Factcheck Factcheck: nee, dit is geen video van Oekraïense kinderen die ‘de hymne van de Luftwaffe’ zingen
Factcheck Factcheck: video toont gewelddadig Italiaans protest tegen extreemrechts politicus, niet tegen hoge elektriciteitsprijzen
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Russen worden niet verplicht achteraan te zitten in Letse bussen Online circuleert een foto van een Lets-Russische sticker die zou aangebracht zijn in Letse bussen. Daarop staat te lezen dat Russischsprekenden achteraan in de bus moeten gaan zitten. De foto is echt, maar de sticker is niet door de Letse openbaarvervoermaatschappij aangebracht. Op 18 september wordt in het Nederlandse Telegramkanaal Berichten uit Donbass, dat 3000 …
Factcheck Factcheck Factcheck: video toont beelden uit Poolse stad Wroclav en geen feest in ‘door oorlog verscheurd Kiev’ Op 14 september plaatst een Nederlands anoniem Twitteraccount een van TikTok geplukte video online van dansende mensen in een publieke ruimte (hier gearchiveerd). Volgens het bijschrift zou het gaan om ‘inwoners van Kiev die weer een nacht van oorlogshorror meemaken’. Met het ironische bijschrift lijkt de Twittergebruiker hekelend in te haken op de recente toezegging …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de productie van biovoeding stoot niet 37 procent minder broeikasgassen uit ‘De productie van biovoeding stoot wel 37 procent minder broeikasgassen uit dan de traditionele landbouw.’ Dat lazen we in Plus Magazine. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: niet enkel Afrikaanse leiders moesten met bus naar begrafenis van de Queen Volgens berichten op sociale media moesten Afrikaanse leiders met de bus naar de begrafenis van de Britse koningin Elisabeth, terwijl de andere staatshoofden met hun eigen wagens mochten komen. Dat klopt niet. Aan alle genodigden was gevraagd om niet hun eigen vervoer te gebruiken. Enkel voor de Amerikaanse president werd een uitzondering gemaakt. Op Facebook …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit filmpje toont geen geweld in een Brusselse school Op Facebook gaat een filmpje viraal waarin leerlingen een klaslokaal flink op stelten zetten. Ze schreeuwen, gooien met papier en zelfs met stoelen en schoolbanken. De video zou gemaakt zijn in een Brusselse school, maar dat klopt niet: het gaat om oude beelden uit Brazilië. Op 17 september post een man een filmpje op zijn …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen ‘onblusbare autobatterijen’ Op 17 september plaatst iemand een video in de Facebookgroep ‘Nee aan het groene totalitarisme!’. Die groep telt 8800 leden. We zien een brand met grote rookpluim en een trein met auto’s erop. Volgens het bijschrift zien we ‘elektrische batterijen, die als ze branden niet kunnen gedoofd worden’. 2900 mensen zagen de video op hun …
Factcheck Factcheck Factcheck: het klopt niet dat ‘meer dan duizend wetenschappers en experten’ zeggen dat er geen klimaatnoodtoestand is Op sociale media wordt een ‘World Climate Declaration’ gedeeld, een verklaring waarin ‘meer dan 1000 wetenschappers en experten’ de wetenschappelijke consensus over de impact van de mens op de klimaatverandering ter discussie stellen. Alleen blijkt slechts een kleine minderheid van de ondertekenaars klimaatwetenschapper en zijn de claims in de verklaring al meermaals weerlegd. Op 19 …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen ‘Bill Gates-muggen met rugnummer’ Op 13 september plaatst iemand een video op Twitter met als bijschrift ‘Hebben Bill Gates zijn muggen een rugnummer?’ (hier gearchiveerd). In de video zien we een insect op iemands vingers zitten. Wanneer die persoon de vleugels van het beestje naar achter strijkt, wordt schijnbaar het nummer “36” zichtbaar. Een computerstem zegt in het Engels …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, insecten eten schaadt de gezondheid niet Volgens berichten op sociale media zouden insecten chitine bevatten, een stof die schadelijk zou zijn voor de mens. Specialisten bevestigen dat insecten die stof bevatten, maar benadrukken dat chitine een vezel is. Vezels zijn niet schadelijk voor de mens, wel integendeel: we hebben ze nodig om gezond te blijven. Op 7 september deelt een man …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, deze Tesla-gebruiker kan een brandstofgenerator gebruiken voor noodgevallen Op 11 september deelt iemand een foto van een elektrische wagen van het merk Tesla op Twitter (hier gearchiveerd). Opvallend is dat achterop de wagen een generator met jerrycans lijkt gemonteerd. Volgens het bijschrift kan je ‘met de nieuwe Tesla ook benzine en diesel tanken’. Een ander heeft het over ‘domheid en waterstof’. De foto …
Factcheck Factcheck Factcheck: Zwitserse affiche die oproept tot verklikken van medeburgers is niet echt maar gefotoshopt Op sociale media circuleert een poster die van de Zwitserse overheid zou zijn, waarin wordt opgeroepen om Zwitserse burgers te verklikken die hun huis boven de negentien graden verwarmen. De afbeelding is gemanipuleerd. Het Zwitserse federale departement voor Energie zegt dat de overheid nooit zulke posters heeft verspreid. Op 12 september verspreidt een Nederlandstalige Twitteraccount …
Factcheck Factcheck Factcheck: één ‘rondje’ van een windmolen kan een huishouden een dag doen draaien ‘Eén rondje van de wieken van een windmolen op zee levert evenveel stroom als een huishouden per dag nodig heeft’, zo schreef Vlaams Parlementslid Els Ampe (Open VLD) op Twitter. En het klopt, al is enige nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen vluchtelingenstroom van Turkije naar Duitsland in 2022 Op Twitter en Facebook circuleert een video van wat een karavaan van 40.000 Syrische vluchtelingen zou zijn. De karavaan zou vanuit Turkije op weg zijn richting Duitsland (hier en hier gearchiveerd). In een tweet lezen we: “Konvooi van licht”, bestaande uit 40.000 vluchtelingen die in Turkije waren, begon zijn mars richting Duitsland’. Tonen deze beelden …
Nieuws Nieuws Factcheck: geen bewijs voor bewering dat Brigitte Macron vroeger een man was Op het internet circuleert al langer het gerucht dat Brigitte Macron, de vrouw van de Franse president Emmanuel Macron, als man geboren zou zijn. Daarvoor bestaat geen enkel bewijs. Er bestaan wel authentieke krantenberichten uit 1953 over de geboorte van Brigitte Trogneux, zoals de meisjesnaam van de Franse first lady luidt. Op 30 augustus brengt …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is niet de Queen die kinderen voert alsof het dieren zijn Op 8 september 2022 stierf de Britse koningin Elizabeth II op 96-jarige leeftijd. Na haar overlijden begon een video te circuleren op sociale media. We zien twee statige vrouwen in witte kledij schijnbaar eten gooien naar een groepje kinderen. Volgens verschillende bijschriften zou een van die vrouwen Queen Elizabeth zijn. Iemand schrijft: ‘Lijkt dit op …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze runderen stierven niet na vaccinatie, maar door virusziekte nodulaire dermatose Op 5 september post een anonieme account een video op Twitter (hier gearchiveerd). We zien een hoop kadavers van runderen. Het bijschrift luidt: ‘Dit is de staat Gujarat in India waar tienduizenden runderen plotseling stierven nadat ze een vaccin hadden gekregen. Dit is wereldwijd aan de gang...’. De video werd meer dan 200 keer gedeeld …
Factcheck Factcheck Factcheck: roodharigen hebben een andere perceptie van pijn ‘Roodharigen hebben een lagere pijngrens’, zo lazen we in AD. Daar zijn wetenschappelijke aanwijzingen voor, al is het geen eenduidig verhaal.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het covid safe ticket is niet opnieuw verplicht vanaf 1 november Op 4 september wordt in het Telegramkanaal De Waarheid op 1, dat 4300 gebruikers telt, een screenshot gepost van wat de website van een horecazaak lijkt te zijn (hier gearchiveerd). ‘Beste gast, gelieve te noteren dat vanaf 1 november u een covid safe ticket dient te tonen bij het betreden van een horecazaak. Dus ook …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont niet hoe EU-politici uitbundig hun loon vieren Op Twitter circuleert een video waarin EU-politici uitbundig hun loon aan het vieren zouden zijn. Dat klopt niet. De beelden zijn gemaakt tijdens de laatste dag van het World Forum of Democracy 2021 en tonen EU-parlementsleden die dansen tijdens een concert van de Bosnische band Dubioza Kolektiv. Op sociale media wordt een video gedeeld van …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, vaccinscepticus Robert F. Kennedy won geen rechtszaak bij het Amerikaanse Hooggerechtshof Online circuleert de bewering dat de Amerikaanse vaccinscepticus Robert F. Kennedy een rechtszaak bij het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten heeft gewonnen tegen ‘alle farmaceutische lobbyisten’. Het Hof zou hebben geoordeeld dat de mRNA-vaccins tegen covid-19 onherstelbare schade veroorzaken. Dat klopt niet. Zo’n rechtszaak heeft nooit plaatsgevonden. Het gaat om een vals bericht, dat Kennedy …
Factcheck Factcheck Factcheck: onvoldoende eenduidigheid over de evolutie van de gemiddelde leeftijd van kankerpatiënten ‘De gemiddelde leeftijd van kankerpatiënten wordt almaar lager’, zo stelde Ann Van den Broeck in Het Laatste nieuws. Maar die stelling moet stevig genuanceerd worden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto van een blikje Coca-Cola is niet echt Online circuleert een foto van een blikje Coca-Cola waarop de boodschap ‘Probeer minder wit te zijn’ te lezen valt. De foto is echter getrukeerd. Het frisdrankbedrijf dat Coca-Cola produceert, heeft nooit blikjes met dergelijke boodschap op de markt gebracht. Op 4 augustus wordt een foto van een blikje Coca-Cola gepost in de Telegramgroep ‘De Gulden …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, het aandeel van het transport in de CO2-uitstoot van voeding bedraagt gemiddeld 10 procent Minder dan 10 procent van de CO2-uitstoot van onze voeding komt van het transport, zegt docent klimaatgeschiedenis Pieter Boussemaere in Humo. Dat gemiddelde komt uit een studie van de Vlaamse instelling voor technologisch onderzoek VITO. Andere experten betwisten dat er een algemeen percentage te plakken valt op die CO2-impact. Die varieert enorm per voedingsproduct, afhankelijk …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen echte foto van societyfiguur Ghislaine Maxwell met de rechter die de huiszoeking bij Trump goedkeurde Op Telegram circuleert een foto waarop te zien is hoe societyfiguur Ghislaine Maxwell, de ex-vriendin van zedendelinquent en miljardair Jeffrey Epstein, schijnbaar de voeten masseert van de Amerikaanse rechter Bruce Reinhart. Dat is de man die de huiszoeking goedkeurde die begin augustus plaatsvond in het buitenverblijf van voormalig Amerikaans president Donald Trump. De afbeelding blijkt …
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat Oekraïne graandepots in de Donbas in brand heeft gestoken Volgens een Russisch-Spaanse influencer zouden Oekraïense strijdkrachten in de Donbas graanopslagplaatsen in brand hebben gestoken. Daarvoor bestaat geen bewijs. Volgens verschillende betrouwbare nieuwsbronnen zijn Russische troepen verantwoordelijk voor het verbrande graan. Een lezer stuurt ons onderstaande Facebookpost, met de vraag of dit klopt (hier gearchiveerd). De post dateert van 28 juli. ‘Voor alle Zelensky-lovertjes’ luidt …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, je slaapplaats heeft geen invloed op je slaapkwaliteit De Nederlandse krant De Telegraaf schreef op 4 augustus dat ‘slapen aan de verkeerde kant van het bed slecht voor je zou zijn.’ Dat moet blijken uit een onderzoek uitgevoerd door British Wool, een Britse organisatie die Britse wol promoot. Volgens het onderzoek, waaraan 1500 Britten deelnamen, zouden personen die in bed aan de linkerkant …
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat Henry Kissinger deze uitspraak deed Online circuleert een vermeende uitspraak van voormalig Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger over verplichte vaccinatie. De man zou de uitspraak gedaan hebben tijdens een toespraak voor de ‘Raad voor Eugenetica van de Wereldgezondheidsorganisatie’. Zo’n raad bestaat echter niet. Woordvoerders van Kissinger ontkennen ook formeel dat de man ooit zo’n uitspraak zou hebben gedaan. …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, studie bewijst niet dat er twintig keer meer mensen sterven van de kou dan van de hitte ‘Er sterven in het Westen twintig keer meer mensen van de kou dan van de hitte’, zegt politicus Jean-Marie Dedecker in een interview met Humo. Daarvoor bestaat geen bewijs. Dedeckers uitspraak blijkt gebaseerd op een verouderde en niet representatieve studie, die oorzakelijke verbanden suggereert waar er geen zijn. Op 16 augustus verschijnt in Humo een …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto's bewijzen niet dat chemtrails echt bestaan Op Telegram circuleren foto’s van piloten die poseren met stoffen badges waarop boodschappen zoals #TeamChemtrail en ‘Spray and Pray’ te lezen vallen. Verschillende socialemediagebruikers zien de foto’s als bewijs dat ‘chemtrails’ echt bestaan. Dat klopt niet. De foto’s werden uit hun humoristische context getrokken. Wat sommigen ‘chemtrails’ noemen zijn in realiteit condensatiesporen van vliegtuigen. Op …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, alcohol versterkt de schadelijke effecten van zonlicht ‘Wanneer je alcohol drinkt, verbrand je sneller’, zo lazen we in Het Laatste Nieuws. En het klopt.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Duits boekhoudkantoor geeft de voorkeur aan niet-gevaccineerde sollicitanten Volgens een Vlaamse Facebookpost zou een Duits boekhoudkantoor in zijn zoektocht naar nieuw personeel expliciet de voorkeur geven aan niet-gevaccineerde kandidaten. Dat is inderdaad wat het bedrijf schrijft in een vacature. Specialisten waarschuwen voor mogelijke inbreuken op de privacy- en discriminatiewetgeving. Op 25 juli plaatst een Vlaamse vrouw onderstaande post op Facebook (hier gearchiveerd). In …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, 18 gram paddenstoelen per dag halveert de kans op kanker niet ‘Het eten van 18 gram paddenstoelen per dag is al voldoende om het kankerrisico met bijna de helft te verlagen’, zo lazen we in ABC Gezondheid. Maar die conclusie is overdreven.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze dansvoorstelling vond niet plaats tijdens een NAVO-zitting Online circuleert een video van een experimentele dansvoorstelling die tijdens een bijeenkomst van de NAVO zou hebben plaatsgevonden. Dat klopt niet. Het gaat om een dansvoorstelling die plaatsvond tijdens de opening van het academiejaar 2017-2018 aan de Universiteit Gent. Op 27 juli tweet een man een korte video van een experimentele dansvoorstelling in een formele …
Factcheck Factcheck Factcheck: valse tweet van Tinne Van der Straeten circuleert opnieuw Volgens berichten van Nederlandse socialemediagebruikers zou de Belgische minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) hebben gezegd dat je je energiefactuur kunt halveren door ze halfmaandelijks te betalen. Dat heeft de minister nooit gezegd. Aan de oorsprong van het gerucht ligt een als grap bedoelde tweet die sommigen voor waar aannamen, en die nu …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, er gingen vorig jaar subsidies naar paardenfluisteraars en bachbloesemtherapie In een filmpje op sociale media klaagt Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde (Open VLD) aan dat de Vlaamse overheid ‘bizarre shit’ zoals bachbloesemtherapie of een opleiding tot paardenfluisteraar subsidieert. Dat klopt. Aan de voorbeelden in het filmpje van Vande Reyde gaf de Vlaamse overheid vorig jaar 7,5 miljoen euro uit. Op 2 augustus plaatst Vlaams …
Factcheck Factcheck Factcheck: bepaalde geuren en kleuren kunnen wespen aantrekken, maar maken hen daarom nog niet agressief ‘Draag geen parfum of felle kleuren. Daar kunnen wespen agressief van worden’, zo lazen we in Metro. Maar er is nuancering nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze pantservoertuigen werden niet ingezet tegen het boerenprotest in Nederland In een korte video op Facebook (hier gearchiveerd) zien we drie pantservoertuigen rijden op een autosnelweg. Volgens het bijschrift werden de beelden ‘zojuist’ opgenomen ‘onderweg naar Den Haag op de A13’. De beelden werden opgeladen op 21 juni om 18u32. Meer context ontbreekt. De video werd 395 keer gedeeld en meer dan 30.000 keer bekeken. …
Nieuws Nieuws Factcheck: nee, fastfoodketen KFC maakt geen reclame die ‘kippetjes uit Oekraïne’ verwelkomt Op 5 juni deelt iemand in de Telegramgroep ‘Vrede met Rusland’ een Engelstalig bericht met de volgende tekst: ‘Chicks from Ukraine are very welcome to Germany.’ Op de afbeeldingen zien we Engelstalige advertenties met die tekst en daarnaast de logo’s van Kentucky Fried Chicken (KFC) en hotelboekingsdienst Booking.com. De foto’s lijken te zijn genomen in …
Factcheck Factcheck Factcheck: Maurits Vande Reyde (Open VLD) overdrijft bedrag dat naar ‘crazy subsidies’ gaat In een TikTok-filmpje klaagt Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde (Open VLD) aan dat de Vlaamse overheid ‘bizarre shit’ zoals bachbloesemtherapie of een opleiding tot paardenfluisteraar subsidieert. Maar het bedrag van 40 miljoen euro dat Vande Reyde in zijn video vermeldt is een totaalbudget dat ook heel andere opleidingen omvat. Aan de voorbeelden in het filmpje, …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Oekraïens meisje dat volkslied zingt werd niet verwond door Russische bommen Op donderdag 30 juni zien we op de sites van de Vlaamse kranten Het Nieuwsblad, Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg een video verschijnen van een meisje in een ziekenhuis dat het Oekraïense volkslied zingt. Volgens de kranten zien we ‘een meisje dat gewond raakte toen de Russen de stad Mykolajiv afgelopen week …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, coronavaccins maken geen slapende virussen wakker De coronavaccins kunnen slapende bacteriële infecties of virussen wakker maken, zegt een geschorste huisarts in het zomernummer van Psychologies Magazine. Voor die uitspraak bestaat echter geen wetenschappelijk bewijs. In het zomernummer van Psychologies Magazine staat een interview met huisdokter Anne Fierlafijn (vanaf pagina 92), die door de Orde van Geneesheren voor twee jaar is geschorst. …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het Spaanse leger heeft geen ‘dodelijke chemtrails’ gesproeid Volgens een artikel op de website World Unity zou de Spaanse regering in het begin van de coronapandemie het leger de opdracht hebben gegeven om burgers vanuit vliegtuigen te bespuiten met ‘dodelijke chemtrails’. Dat klopt niet. Het ministerieel besluit waarop Worldunity die claim baseert, gaat over het ontsmetten van binnenruimtes via verneveling. In de groep …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, video toont geen schreeuwende politicus in het Europees Parlement Op 17 juli plaatst iemand een video in de Telegramgroep Berichten uit Donbass met als bijschrift ‘Momenteel in het Europees Parlement een verslag over de energievoorbereidingen voor de winterperiode’ (hier gearchiveerd). Waarna twee knipogende smileys volgen. De video toont een man achter een spreekgestoelte die schreeuwt, waarna applaus van het publiek volgt. De video duurt …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de acties van de Nederlandse boeren worden niet verzwegen in het Belgische nieuws Volgens een post in een populaire Facebookgroep zouden de Belgische media niet communiceren over de protestacties van de Nederlandse boeren. Dat klopt niet. Zowel op de openbare omroep als in kranten en tijdschriften wordt over de Nederlandse boerenprotesten bericht. Op 4 juli post een vrouw onderstaand bericht in de publieke Facebookgroep Boer en Burger Verenigd …
