Factcheck: nee, aspartaam is niet ‘onweerlegbaar’ een toxische stof

‘Aspartaam is onweerlegbaar een toxische stof’, zo lazen we in ABC Gezondheid. Maar dat klopt niet, op enkele uitzonderingen na.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op de website ABC Gezondheid lazen we een artikel over aspartaam, een kunstmatige zoetstof die in heel wat voedingsproducten wordt gebruikt. ‘Aspartaam is onweerlegbaar een toxische stof’, zo klinkt het stellig. Er worden verschillende argumenten aangehaald. Zo zou het lichaam aspartaam omzetten naar methanol, dat op zijn beurt wordt ‘omgezet naar het giftige formaldehyde’. Verder wordt verwezen naar twee mogelijk gevaarlijke bestanddelen van aspartaam: fenylalanine en aspartaat. En naar de kankerverwekkende stof diketopiperazine die uit aspartaam ontstaat. Tot slot lezen we dat de Amerikaanse voedselinstanties sinds 1987 ‘duizenden klachten’ over aspartaam ontvingen vanwege allerlei symptomen, van hoofdpijn tot misselijkheid en huiduitslag.

Onder aan het artikel staan enkele bronnen, waaronder een narratieve reviewstudie over de mogelijke impact van aspartaam op heel wat aandoeningen. Bij de meeste wordt hooguit een potentieel verband gevonden, vaak is dat zelfs onzeker. Als het gaat over de link met kanker geven de auteurs aan dat verder onderzoek nodig is. Ze besluiten dat ‘de voordelen van het gebruik van aspartaam volgens de huidige kennis opwegen tegen de mogelijke bijwerkingen’.

Volgens professor toxicologie Jan Tytgat (KU Leuven) klopt het niet dat aspartaam onweerlegbaar een toxische stof is. ‘Alles is afhankelijk van de dosis. Als de aanvaardbare dosis overschreden zou worden, kunnen er gezondheidsrisico’s optreden. En ook in specifieke gevallen kan aspartaam toxisch zijn. Maar je kunt dat onmogelijk veralgemenen.’

Tytgat neemt de verschillende argumenten van ABC Gezondheid onder de loep. ‘Het klopt dat ons lichaam aspartaam omzet in methanol. Maar de spoortjes methanol die na de consumptie van aspartaam in het menselijk lichaam gevonden worden, vormen absoluut geen probleem. Een bekend symptoom van een methanolvergiftiging is blindheid. Maar zelfs bij stevige drinkers van lightfrisdranken zijn bij mijn weten nog nooit gevallen van blindheid of gezichtsverlies gerapporteerd.’

Dat uit aspartaam het afbraakproduct diketopiperazine kan ontstaan, klopt volgens Tytgat. ‘Die stof kan in grote hoeveelheden kankerverwekkend zijn. Maar er zijn geen studies die dat aantonen bij mensen. Integendeel, uit een recent en zeer degelijk reviewartikel – waarin de resultaten van honderden studies worden samengelegd – naar vijf klassieke zoetmakers, waaronder aspartaam, blijkt dat er geen enkel bewijs is dat ze kankerverwekkend zijn. Die conclusie komt overeen met de visie van het Europees Voedselagentschap. In Europa is de “aanvaardbare dagelijkse inname” voor aspartaam vastgelegd op 40 milligram per kilogram lichaamsgewicht. Iemand van 60 kilo mag er dus 2,4 gram per dag van innemen.’ Uit een publicatie van het Europees Voedselagentschap blijkt dat dit overeenkomt met minimaal twaalf blikken lightfrisdrank of vier liter per dag.

Al is er wel één belangrijke uitzondering, benadrukt Tytgat. ‘Mensen die lijden aan de stofwisselingsziekte fenylketonurie moeten aspartaam mijden. In ons lichaam wordt aspartaam namelijk omgezet in het aminozuur fenylalanine, en patiënten met die ziekte kunnen dat niet afbreken. Zo kunnen zij hersenbeschadiging oplopen. Wettelijk gezien moet op producten met aspartaam daarvoor gewaarschuwd worden.’