Factcheck Factcheck: ja, er gingen vorig jaar subsidies naar paardenfluisteraars en bachbloesemtherapie
Factcheck Factcheck: bepaalde geuren en kleuren kunnen wespen aantrekken, maar maken hen daarom nog niet agressief
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze pantservoertuigen werden niet ingezet tegen het boerenprotest in Nederland In een korte video op Facebook (hier gearchiveerd) zien we drie pantservoertuigen rijden op een autosnelweg. Volgens het bijschrift werden de beelden ‘zojuist’ opgenomen ‘onderweg naar Den Haag op de A13’. De beelden werden opgeladen op 21 juni om 18u32. Meer context ontbreekt. De video werd 395 keer gedeeld en meer dan 30.000 keer bekeken. …
Nieuws Nieuws Factcheck: nee, fastfoodketen KFC maakt geen reclame die ‘kippetjes uit Oekraïne’ verwelkomt Op 5 juni deelt iemand in de Telegramgroep ‘Vrede met Rusland’ een Engelstalig bericht met de volgende tekst: ‘Chicks from Ukraine are very welcome to Germany.’ Op de afbeeldingen zien we Engelstalige advertenties met die tekst en daarnaast de logo’s van Kentucky Fried Chicken (KFC) en hotelboekingsdienst Booking.com. De foto’s lijken te zijn genomen in …
Factcheck Factcheck Factcheck: Maurits Vande Reyde (Open VLD) overdrijft bedrag dat naar ‘crazy subsidies’ gaat In een TikTok-filmpje klaagt Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde (Open VLD) aan dat de Vlaamse overheid ‘bizarre shit’ zoals bachbloesemtherapie of een opleiding tot paardenfluisteraar subsidieert. Maar het bedrag van 40 miljoen euro dat Vande Reyde in zijn video vermeldt is een totaalbudget dat ook heel andere opleidingen omvat. Aan de voorbeelden in het filmpje, …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Oekraïens meisje dat volkslied zingt werd niet verwond door Russische bommen Op donderdag 30 juni zien we op de sites van de Vlaamse kranten Het Nieuwsblad, Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg een video verschijnen van een meisje in een ziekenhuis dat het Oekraïense volkslied zingt. Volgens de kranten zien we ‘een meisje dat gewond raakte toen de Russen de stad Mykolajiv afgelopen week …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, coronavaccins maken geen slapende virussen wakker De coronavaccins kunnen slapende bacteriële infecties of virussen wakker maken, zegt een geschorste huisarts in het zomernummer van Psychologies Magazine. Voor die uitspraak bestaat echter geen wetenschappelijk bewijs. In het zomernummer van Psychologies Magazine staat een interview met huisdokter Anne Fierlafijn (vanaf pagina 92), die door de Orde van Geneesheren voor twee jaar is geschorst. …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het Spaanse leger heeft geen ‘dodelijke chemtrails’ gesproeid Volgens een artikel op de website World Unity zou de Spaanse regering in het begin van de coronapandemie het leger de opdracht hebben gegeven om burgers vanuit vliegtuigen te bespuiten met ‘dodelijke chemtrails’. Dat klopt niet. Het ministerieel besluit waarop Worldunity die claim baseert, gaat over het ontsmetten van binnenruimtes via verneveling. In de groep …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, video toont geen schreeuwende politicus in het Europees Parlement Op 17 juli plaatst iemand een video in de Telegramgroep Berichten uit Donbass met als bijschrift ‘Momenteel in het Europees Parlement een verslag over de energievoorbereidingen voor de winterperiode’ (hier gearchiveerd). Waarna twee knipogende smileys volgen. De video toont een man achter een spreekgestoelte die schreeuwt, waarna applaus van het publiek volgt. De video duurt …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de acties van de Nederlandse boeren worden niet verzwegen in het Belgische nieuws Volgens een post in een populaire Facebookgroep zouden de Belgische media niet communiceren over de protestacties van de Nederlandse boeren. Dat klopt niet. Zowel op de openbare omroep als in kranten en tijdschriften wordt over de Nederlandse boerenprotesten bericht. Op 4 juli post een vrouw onderstaand bericht in de publieke Facebookgroep Boer en Burger Verenigd …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen Congolese steunmanifestatie voor oorlog in Oekraïne Op het internet circuleert een videofragment waarin Congolezen met pancartes met een foto van Poetin manifesteren. De beelden zijn echt, maar in tegenstelling tot wat sommige internetgebruikers denken, gaat het niet om een Congolees steunprotest voor de oorlog in Oekraïne. De beelden werden gemaakt tijdens een protest in de Oost-Congolese stad Bukavu. De manifestanten protesteerden …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Californië laat geen 'abortus na de geboorte' toe Online circuleert de claim dat in de Amerikaanse staat Californië abortus toegelaten is tot na de geboorte. Dat klopt niet. Het gaat om een verkeerde interpretatie van een wetsvoorstel dat strafrechtelijke bescherming wil bieden aan vrouwen van wie het kind kort voor of na de geboorte ongewild is overleden. Op 24 juni post Open VLD …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, er ligt geen twintig jaar tussen deze twee Franse weerkaarten Online circuleert een collage van twee Franse weerkaarten: een uiterst recente en een die schijnbaar al van 2002 dateert. Beide kaarten tonen hoge temperaturen maar de kaart uit 2022 is veel donkerder ingekleurd. Volgens het bijschrift toont dat aan dat er twintig jaar geleden minder zwaar getild werd aan hoge temperaturen dan vandaag. Maar de …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto toont geen tractortransport richting Nederlandse landbouwprotesten Online circuleert een foto van een vrachtschip vol met tractors. Nederlandse socialemediagebruikers claimen dat die tractors een ‘versterking’ vormen voor de huidige Nederlandse boerenprotesten. Dat klopt niet. De foto toont een vrachtvervoer van John Deere-tractoren en werd voor het eerst online gepost in augustus 2020. De afbeelding heeft niets te maken met de huidige landbouwprotesten …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen brand in Vaticaanstad, maar in Romeinse autosloperij Op 12 juli plaatst iemand een video op Twitter met als bijschrift ‘Vaticaan in de fik’ (hier gearchiveerd). We zien vlammen en een grote rookontwikkeling. Deze versie van de video heeft een klein bereik, maar dezelfde video circuleert ook met vergelijkbare Engelstalige bijschriften. Een van die video’s werd meer dan 24.000 keer bekeken. Een andere …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, foto toont Servische minister naast gendarme met Russische “Z” op de helm Op 3 juli plaatst iemand een foto op Twitter met als bijschrift ‘Servische minister van Binnenlandse Zaken met troepen. Check de helm’ (hier gearchiveerd). Op de helm van iemand in militaire uitrusting zien we een “Z”, het symbool dat Russische troepen in Oekraïne gebruiken. De foto wordt meer dan 2000 keer gedeeld. Servië grenst aan …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Oekraïners in Wenen betrokken bij agressie tegen taxichauffeurs Op 28 mei plaatst een Twitteraccount een video online (hier gearchiveerd). We zien een vechtpartij op klaarlichte dag op de openbare weg. Er worden rake klappen uitgedeeld, en wanneer twee auto’s met daders wegrijden blijft iemand schijnbaar bewusteloos op de grond liggen. Volgens het bijschrift zouden we zien ‘hoe een man zonder aanleiding wordt aangevallen …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de laadpunten voor elektrische auto’s op het Glastonbury Festival werden niet door dieselgeneratoren aangedreven Op sociale media gaat een foto viraal waarop de laadpunten voor elektrische auto’s op het Britse Glastonbury Festival te zien zijn. Die zouden, volgens de bijschriften bij de foto, worden aangedreven door een dieselgenerator. Dat klopt niet: het gaat om een generator die gevoed wordt met biobrandstof. Op 28 juni post iemand onderstaande foto op …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de elektriciteit op het hoofdpodium van het Glastonbury Festival kwam niet van dieselgeneratoren Volgens een wijdverspreid Facebookbericht zou het hoofdpodium van het Glastonbury Festival, waar milieuactiviste Greta Thunberg een speech gaf over de klimaatopwarming, van stroom zijn voorzien door dieselgeneratoren. Dat klopt niet: er werd uitsluitend biobrandstof gebruikt. Sinds 27 juni verschijnt op verschillende Facebookaccounts en Facebookpagina’s over de hele wereld onderstaande foto van klimaatactiviste Greta Thunberg, die …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto toont geen Russische generaal-majoor Eind vorige maand brachten verschillende Britse tabloids het verhaal van de Russische generaal-majoor Pavel. De man zou door Poetin uit zijn pensioen zijn teruggeroepen om te vechten in Oekraïne. De stukken werden steevast geïllustreerd met een foto van een zwaarlijvige Russische militair. Maar de man op de foto is niet generaal-majoor Pavel, blijkt uit onderzoek …
Factcheck Factcheck Factcheck: protest in Karakalpakstan bloedig onderdrukt, maar virale video kan rode kleurstof tonen In de Oezbeekse regio Karakalpakstan vonden de afgelopen dagen massaprotesten plaats, gericht tegen een grondwetswijziging die de regio haar autonomie zou ontnemen. In een virale video van dat protest kleurt een straat rood. Veel socialemediagebruikers geloven dat het gaat om bloed. Hoewel de protesten met harde hand werden onderdrukt, is daar geen bewijs voor. Het …
Factcheck Factcheck Factcheck: het klopt niet dat alle plantaardige oliën naast olijfolie slecht zijn voor het metabolisme ‘Gebruik alleen olijfolie. Andere plantaardige oliën zijn een ware ramp voor je metabolisme’, zo beweerde gezondheidscoach Anntje Peeters in Het Laatste Nieuws. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto werd niet genomen op een Madrileens anti-NAVO-protest Online circuleert een foto van wat een recent anti-NAVO-protest zou zijn. Dat klopt niet. De foto werd genomen op 23 maart 2022, tijdens een Madrileense manifestatie tegen de stijgende energieprijzen. Op Twitter en Facebook circuleert een foto die genomen zou zijn tijdens een anti-NAVO-protest in Madrid, afgelopen zondag 26 juni (hier en hier gearchiveerd). Wat …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, collage toont niet dezelfde sporthal voor en na raketinslag Op 29 juni plaatst iemand een fotocollage op Twitter met als bijschrift ‘Dit was het zwembad in Charkiv van het polytechnisch instituut. Alweer zo’n belangrijk ‘militair’ doelwit’ (hier gearchiveerd). De collage bevat de foto van een zwembad in goede staat en een verwoest gebouw. Beide foto’s lijken genomen vanuit hetzelfde perspectief. Iemand reageert op de …
Factcheck Factcheck Factcheck: deze foto van een boerenprotest toont een filmscène Online circuleert een foto die op een Nederlands boerenprotest genomen zou zijn. Dat klopt niet. De foto is een screenshot uit de Nederlandse film ‘Leve Boerenliefde’. Op 27 juni post een Nederlandse vrouw een foto die op een Nederlands boerenprotest zou genomen zijn (hier gearchiveerd). Op de foto zien we hoe enkele mannen in maatpak …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze fotocollage bewijst niet dat de Russische president Vladimir Poetin een figurant inhuurde tijdens een ziekenhuisbezoek Online circuleert een fotocollage die zou moeten bewijzen dat de Russische president Vladimir Poetin een figurant inzette tijdens een recent ziekenhuisbezoek. De man zou eerder ook al te zien geweest zijn als arbeider tijdens een fabrieksbezoek van Poetin. Dat klopt niet. Het gaat om twee verschillende mannen. Op 26 mei tweet een Oekraïense man twee …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen wasmachine in een Russische helikopter Online circuleert een foto van een neergestorte Russische helikopter. Volgens socialemediagebruikers zou er op de foto een wasmachine te zien zijn, die Russische soldaten hebben gestolen. Dat klopt niet. Het gaat om een koelingsonderdeel van de helikopter. Online circuleert een foto van wat een neergestorte helikopter zou zijn (hier gearchiveerd). Socialemediagebruikers denken dat er op …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, iemands handschrift vertelt niets over diens persoonlijkheid Die stelling lazen we onlangs in een interview met grafoloog Marie-Thérèse Christians in Het Nieuwsblad. Maar klopt dat wel?
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, meer cholesterol is niet beter voor de gezondheid ‘Hoe meer cholesterol in mijn bloed, hoe beter voor mijn gezondheid’, zegt een gezondheidstherapeut op Facebook. Dat klopt niet: uit alle studies blijkt dat een hoge cholesterolspiegel het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. Op 29 april post ‘Sjarel Langenhove’ onderstaand bericht op Facebook (hier gearchiveerd). Zoals de man zelf aangeeft in een reactie onder …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Oekraïense vluchtelingen werden niet ‘uit Bulgaarse hotels gegooid wegens wangedrag’ Online circuleert een video waarin Oekraïense vluchtelingen te zien zijn die op straat staan met hun bagage. De Bulgaarse hotels waar ze verbleven, zouden de vluchtelingen eruit hebben gegooid, volgens sommigen wegens wangedrag. Dat klopt niet. Het gaat om mensen die naar een andere opvangplaats in het land werden overgebracht, zoals vooraf was gepland en …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, video toont geweld met dildo tegen ‘etnische Indiërs’ in Kiev uit 2021 Op 23 juni wijzen Indische factcheckers Knack op een video die viraal gaat in India (hier gearchiveerd). Volgens het bijschrift van de Twittervideo zou het gaan om ‘etnische Indiërs die het slachtoffer zijn geworden van gemene nazi-bendes, die 3 Indiase dames in elkaar sloegen met een seksspeeltje in het centrum van Kiev’. We zien hoe …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze monoloog over 5G en corona komt niet van een ex-ceo van telecombedrijf Vodafone Op 12 juni deelt iemand een video op Facebook (hier gearchiveerd) met als bijschrift: ‘Ex-ceo van Vodafone Engeland doet een boekje open over wat er nu gaande is. Alles wat verborgen is komt aan het licht!’ De video van 22 minuten toont een diapresentatie en bevat in audio een monoloog van iemand die zegt dat …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto van een festivalweide vol afval werd niet genomen na een speech van milieuactiviste Greta Thunberg Afgelopen weekend vond het Britse muziekfestival Glastonbury plaats. Op zaterdag speechte de Zweedse milieuactiviste Greta Thunberg er voor duizenden muziekliefhebbers, lezen we in The Guardian. In haar speech waarschuwde ze voor een natuurcatastrofe. Thunberg had voordien haar speech, die plaatsvond op de Pyramid stage, aangekondigd op haar Facebook- en Instagramaccount. Een dag na de speech, …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Zwitserland trekt zich niet terug uit de Wereldgezondheidsorganisatie Op 10 juni plaatst Anthony Stabourlos volgend bericht op Twitter (hier gearchiveerd): ‘Steeds meer en meer landen trekken zich terug uit de WHO. Nu ook Zwitserland.’ WHO staat voor de World Health Organization of de Wereldgezondheidsorganisatie. Stabourlos is ondernemer, was betrokken bij de politieke partij Vrijheid! en is mede-oprichter van de partij Relego. Zijn tweet …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, een beha dragen verhoogt het risico op borstkanker niet In een reclamefilmpje voor zijn eigen, beugelloze beha’s stelt een lingeriemerk dat het dragen van een klassieke beha het risico op borstkanker zou vergroten. ‘Wetenschappelijke fictie’, reageren specialisten. ‘Geen enkele studie heeft ooit een verband aangetoond tussen het dragen van een beha en het ontwikkelen van borstkanker.’ Op 29 mei plaatst de online shop Luxelia …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen bewerkte foto van een ‘5G-zuil’ of ‘UFO-landingsbaan’ Op 12 juni plaats een anonieme Twitteraccount een foto online van een rechtopstaand object (hier gearchiveerd). Het bijschrift luidt: ‘Iemand enig idee wat dit zou kunnen zijn? Is vannacht in Vianen (Utrecht) geplaatst. De buis lijkt van aluminium. Het ding staat dicht bij de stoep en straat. Alvast dank voor het meedenken.’ Het twitterbericht wordt …
Factcheck Factcheck Factcheck: niet bewezen dat een Vlaamse leerling 5000 toetsen aflegt ‘Een leerling in Vlaanderen legt gemiddeld 5000 toetsen af tijdens zijn schoolloopbaan’, zo tweette Vlaams Parlementslid Kim De Witte (PVDA). Maar daar is geen bewijs voor.
Nieuws Nieuws Factcheck: nee, dit familiaal geweld heeft niets met godsdienst te maken Op sociale media wordt een video gedeeld waarin een ‘moslimmeisje wordt geslagen door haar broer’, volgens het bijschrift omdat ze een relatie wilde met een niet-moslim. Dat klopt niet: het gaat om een Russisch meisje dat wordt afgetuigd door haar broer vanwege haar relatie met een Oekraïner. Op 11 mei verschijnt onderstaande tweet (hier gearchiveerd). …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze munitie komt niet uit Nederland Een foto van een raket met daarop de boodschap ‘Wraak voor MH-17’ circuleert online. Sociale mediagebruikers geloven dat de boodschap door een Nederlander op het projectiel werd geschreven en zo werd geleverd aan Oekraïne. Dat klopt niet. Het gaat om een echte foto, maar de munitie op de foto is niet afkomstig uit Nederland. Ze …
Factcheck Factcheck Factcheck: valse Time-cover over het klimaat gaat opnieuw viraal Op sociale media wordt een collage met twee vermeende Time-covers gedeeld. De oudste cover, uit 1977, brengt een verhaal over ‘de naderende ijstijd’. Maar die cover blijkt vervalst: het gaat om een bewerkte cover uit 2008, toen het Amerikaanse magazine een omslagverhaal bracht over de opwarming van de aarde. Op 29 mei post een Nederlandstalige …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze virale strandvideo toont geen Oekraïense aanval op gebied bezet door Russen 11,6 miljoen mensen hebben op TikTok een ontploffing gezien in de haven van de zuidoostelijke Oekraïense stad Berdjansk. Verschillende socialemediagebruikers denken dat het gaat om een aanval van Oekraïense verzetsstrijders. Dat klopt niet. Alles wijst erop dat de ontploffing een ontmijningsoperatie van het Russische leger was, dat sinds 27 februari de stad in handen heeft. …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Shein-werknemers slaken geen noodkreten via kledingetiketten Een Knack-lezer meldt ons dat hij een opmerkelijke fotocollage op zijn tijdlijn zag passeren. De fotocollage werd op 5 juni door een Mexicaan online geplaatst en gaat over het Chinese modemerk Shein (hier gearchiveerd). In die collage klaagt de Mexicaan de precaire werkomstandigheden aan. De Spaanse tekst wordt door Facebook automatisch als volgt vertaald: ‘Het …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit artikel is nooit op de Amerikaanse nieuwssite Vox verschenen Online circuleert een screenshot van wat een artikel zou zijn van de Amerikaanse nieuwswebsite Vox, met de titel ‘Beste witte vrouwen, witte baby’s zijn witte suprematie’. Maar het screenshot is vervalst. Dergelijk artikel is nooit op Vox verschenen. Op 8 juni tweet een man een screenshot van wat een artikel zou zijn van de Amerikaanse …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, aspartaam is niet ‘onweerlegbaar’ een toxische stof ‘Aspartaam is onweerlegbaar een toxische stof’, zo lazen we in ABC Gezondheid. Maar dat klopt niet, op enkele uitzonderingen na.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, er zit geen foetusweefsel in smaakversterkers ‘Wacht maar tot de normies erachter komen dat de dode kinderen via abortus verwerkt worden en gekweekt als smaakversterker voor supermarktproducten’, lezen we in een Telegrambericht. ‘Complottheorie? Zoek maar cellijnen HEK 293 op’, lezen we verder nog. De term normies is een internetterm die verwijst naar mensen die ‘niet afwijken van het algemeen geaccepteerde discours’. …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Starbucks bedriegt zijn klanten niet met ‘kleine koffies in grote bekers’ Op het internet circuleren filmpjes die ons willen doen geloven dat de koffieketen Starbucks haar klanten oplicht. Een grote Starbucks-koffiebeker zou namelijk geen druppel meer koffie bevatten dan een klein exemplaar. Het blijkt te gaan om getrukeerde filmpjes. Op 6 juni post een man onderstaand filmpje op Facebook (hier gearchiveerd). ‘Door het tekort aan koffie …
