Factcheck: ja, Oekraïners in Wenen betrokken bij agressie tegen taxichauffeurs

Een video van een gewelddadig incident in de straten van Wenen, waarbij inzittenden van een Oekraïense auto betrokken waren, wordt veelvuldig gedeeld op sociale media. Knack onderzocht de beelden, de context en de manier waarop ze werden verspreid.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 28 mei plaatst een Twitteraccount een video online (hier gearchiveerd). We zien een vechtpartij op klaarlichte dag op de openbare weg. Er worden rake klappen uitgedeeld, en wanneer twee auto’s met daders wegrijden blijft iemand schijnbaar bewusteloos op de grond liggen. Volgens het bijschrift zouden we zien ‘hoe een man zonder aanleiding wordt aangevallen en voor dood achtergelaten’. Het zou gaan om ‘Oekraïners’ in ‘Oostenrijk’.

Het Twitterbericht wordt meer dan honderd keer gedeeld en meer dan 4000 keer bekeken.

Er circuleren echter nog andere versies van de video. We vinden er verschillende op Twitter (links), Facebook (midden) en Telegram (rechts).

In deze factcheck onderzoeken we wat er gebeurde (1) en analyseren we hoe de video zich zo wijd kon verspreiden (2). 

1) Wat gebeurde er?

In de video zien we een vlag van het Verenigd Koninkrijk (geel kader), maar de beelden worden meestal in de Oostenrijkse hoofdstad Wenen gesitueerd. In de video, gefilmd vanuit een auto, wordt Duits gesproken, wat een indicatie kan zijn dat de video inderdaad uit Wenen komt.

We zien ook een standbeeld van een paard bovenop een gebouw (rood kader). We googelen met die zoektermen ‘paard op gebouw Wenen’.

Volgens een van de zoekresultaten zouden we de Staatsopera in Wenen zien. Als we in die buurt rondlopen in Google Streetview (links) vinden we de locatie waar de video (rechts) werd opgenomen. Het incident vond plaats op de Kärtner Ring (paars kader) voor het Bristol hotel in Wenen.

We zoeken nieuws (rood kader) waarin de straatnaam Kärtner Ring (paars kader) voorkomt. Zo komen we uit bij twee artikels in de Oostenrijkse media (groen kader). 

De Oostenrijkse tabloid OE24 publiceerde de video met de titel ‘Parkeergeschil veroorzaakte vechtpartij met Oekraïners’. De Oostenrijkse krant Kurier kopte op 27 mei ‘Twee gewonden bij brutale vechtpartij voor luxehotel in Wenen’. De video dateert volgens de krant van 25 mei rond de middag. De twee slachtoffers zouden taxichauffeurs zijn. De politie bevestigde het incident en de daders zouden rijden in voertuigen met Oekraïense kentekenplaten (zie verder). 

De Duitse krant Heute bracht op 28 mei een reconstructie op basis van verklaringen van de politie en ooggetuigen. Voor de start van de video was er al een dispuut gaande tussen twee taxichauffeurs en de mannen in een zwarte BMW X5 en Toyota Land Cruiser. Die laatsten zouden op een parkeerplek voorbehouden voor taxi’s hebben gestaan. Toen ze daarop werden gewezen door de taxichauffeurs, ontstond het rumoer.

Volgens ooggetuigen zouden de mannen hebben gevloekt en gespuugd op de taxi’s. Christopher Verhnjak, woordvoerder van de Weense politie: ‘De slachtoffers werden vervolgens aangevallen, zoals op de video te zien is.’ De Weense politie meldde later op Twitter dat ‘volgens een onafhankelijke getuige een taxichauffeur tijdens de ruzie het passagiersportier van het Oekraïense voertuig opende en probeerde een persoon met een knuppel aan te vallen’.

Niet alleen het begin van het incident is niet zichtbaar in de virale video, ook het einde ontbreekt. We vinden ook een langere versie van de video op Facebook waarin we zien dat de omstanders de man op de grond te hulp komen gesneld (links en midden) en dat ook de persoon die het incident filmde vanuit een auto, uit zijn wagen stapt (rechts). De korte virale versie toont die menselijke reacties niet en eindigt bruusk met het bewusteloze lichaam op de straatstenen. 

Volgens Heute liepen de twee taxichauffeurs (48 en 47) bij de vechtpartij diverse verwondingen op. De 47-jarige, die bewusteloos op straat lag, werd naar het ziekenhuis gebracht met vermoedelijke breuken in zijn hoofd. De 48-jarige had wat meer geluk: hij raakte “slechts” lichtgewond. ‘Volgens het eerste onderzoek ligt de verdenking bij een Oekraïense burger. Verder onderzoek is gaande’, concludeert politiewoordvoerder Verhnjak.

De Weense politie vermeldt op Twitter  ‘Oekraïense verdachten’ en stelt dat ‘tot dusver de identiteit van de verdachte taxichauffeurs en een 27-jarige Oekraïner achterhaald zijn’. Er zijn volgens de politie aanwijzingen van de andere verdachten, maar hun identiteit ‘wordt nog onderzocht’.

Dat Oekraïners verdacht worden, heeft onder meer te maken met de nummerplaat zichtbaar in de video. We lezen AE 00 12 MT op de kentekenplaat.

Volgens een lijst op Wikipedia is AE de regiocode van Dnipropetrovsk. De auto werd dus in die regio centraal in Oekraïne geregistreerd.

We laten de beelden van het incident zien aan een auto-expert die stelt dat de wagen in de video een BMW X5 is, meer bepaald het type G05 . Die werden tussen augustus 2018 en juli 2019 geproduceerd, want het is modeljaar 2019. 

We googelen met de nummerplaat tussen aanhalingstekens. Een Oekraïense site linkt de kentekenplaat effectief aan een BMW X5 uit 2019 (rood kader), het model dat we zien in de video. Zo vinden we ook het chassisnummer van de wagen (groen kader). 

Dat chassisnummer leert ons dat de auto op 11 oktober 2021 verkocht is in Oekraïne en op 31 december 2021 opnieuw geregistreerd is op naam van een nieuwe eigenaar. Ook weten we dat de auto niet geseind is in Oekraïne. We kunnen ook het polisnummer van de autoverzekering achterhalen (207553352) en contactgegevens van de betrokken verzekeraar. De politie kan deze info gebruiken: zij kunnen contact opnemen met de verzekeringsmaatschappij en zo achterhalen wie de eigenaar is van de auto.  

Iemand deelt het chassisnummer ook op Twitter, waarna iemand de Weense politie tagt. Zij reageren dat ‘het onderzoek lopende is’. De Weense politie lijkt zich dus bewust van deze onderzoekspiste.

2) Hoe raakten de beelden verspreid?

De Britse openbare omroep BBC en de onderzoekers van ExTrac achterhaalden hoe het incident zich verspreidde. In deze tijdlijn zien je hoe de verspreiding op sociale media gebeurde de eerste week na het geweldsincident.

Nog vóór de eerste beelden online opdoken deelde de Oostenrijkse politicus Dominik Nepp, leider van de FPÖ, een mail die hij erover ontving op Twitter waarin hij verwijst naar de ‘Oekraïense nummerplaat’ (hier gearchiveerd).

Een dag later deelt een eerder inactief Twitteraccount de video. De video begint te circuleren op sociale media als Twitter en Facebook en wordt ook opgepikt door de tabloid OE24. Nepp deelt de video, gepubliceerd door OE24, met de boodschap ‘Ons land uit!’.

Nepps tweet wordt vervolgens versterkt door pro-Kremlin-kanalen op Telegram. Op 31 mei bericht de Russische staatszender RT over het incident.