Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto van brandend gebouw werd niet tijdens rellen in Oekraïne in 2014 genomen Op sociale media circuleert een foto van een brandend gebouw. De foto zou genomen zijn op 2 mei 2014 in de Oekraïense stad Odessa. Daar brak die dag brand uit in een vakbondsgebouw na rellen tussen pro-Oekraïense en pro-Russische manifestanten. De brand eiste 48 levens. Het brandende gebouw op de foto is echter een school in Odessa, die pas in december 2019 door een vuurhaard werd getroffen.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat gratis kippen het Diestse huishoudafval met 100 ton verminderden Op TikTok gaan al jarenlang video’s viraal over ‘een Belgische stad waar 2000 gezinnen elk drie kippen adopteerden’ en zo de hoeveelheid huishoudelijk afval in de eerste maand al met 100 ton zouden hebben verminderd. Het klopt dat in 2005 in Diest 2650 gezinnen kippen in huis haalden, maar voor de 100 ton minder huishoudelijk afval bestaat geen bewijs.
Nieuws Nieuws Factcheck: ja, ondanks verbodsbord liet de gemeente Zoetermeer haar stadspark maaien in mei Op Facebook verscheen onlangs een bericht over een gemaaid grasperk van de Nederlandse gemeente Zoetermeer, ondanks een informatiebord over het biodiversiteitsinitiatief Maai Mei Niet waarop stond dat er in mei niet zou worden gemaaid. De foto is authentiek. De gemeente bevestigt aan Knack dat haar groendienst een deel van het Prinses Arianepark maaide, maar dat dit past binnen een vooropgesteld plan. De gemeente zal de informatieborden aanpassen.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, buikslapen kan nek- en rugpijn veroorzaken * Wie zei het? De Telegraaf * Is het waar? Volgens experts kan buikslapen leiden tot nek- en rugpijn, al heeft dat eerder te maken met de gewrichten, ligamenten en zenuwen dan de spieren. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, LGBTQI+-verkeerslichten zijn in strijd met de verkeerswetgeving Volgens een aantal socialemediagebruikers zijn de LGBTQI+-verkeerslichten die Hemiksem van plan is om te plaatsen op een kruispunt in de gemeente niet wettig. Dat klopt: ze zijn in strijd met de verkeerswetgeving, zo heeft het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid (VIAS) bevestigd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, er wapperde op 8 mei geen Sovjetvlag aan de Reichstag Ter gelegenheid van de 78ste verjaardag van de Russische overwinning op nazi-Duitsland zouden onbekenden op 8 mei 2023 de Sovjetvlag hebben gehesen op het gebouw van de Reichstag in Berlijn. De beelden die dat zouden moeten bewijzen, dateren echter van voor die datum en het Duitse parlement, dat in de Reichstag is gevestigd, ontkent formeel dat die vlag er op 8 mei 2023 zou hebben gehangen.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, stress kan leiden tot gewichtstoename ‘Uit onderzoek blijkt dat vrouwen minder vet verbranden wanneer ze gestrest zijn’, zo lazen we in Goed Gevoel. Volgens experts kan stress inderdaad tot gewichtstoename leiden, maar nuance is nodig. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, audio bij video van groep Genkse scholieren die Allahoe Akbar roepen is echt Online circuleert een video van een recent incident dat plaatsvond op het Genkse Atlascollege. Tijdens een LGBTQI+-actie jouwde een groep van zo’n honderdtal leerlingen de medewerkers van de actie uit en riepen enkele scholieren de Arabische kreet ‘Allahoe Akbar’ (‘God is de grootste’). Sommige socialemediagebruikers menen dat de audio gemanipuleerd was, maar dat klopt niet. …
Factcheck Factcheck Factcheck: menstruatiebloed doet planten sneller groeien (maar experts raden het als meststof af) Volgens berichten op sociale media zouden (kamer)planten sneller groeien wanneer ze bemest worden met menstruatiebloed. Kan best, zeggen experten, want net zoals ander bloed bevat het componenten die de plantengroei bevorderen. Maar er zijn ook risico’s voor de mens aan verbonden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, retinol zal je haar niet helpen groeien ‘Retinol kan helpen met de groei van het haar’, zo lazen we in Metro. Maar volgens experts klopt dit niet. We beoordelen de stelling als onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze foto van Biden met kind werd gemanipuleerd Op sociale media circuleert een foto van de Amerikaanse president Joe Biden, die een klein jongetje lijkt te betasten. De foto werd gemanipuleerd. Op de originele foto zien we hoe Biden alleen naar een afbeelding op het T-shirt van het kind wijst.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Amerikaans senator Ted Cruz post niet dezelfde tweet na iedere massaschietpartij Op het internet circuleert een compilatie van tweets die de Texaanse Republikeinse senator Ted Cruz zou hebben gepost na twaalf massaschietpartijen in de Verenigde Staten. Het gaat om identieke berichten, waarin Cruz enkel de plaatsnaam zou hebben vervangen. Hoewel vorig jaar al bleek al dat de tweets vervalst waren, circuleren ze nu opnieuw.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, verkiezingsrally Erdogan in Istanboel telde geen 1,7 miljoen aanwezigen Zondag zijn er presidentsverkiezingen in Turkije. De AK-partij van zittend president Recep Tayyip Erdogan heeft op sociale media in België verspreid dat op een recente verkiezingsbijeenkomst in Istanboel 1,7 miljoen Turken aanwezig waren. Dat klopt niet. Het terrein waar de meeting werd gehouden, biedt volgens een aannemelijke schatting plaats aan maximaal 280.000 personen.
Factcheck Factcheck Factcheck: in 1948 kon het aantal gletsjers nog niet worden gemeten Op de geboortedag van Al Gore zouden er 130.000 gletsjers geweest zijn op aarde, evenveel als vandaag. Dat klopt niet. In 1948 kon het aantal gletsjers niet gemeten worden. Anno 2023 wordt het aantal gletsjers geschat op meer dan 300.000. Al verliezen ze aan ijsmassa door de klimaatopwarming.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is niet Donald Trump met een pruik op de kroning van Charles III Op Twitter circuleert een screenshot van een artikel van de Britse tabloid The Mirror over de kroning van de Britse koning Charles III. Op de foto is een man te zien met lang grijs haar en een snor. De man lijkt een medaille te dragen met de letter Q, wat sommige socialemediagebruikers doet besluiten dat de man voormalig Amerikaans president Donald J. Trump in vermomming is. Maar dat klopt niet. Het screenshot en de foto zijn vervalst.
Factcheck Factcheck Factcheck: het absenteïsme bij Bpost bedraagt geen 37 procent of 15 procent, maar 10,75 procent In De Afspraak stelde N-VA-kamerlid Michael Freilich dinsdag dat het ziekteverzuim bij Bpost 37 procent zou bedragen. Een vergissing, gaf Freilich later toe: het zou gaan om 15 procent. Ook dat percentage wordt door Bpost formeel tegengesproken: het absenteïsme bedroeg in het eerste kwartaal van dit jaar 10,75 procent.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto toont geen Oekraïens kind op zoek naar zijn moeder Op sociale media circuleert een foto van een jongetje uit de Oekraïense separatistische regio Donetsk. Volgens socialemediagebruikers is het jongetje op zoek naar zijn dode moeder. Dat klopt niet. De foto is een beeld uit een Russische muziekvideo, die in 2015 werd opgenomen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het WEF wil geen waterrantsoeneringen opleggen Op sociale media circuleert een screenshot waarin te lezen is dat het internationale overlegorgaan World Economic Forum stelt dat water geen basisrecht is en aandringt op waterrantsoeneringen. Dat klopt niet. De stelling is uit de lucht gegrepen, en is afkomstig van een Amerikaanse fakenewssite.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, veroordeelde pyromaan zit niet achter 48 Franse bosbranden Volgens voormalig Kamerlid voor Vlaams Belang Dries Van Langenhove is in Frankrijk een man van Marokkaanse origine veroordeeld voor het aansteken van 48 bosbranden die de media aan de klimaatverandering hadden toegeschreven. Dat klopt niet. Het gaat om een pyromaan die onder meer auto's en vuilnisbakken in brand stak, maar geen bossen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze meisjespop met plassertje werd niet echt verkocht Op sociale media circuleert de foto van een meisjespop met plassertje. Deze pop werd niet in die vorm verkocht, zo blijkt uit analyse van verschillende webshops. De foto of de pop werd mogelijk bewerkt om de meisjespop een plassertje te geven.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen Indiase 5G-mast die in brand werd gestoken Op Telegram en Twitter wordt een video gedeeld waarin een brandende 5G-mast in India te zien zou zijn. De mast zou met opzet in brand gestoken zijn. Dat klopt niet. Het gaat om een gewone gsm-mast die vuur heeft gevat. De video dateert van 2018.
Factcheck Factcheck Factcheck: dat Limburg slechts 1 procent van de NMBS-investering kreeg, is onderschatting ‘Maar 1 procent van alle investeringen (bij de NMBS) is de voorbije decennia naar Limburg gegaan’, zei Gaby Colebunders (PVDA) in de Kamer. Volgens experts een onderschatting, maar concrete cijfers zijn niet beschikbaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: angstige mensen worden niet sneller gebeten door muggen ‘Mensen die angstig zijn en zich onzeker voelen, zullen sneller gestoken worden’, zo stelde holistisch huisarts Jutta Borms in Goed Gevoel. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: dit nieuwsfragment over een opgerold pedonetwerk is niet recent Online circuleert een nieuwsfragment waarin wordt gemeld dat er in het Verenigd Koninkrijk een groot pedofielennetwerk zou zijn opgerold. ‘Niks hierover op de mainstreammedia’, voegen sommige socialemediagebruikers eraan toe. Maar het gaat om een oud nieuwsfragment, opgenomen in 2015, over duizenden klachten over seksueel misbruik die de Britse politie ontving in de nasleep van de zaak-Jimmy Savile. Daarover hebben gevestigde nieuwsmedia destijds weldegelijk bericht.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen protest van ‘miljoenen mensen’ in Parijs maar een massafeest in Valencia Op Facebook en Twitter circuleert een foto die een protesterende mensenmassa in Parijs zou voorstellen. Dat klopt niet. We zien een feestende massa in Valencia op Las Fallas, een traditioneel feest ter ere van Sint-Jozef.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het archief van het Spaanse ministerie van Volksgezondheid brandde niet af Online circuleren berichten dat het archief van het Spaanse ministerie van Volksgezondheid afgebrand zou zijn. Veel socialemediagebruikers vinden dat merkwaardig of ‘toevallig’ omdat er volgens hen momenteel een onderzoek zou lopen naar het Spaanse coronabeleid. Maar het archief brandde niet af, het gaat over een ander gebouw. Voor de stelling dat er een onderzoek gaande zou zijn naar het Spaanse coronabeleid, vinden we geen bewijs.
Factcheck Factcheck Factcheck: een kiwi helpt niet tegen slaapproblemen ‘Moeite om in slaap te komen? Eet een kiwi’, zo lazen we in De Telegraaf. Maar volgens experts is het verband minimaal en eet je voor het slapengaan best zo weinig mogelijk.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video van een windturbine die in tweeën kraakt door een storm is niet echt Socialemediagebruikers delen een video van een windturbine die verwoest wordt door een storm. Ze vrezen dat de Noordzee in de toekomst vol brokstukken van turbines zal komen te liggen. Maar de video is niet echt. Het gaat om een computeranimatie.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Nederland heeft niet de hoogste perinatale sterfte van Europa Intensivist Elisabeth De Waele (UZ Brussel) stelde onlangs in een podcast dat Nederland de hoogste perinatale sterfte heeft van Europa. Dat klopt niet. Nederland bevindt zich eerder in de Europese middenmoot.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, niet 70 procent van het Nederlandse supermarktpersoneel is minderjarig In een radio-interview zei een ACV-vakbondsvrouw onlangs dat 70 procent van het personeel in de Nederlandse supermarkten jonger is dan 18 jaar. Dat klopt niet. Volgens betrouwbare bronnen zit 71,7 procent van de supermarktmedewerkers in de leeftijdscategorie 15-24 jaar en is 36,6 procent jonger dan 18.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze voor doodslag gearresteerde man is niet de broer van George Floyd Online circuleert een foto van Dejywan Floyd, een Amerikaan die een vrouw doodschoot omdat die zijn auto bijna had aangereden. Volgens socialemediagebruikers zou Dejywan Floyd de broer zijn van George Floyd. Maar dat klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het WEF legt geen voedselbeperking op Volgens een artikel op Frontnieuws zou het Wereld Economisch Forum ‘regeringen bevelen te beginnen met voedselbeperking om klimaatverandering te bestrijden’. Dat klopt niet. Het WEF werkt samen met een organisatie die steden verbindt die strijden tegen de klimaatverandering, maar van bindende maatregelen is geen sprake.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen enscenering van de oorlog in Oekraïne maar een opname van een Letse kortfilm Online circuleert een video waarin de filmopname van een oorlogsscène te zien is. Volgens socialemediagebruikers zou de video bewijzen dat de Russische inval in Oekraïne in scène is gezet. Dat klopt niet. De video toont de filmopnames van de kortfilm ‘Nadija’, die door de Oekraïense cineast Artem Kocharyan wordt geregisseerd. De opnames vonden plaats in Letland.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen ontploffing van een elektrische auto Op sociale media circuleert een video van wat een ontploffing van een elektrische wagen zou zijn. Dat klopt niet. De auto die in de video ontploft, reed op gas. Opgelet: deze factcheck bevat gruwelijke beelden.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, uit schildluis gewonnen kleurstof E120 kan in slagroomgebak zitten In een Facebookgroep wordt gewaarschuwd voor geplette schildluizen in slagroomgebak van de Nederlandse supermarktketen Jumbo. Volgens de ingrediëntenlijst bevat het product de kleurstof E120, die inderdaad uit de cochenilleluis wordt gewonnen en aan heel wat voedingsmiddelen wordt toegevoegd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen ontploffing van een Tesla Online circuleert een video van verschillende ontploffingen op een autosnelweg. Volgens socialemediagebruikers zouden we de explosie van een elektrische auto van het merk Tesla zien. Dat klopt niet. Het gaat om een voertuig dat 119 gasflessen vervoerde. Die flessen kwamen tot ontploffing na een aanrijding met een passagiersbus.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video van achtergelaten afval werd niet in België opgenomen Online circuleert een video waarin rondslingerend afval te zien is, dat door migranten na een voedselbedeling achtergelaten zou zijn. Volgens de socialemediagebruiker die de video postte zouden de beelden in België gemaakt zijn. Dat klopt niet. De video werd drie jaar geleden gemaakt, in de Parijse wijk Porte d’Aubervilliers.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen jeugdfoto van Angela Merkel, Theresa May en Dalia Grybauskaitė Online circuleert een oude jeugdfoto van voormalig Duits bondskanselier Angela Merkel. De meisjes naast haar op de foto zouden de voormalige Britse premier Theresa May en de voormalige Litouwse president Dalia Grybauskaitė zijn. Dat klopt niet. Het gaat om een oude jeugdfoto van Merkel met twee onbekende vriendinnetjes.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Mieke Vogels kreeg geen uittredingsvergoeding van 432.000 euro Op sociale en reguliere media circuleert het bericht dat ex-Vlaams Parlementslid Mieke Vogels (Groen) een uittredingsvergoeding van 432.000 euro kreeg. Dat klopt niet. Een fout van een journalist in 2014 ligt aan de basis van het hardnekkige gerucht. Het juiste bedrag zou 75.000 euro bedragen, maar we kregen voorlopig geen inzage in de exacte cijfers van het Vlaams Parlement.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, strijd tegen fiscale fraude kan 8 tot 12 miljard euro per jaar opleveren * Wie zei het? Jeremie Vaneeckhout (Groen)* Is het waar? Betrouwbare studies bevestigen dat de strijd tegen fiscale fraude 8 tot 12 miljard euro extra per jaar kan opleveren, al gaat het slechts om theoretische schattingen. We beoordelen de uitspraak van Vaneeckhout daarom als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, voorleesmoment door dragqueen in Brugge kostte geen 16.000 euro Volgens voormalig Kamerlid Dries Van Langenhove betaalde de stad Brugge 16.000 euro voor een dragqueen die verhalen voorlas aan jonge kinderen. Dat is misleidend. De voorleessessie vormde een onderdeel van het kunstenfestival Queer Was Here, dat in zijn geheel 16.000 euro kostte.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video bewijst niet dat Joe Biden een masker draagt Een Twittervideo waarop we de Amerikaanse president Joe Biden op de rug zien werd 2,3 miljoen keer bekeken. Het beeld zou bewijzen dat de president een masker draagt. Dat klopt niet. We zien huidplooien in zijn nek die door het zeer contrastrijke beeld feller lijken.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze afbeelding van Julian Assange is gemaakt met AI Op het internet circuleert een foto van WikiLeaks-klokkenluider en internetactivist Julian Assange. Volgens de bijschriften zou het gaan om een recent beeld, gemaakt in de Londense gevangenis waar Assange al vier jaar opgesloten zit. Dat klopt niet. Het gaat om een vervalste foto, gemaakt met artificiële intelligentie.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat het kruid fenegriek het libido verhoogt ‘Fenegriek verhoogt het libido’, zo lazen we in ABC Gezondheid. Maar er is onvoldoende wetenschappelijke evidentie.
Factcheck Factcheck Factcheck: viraal pleidooi voor cashgeld bevat onjuistheden Op sociale media circuleert een pleidooi voor het gebruik van cashgeld. Terwijl 50 euro cash altijd 50 euro zou blijven, zou er na opeenvolgende elektronische betalingen amper nog iets van die 50 euro overblijven. Klopt niet, zeggen specialisten: een bankbiljet blijft niet eeuwig circuleren zoals de tekst suggereert, ook aan contante betalingen zijn kosten verbonden en de transactiekosten voor elektronische betalingen liggen een stuk lager dan het bericht stelt.
