Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Oekraïens meisje dat volkslied zingt werd niet verwond door Russische bommen Op de sites van Het Nieuwsblad, Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg verscheen een video van een meisje dat het Oekraïense volkslied zingt terwijl ze een gips krijgt. Haar verwonding zou veroorzaakt zijn door een ‘Russisch bombardement’. Dat laatste klopt niet. Ze viel met de fiets.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, coronavaccins maken geen slapende virussen wakker De coronavaccins kunnen slapende bacteriële infecties of virussen wakker maken, zegt een geschorste huisarts in het zomernummer van Psychologies Magazine. Voor die uitspraak bestaat echter geen wetenschappelijk bewijs. In het zomernummer van Psychologies Magazine staat een interview met huisdokter Anne Fierlafijn (vanaf pagina 92), die door de Orde van Geneesheren voor twee jaar is geschorst. …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het Spaanse leger heeft geen ‘dodelijke chemtrails’ gesproeid Volgens een artikel op de website World Unity zou de Spaanse regering in het begin van de coronapandemie het leger de opdracht hebben gegeven om burgers vanuit vliegtuigen te bespuiten met ‘dodelijke chemtrails’. Dat klopt niet. Het ministerieel besluit waarop Worldunity die claim baseert, gaat over het ontsmetten van binnenruimtes via verneveling. In de groep …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, video toont geen schreeuwende politicus in het Europees Parlement Een video op Facebook en Telegram zou een schreeuwende politicus tonen tijdens een debat in het Europees Parlement over ‘energievoorbereidingen voor de winterperiode’. Dat klopt niet. We zien een filmprijsuitreiking in 2021 waarbij een acteur een lange schreeuw liet horen om zijn steun te betuigen aan de toenmalige burgerprotesten in Belarus.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de acties van de Nederlandse boeren worden niet verzwegen in het Belgische nieuws Volgens een post in een populaire Facebookgroep zouden de Belgische media niet communiceren over de protestacties van de Nederlandse boeren. Dat klopt niet. Zowel op de openbare omroep als in kranten en tijdschriften wordt over de Nederlandse boerenprotesten bericht. Op 4 juli post een vrouw onderstaand bericht in de publieke Facebookgroep Boer en Burger Verenigd …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, vaccins en boosters verzwakken ons immuunsysteem niet ‘Hoe meer vaccins en boosters, hoe meer ons immuunsysteem verzwakt’, kopt het zomernummer van Psychologies Magazine. De uitspraak komt uit een interview met een huisarts, maar blijkt niet wetenschappelijk onderbouwd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen Congolese steunmanifestatie voor oorlog in Oekraïne Op het internet circuleert een videofragment waarin Congolezen met pancartes met een foto van Poetin manifesteren. De beelden zijn echt, maar in tegenstelling tot wat sommige internetgebruikers denken, gaat het niet om een Congolees steunprotest voor de oorlog in Oekraïne. De beelden werden gemaakt tijdens een protest in de Oost-Congolese stad Bukavu. De manifestanten protesteerden …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Californië laat geen 'abortus na de geboorte' toe Online circuleert de claim dat in de Amerikaanse staat Californië abortus toegelaten is tot na de geboorte. Dat klopt niet. Het gaat om een verkeerde interpretatie van een wetsvoorstel dat strafrechtelijke bescherming wil bieden aan vrouwen van wie het kind kort voor of na de geboorte ongewild is overleden. Op 24 juni post Open VLD …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, er ligt geen twintig jaar tussen deze twee Franse weerkaarten Online circuleert een collage van twee Franse weerkaarten: een uiterst recente en een die schijnbaar al van 2002 dateert. Beide kaarten tonen hoge temperaturen maar de kaart uit 2022 is veel donkerder ingekleurd. Volgens het bijschrift toont dat aan dat er twintig jaar geleden minder zwaar getild werd aan hoge temperaturen dan vandaag. Maar de …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto toont geen tractortransport richting Nederlandse landbouwprotesten Online circuleert een foto van een vrachtschip vol met tractors. Nederlandse socialemediagebruikers claimen dat die tractors een ‘versterking’ vormen voor de huidige Nederlandse boerenprotesten. Dat klopt niet. De foto toont een vrachtvervoer van John Deere-tractoren en werd voor het eerst online gepost in augustus 2020. De afbeelding heeft niets te maken met de huidige landbouwprotesten …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen brand in Vaticaanstad, maar in Romeinse autosloperij Volgens video’s op sociale media zou er recent een grote brand hebben gewoed in Vaticaanstad. Dat klopt niet. De beelden tonen een brand in een autosloperij op een tiental kilometer van Vaticaanstad op 9 juli.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, foto toont Servische minister naast gendarme met Russische “Z” op de helm Een virale foto zou de minister van Binnenlandse Zaken van Servië tonen naast iemand met een helm waarop het Z-teken van de Russische troepen staat. Dat klopt. De helmdrager blijkt een Servische gendarme. Het gaat om een echte foto genomen op 2 juli vlak bij de Servisch-Hongaarse grens.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Oekraïners in Wenen betrokken bij agressie tegen taxichauffeurs Een video van een gewelddadig incident in de straten van Wenen, waarbij inzittenden van een Oekraïense auto betrokken waren, wordt veelvuldig gedeeld op sociale media. Knack onderzocht de beelden, de context en de manier waarop ze werden verspreid.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de laadpunten voor elektrische auto’s op het Glastonbury Festival werden niet door dieselgeneratoren aangedreven Op sociale media gaat een foto viraal waarop de laadpunten voor elektrische auto’s op het Britse Glastonbury Festival te zien zijn. Die zouden, volgens de bijschriften bij de foto, worden aangedreven door een dieselgenerator. Dat klopt niet: het gaat om een generator die gevoed wordt met biobrandstof. Op 28 juni post iemand onderstaande foto op …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de elektriciteit op het hoofdpodium van het Glastonbury Festival kwam niet van dieselgeneratoren Volgens een wijdverspreid Facebookbericht zou het hoofdpodium van het Glastonbury Festival, waar milieuactiviste Greta Thunberg een speech gaf over de klimaatopwarming, van stroom zijn voorzien door dieselgeneratoren. Dat klopt niet: er werd uitsluitend biobrandstof gebruikt. Sinds 27 juni verschijnt op verschillende Facebookaccounts en Facebookpagina’s over de hele wereld onderstaande foto van klimaatactiviste Greta Thunberg, die …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto toont geen Russische generaal-majoor Eind vorige maand brachten verschillende Britse tabloids het verhaal van de Russische generaal-majoor Pavel. De man zou door Poetin uit zijn pensioen zijn teruggeroepen om te vechten in Oekraïne. De stukken werden steevast geïllustreerd met een foto van een zwaarlijvige Russische militair. Maar de man op de foto is niet generaal-majoor Pavel, blijkt uit onderzoek …
Factcheck Factcheck Factcheck: protest in Karakalpakstan bloedig onderdrukt, maar virale video kan rode kleurstof tonen In de Oezbeekse regio Karakalpakstan vonden de afgelopen dagen massaprotesten plaats, gericht tegen een grondwetswijziging die de regio haar autonomie zou ontnemen. In een virale video van dat protest kleurt een straat rood. Veel socialemediagebruikers geloven dat het gaat om bloed. Hoewel de protesten met harde hand werden onderdrukt, is daar geen bewijs voor. Het …
Factcheck Factcheck Factcheck: het klopt niet dat alle plantaardige oliën naast olijfolie slecht zijn voor het metabolisme ‘Gebruik alleen olijfolie. Andere plantaardige oliën zijn een ware ramp voor je metabolisme’, zo beweerde gezondheidscoach Anntje Peeters in Het Laatste Nieuws. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto werd niet genomen op een Madrileens anti-NAVO-protest Online circuleert een foto van wat een recent anti-NAVO-protest zou zijn. Dat klopt niet. De foto werd genomen op 23 maart 2022, tijdens een Madrileense manifestatie tegen de stijgende energieprijzen. Op Twitter en Facebook circuleert een foto die genomen zou zijn tijdens een anti-NAVO-protest in Madrid, afgelopen zondag 26 juni (hier en hier gearchiveerd). Wat …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, collage toont niet dezelfde sporthal voor en na raketinslag Op sociale media circuleert een collage die een zwembad in Oekraïne zou laten zien voor en na een raketinslag. Dat klopt niet helemaal. De foto van na de raketinslag toont een aanpalende polyvalente sporthal. De schade in het zwembad was beperkter.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze foto van een boerenprotest toont een filmscène Online circuleert een foto die op een Nederlands boerenprotest genomen zou zijn. Dat klopt niet. De foto is een screenshot uit de Nederlandse film ‘Leve Boerenliefde’. Op 27 juni post een Nederlandse vrouw een foto die op een Nederlands boerenprotest zou genomen zijn (hier gearchiveerd). Op de foto zien we hoe enkele mannen in maatpak …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze fotocollage bewijst niet dat de Russische president Vladimir Poetin een figurant inhuurde tijdens een ziekenhuisbezoek Online circuleert een fotocollage die zou moeten bewijzen dat de Russische president Vladimir Poetin een figurant inzette tijdens een recent ziekenhuisbezoek. De man zou eerder ook al te zien geweest zijn als arbeider tijdens een fabrieksbezoek van Poetin. Dat klopt niet. Het gaat om twee verschillende mannen. Op 26 mei tweet een Oekraïense man twee …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen wasmachine in een Russische helikopter Online circuleert een foto van een neergestorte Russische helikopter. Volgens socialemediagebruikers zou er op de foto een wasmachine te zien zijn, die Russische soldaten hebben gestolen. Dat klopt niet. Het gaat om een koelingsonderdeel van de helikopter. Online circuleert een foto van wat een neergestorte helikopter zou zijn (hier gearchiveerd). Socialemediagebruikers denken dat er op …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, iemands handschrift vertelt niets over diens persoonlijkheid Die stelling lazen we onlangs in een interview met grafoloog Marie-Thérèse Christians in Het Nieuwsblad. Maar klopt dat wel?
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, meer cholesterol is niet beter voor de gezondheid ‘Hoe meer cholesterol in mijn bloed, hoe beter voor mijn gezondheid’, zegt een gezondheidstherapeut op Facebook. Dat klopt niet: uit alle studies blijkt dat een hoge cholesterolspiegel het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. Op 29 april post ‘Sjarel Langenhove’ onderstaand bericht op Facebook (hier gearchiveerd). Zoals de man zelf aangeeft in een reactie onder …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Oekraïense vluchtelingen werden niet ‘uit Bulgaarse hotels gegooid wegens wangedrag’ Online circuleert een video waarin Oekraïense vluchtelingen te zien zijn die op straat staan met hun bagage. De Bulgaarse hotels waar ze verbleven, zouden de vluchtelingen eruit hebben gegooid, volgens sommigen wegens wangedrag. Dat klopt niet. Het gaat om mensen die naar een andere opvangplaats in het land werden overgebracht, zoals vooraf was gepland en …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, video toont geweld met dildo tegen ‘etnische Indiërs’ in Kiev uit 2021 Een video van een aanval op ‘etnische Indiërs met een dildo in Kiev’ wordt gretig gedeeld in India. Het bijschrift bij de video klopt ongeveer: het gaat inderdaad om een extreemrechtse amokmaker die geweld pleegt in de Oekraïense hoofdstad Kiev in oktober 2021. De slachtoffers zijn Roma. ‘Etnische Indiërs’ is dus een wat vreemde omschrijving. Maar het Romavolk is historisch wel afkomstig uit Noord-India.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze monoloog over 5G en corona komt niet van een ex-ceo van telecombedrijf Vodafone Een monoloog van een ‘ex-ceo van Vodafone’ over de vermeende link tussen 5G en het coronavirus duikt opnieuw op. De man in kwestie is echter geen ex-ceo van het telecombedrijf. Hij is een priester uit Luton die korte tijd een lage verkoopfunctie had bij het bedrijf. Zijn uitspraken missen bovendien wetenschappelijke fundering.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto van een festivalweide vol afval werd niet genomen na een speech van milieuactiviste Greta Thunberg Online circuleert een foto van het terrein van het Britse festival Glastonbury, dat vol ligt met afval. De foto zou genomen zijn vlak na de speech van milieuactiviste Greta Thunberg. Dat klopt niet. Het gaat om een foto die in 2015 werd genomen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Zwitserland trekt zich niet terug uit de Wereldgezondheidsorganisatie Op Twitter stelt een ondernemer dat ‘steeds meer en meer landen zich terugtrekken uit de WHO, nu ook Zwitserland’. Dat klopt niet. We vinden geen indicatie dat Zwitserland of andere landen zich terugtrekken uit de Wereldgezondheidsorganisatie.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, een beha dragen verhoogt het risico op borstkanker niet In een reclamefilmpje voor zijn eigen, beugelloze beha’s stelt een lingeriemerk dat het dragen van een klassieke beha het risico op borstkanker zou vergroten. ‘Wetenschappelijke fictie’, reageren specialisten. ‘Geen enkele studie heeft ooit een verband aangetoond tussen het dragen van een beha en het ontwikkelen van borstkanker.’
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen bewerkte foto van een ‘5G-zuil’ of ‘UFO-landingsbaan’ Op Twitter wordt gespeculeerd over een opvallend object in het straatbeeld in het Nederlandse Vianen. Het blijkt om een aanplakzuil te gaan. De geruchten dat het zou gaan om een ‘5G-zuil’ of een ‘stikstofmeetinstrument’ kloppen niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: niet bewezen dat een Vlaamse leerling 5000 toetsen aflegt ‘Een leerling in Vlaanderen legt gemiddeld 5000 toetsen af tijdens zijn schoolloopbaan’, zo tweette Vlaams Parlementslid Kim De Witte (PVDA). Maar daar is geen bewijs voor.
Nieuws Nieuws Factcheck: nee, dit familiaal geweld heeft niets met godsdienst te maken Op sociale media wordt een video gedeeld waarin een ‘moslimmeisje wordt geslagen door haar broer’, volgens het bijschrift omdat ze een relatie wilde met een niet-moslim. Dat klopt niet: het gaat om een Russisch meisje dat wordt afgetuigd door haar broer vanwege haar relatie met een Oekraïner. Op 11 mei verschijnt onderstaande tweet (hier gearchiveerd). …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze munitie komt niet uit Nederland Een foto van een raket met daarop de boodschap ‘Wraak voor MH-17’ circuleert online. Sociale mediagebruikers geloven dat de boodschap door een Nederlander op het projectiel werd geschreven en zo werd geleverd aan Oekraïne. Dat klopt niet. Het gaat om een echte foto, maar de munitie op de foto is niet afkomstig uit Nederland. Ze …
Factcheck Factcheck Factcheck: valse Time-cover over het klimaat gaat opnieuw viraal Op sociale media wordt een collage met twee vermeende Time-covers gedeeld. De oudste cover, uit 1977, brengt een verhaal over ‘de naderende ijstijd’. Maar die cover blijkt vervalst: het gaat om een bewerkte cover uit 2008, toen het Amerikaanse magazine een omslagverhaal bracht over de opwarming van de aarde. Op 29 mei post een Nederlandstalige …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze virale strandvideo toont geen Oekraïense aanval op gebied bezet door Russen 11,6 miljoen mensen hebben op TikTok een ontploffing gezien in de haven van de zuidoostelijke Oekraïense stad Berdjansk. Verschillende socialemediagebruikers denken dat het gaat om een aanval van Oekraïense verzetsstrijders. Dat klopt niet. Alles wijst erop dat de ontploffing een ontmijningsoperatie van het Russische leger was, dat sinds 27 februari de stad in handen heeft. …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Shein-werknemers slaken geen noodkreten via kledingetiketten Volgens berichten op sociale media zouden werknemers van het Chinese modemerk Shein noodkreten slaken via boodschappen die ze in kledingetiketten verstoppen. Daarvoor is echter geen bewijs.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit artikel is nooit op de Amerikaanse nieuwssite Vox verschenen Online circuleert een screenshot van wat een artikel zou zijn van de Amerikaanse nieuwswebsite Vox, met de titel ‘Beste witte vrouwen, witte baby’s zijn witte suprematie’. Maar het screenshot is vervalst. Dergelijk artikel is nooit op Vox verschenen. Op 8 juni tweet een man een screenshot van wat een artikel zou zijn van de Amerikaanse …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, aspartaam is niet ‘onweerlegbaar’ een toxische stof ‘Aspartaam is onweerlegbaar een toxische stof’, zo lazen we in ABC Gezondheid. Maar dat klopt niet, op enkele uitzonderingen na.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, er zit geen foetusweefsel in smaakversterkers Verschillende berichten op sociale media stellen dat cellen van geaborteerde foetussen als smaakversterkers in voedingsproducten worden gebruikt. Dat klopt niet. Een Amerikaans bedrijf dat smaakversterkers produceerde, testte zijn producten op een cellijn die zijn oorsprong vindt in de niercellen van een foetus die in de jaren zeventig in Nederland werd geaborteerd. Maar in zo’n cellijn is geen foetusweefsel meer te vinden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Starbucks bedriegt zijn klanten niet met ‘kleine koffies in grote bekers’ Op het internet circuleren filmpjes die ons willen doen geloven dat de koffieketen Starbucks haar klanten oplicht. Een grote Starbucks-koffiebeker zou namelijk geen druppel meer koffie bevatten dan een klein exemplaar. Het blijkt te gaan om getrukeerde filmpjes. Op 6 juni post een man onderstaand filmpje op Facebook (hier gearchiveerd). ‘Door het tekort aan koffie …
Factcheck Factcheck Factcheck: ‘Slapen zonder tut bevordert nachtrust? Niet bewezen’ ‘Slapen zonder tut bevordert nachtrust’, zo beweerde Valerie Taeldeman (CD&V) in De Krant van West-Vlaanderen. Maar er is geen bewijs voor.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen ontmanteling van een 5G-antenne in Peru Op sociale media circuleert een video waarin te zien zou zijn hoe ‘in Peru alle 5G-antennes worden verwijderd.’ Dat klopt niet. De video werd opgenomen in 2019 en toont de ontmanteling van een illegaal geplaatste communicatie-antenne die niets te maken heeft met 5G.
Nieuws Nieuws Factcheck: ja, video toont Mark Rutte in Washington naar aanleiding van Bilderbergconferentie Op sociale media circuleert een video met de Nederlandse minister-president Mark Rutte (VVD) en minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra (CDA) die de Bilderbergconferentie zouden bijwonen. Dat klopt. Zij staan op de gastenlijst en de video werd recent opgenomen bij een hotel in Washington. Ze werden daarbij echter niet ‘betrapt’, want het is publiek geweten dat ze daar aanwezig zijn.
Factcheck Factcheck Factcheck: video van Zelensky met vervalste ondertitels gaat viraal Op sociale media wordt een filmpje gedeeld waarin de Oekraïense president Volodymyr Zelensky op bezoek is bij het leger. ‘We zullen het doen zoals in Boetsja en opnieuw zal niemand ons verdenken’, zou Zelensky daar hebben gezegd. Dat klopt niet: het gaat om een filmpje uit 2019 waaraan een foute vertaling is toegevoegd. Op 31 …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, we raken onze smartphone gemiddeld ruim 2600 keer per dag aan ‘We raken onze smartphone gemiddeld 2.617 keer per dag aan’, zo lazen we in Plus Magazine. En dat klopt.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze cijfers over de menselijke impact op de klimaatopwarming kloppen niet Online circuleert een afbeelding die de invloed van de mens op de CO2-uitstoot en de klimaatopwarming miniem inschat. Dat klopt niet. Volgens academici is de menselijke CO2-uitstoot voor 80 procent verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde. Op 27 april post een Nederlandse man een afbeelding van een reeks opeenvolgende vragen over CO2 en de …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het WEF heeft geen eigen paramilitair korps dat journalisten oppakt Een video opgenomen in de marge van de jaarlijkse samenkomst van het Wereld Economisch Forum in het Zwitserse Davos zou leden tonen van een politiemacht van het WEF terwijl ze een journalist oppakken. Dat klopt niet, het ging om de reguliere Zwitserse politie en de persoon in de video werd niet aangehouden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is niet de vader van WEF-voorzitter Klaus Schwab in nazikostuum Op 16 januari ging het WEF (World Economic Forum) van start in het Zwitserse Davos. Over de voorzitter van het WEF, Klaus Schwab doen de gekste geruchten de ronde. Zo circuleert er online een fotocollage van WEF-voorzitter Klaus Schwab en een Duitse nazi-officier, die Schwabs vader zou zijn. Dat klopt niet. De foto toont de …
