Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze afbeelding geeft niet het vliegverkeer boven Qatar weer Op sociale media circuleert een afbeelding waarop het vliegverkeer boven Qatar te zien zou zijn. Dat klopt niet. De afbeelding is een cartoon van de Qatarese cartoonist Saad Almuhanadi. De cartoon verscheen op 15 november, in de Qatarese krant Al-Watan. Op 13 december deelt de Franstalige ecologische Facebookpagina Permavenir een afbeelding van wat het vliegverkeer …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, geen stijging van plotse sterfgevallen in Duitsland in 2021 Volgens de website Ninefornews zou in Duitsland sinds 2021 het aantal ‘plotselinge en onverwachte’ sterfgevallen 'geëxplodeerd’ zijn. Dat klopt niet. Die claim is een verkeerde interpretatie van onvolledige data van een artsenvereniging. De officiële doodsoorzakenstatistieken voor 2021 laten geen merkbare stijging zien qua plotse sterfgevallen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze scooters werden niet afgedankt vanwege een versleten batterij Op sociale media doet een filmpje de ronde waarin een ‘scooterkerkhof’ te zien is. Volgens de bijschriften zou het gaan om elektrische scooters die zijn afgedankt omdat hun batterij defect is en het te duur is om ze te vervangen. Dat klopt niet: het gaat om elektrische deelscooters in China, die van de weg zijn gehaald omdat er een overaanbod is op de Chinese markt.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, elektrische wagens worden niet binnenkort verboden wegens stroomtekort Op sociale media circuleert een artikel met de titel ‘Elektrische auto’s worden binnenkort verboden vanwege stroomtekort’. Dat klopt niet helemaal. De stelling is gebaseerd op een Zwitsers wetsvoorstel dat in de maak is. Volgens dat voorstel zou bij een stroomtekort het privégebruik van elektrische wagens tijdelijk tot noodzakelijke verplaatsingen kunnen worden beperkt.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, het blussen van een elektrische auto vraagt veel meer water, maar geen twintig keer meer Het blussen van een elektrische auto vraagt twintig keer meer water dan het blussen van een auto met brandstofmotor, lezen we in verschillende (online) artikels. Het blussen zelf vergt voor iedere auto ongeveer evenveel water, maar een elektrisch voertuig moet daarna nog urenlang worden gekoeld in een container, en precies voor dat laatste is een grote hoeveelheid extra water nodig. Maar 'twintig keer meer' is sterk overdreven.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen recente diefstal van fietsen uit een Brusselse sportwinkel Op Facebook circuleert een video van mensen die fietsen stelen uit een Decathlon-sportwinkel. De beelden worden in verband gebracht met de recente rellen in Brussel na overwinningen van Marokko op het wereldkampioenschap voetbal. Dat is onterecht. De beelden zijn in de Spaanse stad Barcelona gemaakt en dateren van 2020.
Factcheck Factcheck Factcheck: het geweld in deze video heeft niets te maken met trans vrouw die penis toont Op sociale media gaat een video viraal waarin een gewelddadige scène met drie vrouwen te zien is. Volgens de bijschriften zou het gaan om een gevecht in Brazilië, ontstaan nadat een trans vrouw een geslachtsdeel had getoond aan een meisje. Die interpretatie blijkt verzonnen. De ruzie had een andere oorzaak, zo blijkt uit getuigenissen in …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, er werden anti-NAVO-slogans geroepen in Athene (maar niet in deze video) Op sociale media circuleert een video van een demonstratie in Athene. Volgens het bijschrift zouden er slogans geroepen worden tegen de NAVO. Dat klopt niet voor de video die circuleert. In andere video’s van dezelfde optocht op 17 november 2022 was dat echter wél het geval.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, website verkoopt geen mensenvlees tegen klimaatverandering Op TikTok gaat een video viraal over het Human Meat Project. Op hun website zou mensenvlees verkocht worden. Dat klopt niet. Het gaat om conceptuele kunst. De gedachteoefening is puur fictief, maar wordt op sociale media voor waar aangenomen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, niet 80 maar 46 procent van de Oekraïense vluchtelingen in Nederland werkt ‘In Nederland werkt 80 procent van de Oekraïense vluchtelingen’, zei N-VA-voorzitter en Antwerps burgemeester Bart De Wever onlangs in een interview op Radio 1. Dat blijkt een overschatting. De vergelijking maken met België blijkt onmogelijk, bij gebrek aan officiële of volledige cijfers. Op 30 november geeft N-VA-voorzitter en Antwerps burgemeester Bart De Wever een interview …
Factcheck Factcheck Factcheck: cultuurparticipatie kan leerwinst opleveren maar die valt moeilijk in maanden uit te drukken ‘De Britse toolkit zegt dat leerlingen drie maanden sneller vooruitgaan als er op school aan cultuureducatie wordt gedaan’: dat stelde Pedro De Bruyckere in De Standaard. En het klopt, al is enige nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het klopt niet dat 14 Afrikaanse landen de helft van hun exportinkomsten moeten afdragen aan Frankrijk Een virale video waarin de Italiaanse premier Giorgia Meloni stelt dat 14 Afrikaanse landen de helft van hun exportinkomsten moeten afdragen aan Frankrijk in ruil voor het drukken van geld, klopt niet. Wat wel klopt is dat de landen, die lid zijn van de CFA franc-zone, in ruil voor een vaste wisselkoers van hun eigen …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen recent Braziliaans protest tegen de verkiezingsuitslagen, maar viering Onafhankelijkheidsdag Online circuleert een video van een Braziliaanse massamanifestatie die op 15 november tegen de verkiezingsresultaten zou hebben plaatsgevonden. Dat klopt niet. De video toont een manifestatie voor de Braziliaanse Onafhankelijkheidsdag die op 7 september plaatsvond. Op 16 november post een man een 21 seconde durende video op Facebook van een massamanifestatie in Brazilië (hier gearchiveerd). …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen foto van de kleinste vogel ter wereld Online circuleert een foto van wat een zunzuncito, het kleinste vogeltje ter wereld, zou zijn. Dat klopt niet. Op de foto zien we een miniatuurbeeldje van een vogel met totaal andere kenmerken. Dat beeldje werd gemaakt door een Bulgaars-Amerikaanse kunstenares.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Braziliaanse microcefalie-uitbraak werd niet door vaccin veroorzaakt Online circuleert de bewering dat de Braziliaanse uitbraak van microcefalie, die plaatsvond in 2015, door een vaccin tegen kinkhoest, tetanus en difterie werd veroorzaakt. Dat klopt niet. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat het zikavirus, overgedragen door besmette muggen, aan de oorsprong van de uitbraak lag. Op 20 november post een Twittergebruiker een afbeelding van een …
Factcheck Factcheck Factcheck: het is niet bewezen dat wortels vandaag vijf keer minder vitaminen bevatten ‘We moeten nu vijf wortels eten om het aantal vitaminen binnen te krijgen dat vroeger in één wortel zat’: dat beweerde Lily Joan Roberts in Goed Gevoel. Maar er is geen bewijs voor.
Factcheck Factcheck Factcheck: ‘Minstens één hoogbegaafde leerling per klas’ blijkt overschatting ‘In elke klas zit minstens één hoogbegaafd kind’, lezen we in verschillende nieuwsmedia. Dat blijkt een overschatting: volgens specialisten heeft ongeveer 2,5 procent van de bevolking een IQ van minstens 130, wat beschouwd wordt als de grens voor hoogbegaafdheid. Op de website sociaal.net verscheen op 22 september een artikel met als titel ‘Hoogbegaafde kinderen en …
Factcheck Factcheck Factcheck: niet bewezen dat Oekraïens pantservoertuig beschilderd is met hakenkruis Volgens een aantal socialemediagebruikers en websites staat een hakenkruis geschilderd op een Oekraïens pantservoertuig dat te zien is in een Duitse tv-reportage. Hoewel het om een onscherpe video gaat, lijkt op de ingezoomde beelden inderdaad een hakenkruis te zien. Het videofragment is geknipt uit een reportage over wapens die het Russische leger in Oekraïne heeft …
Factcheck Factcheck Factcheck: Argentijns jongetje stierf aan dubbele longontsteking, niet aan covidvaccin Op Facebook en WhatsApp circuleert het bericht dat een Argentijnse jongen die het gezicht was van een promotiecampagne voor vaccinaties plots zou zijn overleden. Dat klopt gedeeltelijk. De jongen is overleden en hij was het gezicht van een campagne, maar niet van een campagne voor de coronavaccins. Hij stierf aan een dubbele longontsteking, wat geen bijwerking van de vaccins is.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont niet ‘de maan gezien vanuit de Alpen’ Op sociale media circuleert een spectaculaire video van een enorme maan met een rode schijn boven een berglandschap. De video is een vervalsing. We zien een afbeelding van Mars die geplakt werd op andere beelden. Een schoolvoorbeeld van nepbeelden die makkelijk te ontmaskeren zijn.
Factcheck Factcheck Factcheck: het is niet bewezen dat saffraan beter werkt dan antidepressiva ‘Saffraan vaak beter dan antidepressiva: dat lazen we op ABC Gezondheid. Maar er is geen bewijs voor.
Factcheck Factcheck Factcheck: nepnieuws over Oekraïense voetbalfans in Qatar ontmaskerd Een reportage van Al Jazeera zou tonen hoe drie Oekraïense voetbalsupporters werden opgepakt nadat ze nazistische slogans verspreidden in WK-gastland Qatar. Daar klopt niets van. Het gaat om een nepreportage afkomstig van een Russisch Telegramkanaal.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de Franse president Macron werd niet geslagen na APEC-conferentie Socialemediagebruikers delen een video van de Franse president Emmanuel Macron die geslagen wordt. Velen denken dat het om recente beelden gaat, maar dat klopt niet. De beelden zijn echt, maar tonen een incident dat op 8 juni 2021 plaatsgreep. Een man sloeg Macron in het gezicht. Op 20 november post een Twittergebruiker een filmpje van …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, een neusinfectie veroorzaakt geen alzheimer Volgens een artikel dat op het internet circuleert, zou een infectie in de neus de ziekte van Alzheimer kunnen uitlokken. Onzin, reageren experten. Er is geen bewijs voor de hypothese dat alzheimer een infectieziekte zou zijn. Bovendien is de studie waarop het artikel is gebaseerd van twijfelachtig wetenschappelijk allooi. Op de Facebookpagina ’Wetenschap in Beeld’, …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, brandnetels zijn niet de derde meest voedzame plant ter wereld ‘Brandnetels staan op de derde plaats van voedzaamste plant ter wereld’: dat beweerde Saartje Vandendriessche in De Krant van West-Vlaanderen. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen foto van Klaus Schwab op de G20 in Bali Op sociale media wordt een foto gedeeld waarop Klaus Schwab, de voorzitter van het Wereld Economisch Forum (WEF), te zien zou zijn op de G20-top voor regeringsleiders in Bali. De foto werd echter gemaakt op de ASEAN-conferentie in Cambodja. Op 14 november post een Vlaamse man onderstaande tweet, die hij daarna ook op Facebook plaatst. …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Nancy Pelosi werd niet gearresteerd Volgens socialemediaberichten zou de Amerikaanse parlementsvoorzitter Nancy Pelosi gearresteerd zijn. Een video waarin de politica onder begeleiding naar een auto wordt gebracht, zou dat moeten bewijzen. We zien in de video echter niets anders dan de voor Pelosi gebruikelijke beveiligingsmaatregelen, die door sommigen onterecht worden verward met een arrestatie. Op 4 november plaatst een Nederlandstalige man …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, onverwerkt verdriet dringt niet door tot in je DNA Wie zei het? Kinesist Tom De Prest in Het Laatste Nieuws Is het waar? ‘Dat onverwerkt verdriet doordringt tot in je DNA klopt volgens experts niet helemaal. Verdriet kan wél een chemisch proces op gang brengen dat de aanmaak van eiwitten door de genen beïnvloedt. We beoordelen de stelling daarom als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Peruaanse autoriteiten verwijderen geen 5G-antennes Volgens berichten op sociale media zou de Peruaanse overheid 5G-antennes verwijderen, nadat inwoners in de nabijheid van de masten covidsymptomen zouden hebben gekregen. Het filmpje dat de claim moet bewijzen toont echter de ontmanteling van een illegaal geplaatste communicatie-antenne die niets te maken heeft met 5G. De video werd bovendien al in 2019 opgenomen, nog …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit filmpje toont geen ‘live fraude’ bij de Amerikaanse midterms Op sociale media circuleert een filmpje waarin zou te zien zijn hoe een medewerker van een Amerikaans stembureau bij de tussentijdse verkiezingen live op TV stembiljetten zou aanpassen. Dat is niet het geval. Wat we zien is hoe de man, geheel volgens de wettelijk vereiste procedure, de achterkant van de stembiljetten parafeert alvorens die aan de kiezers worden overhandigd.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, naar schatting 20 procent van de bevolking heeft een beperking ‘20 procent van de mensen heeft een beperking’: dat beweerde Vlaams parlementslid Karin Brouwers (CD&V). En het klopt, al is enige nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen Oekraïens trouwfeest waar de nazigroet wordt gedaan Op sociale media circuleert een foto van een trouwfeest met een Oekraïense vlag waarbij een nazigroet wordt uitgevoerd. Het blijkt te gaan om een gemanipuleerde foto: de Oekraïense vlag werd toegevoegd. In werkelijkheid zien we een foto uit Rusland van 2016 of eerder.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, map van Britse premier Sunak veranderde niet ‘magisch’ van kleur Op Telegram en Twitter circuleert een oude Sky News-reportage van de kersverse Britse premier Rishi Sunak waarin een map die hij draagt van kleur lijkt te veranderen. Ze is eerst rood en dan groen. Het fragment roept vragen op over beeldmanipulatie bij de media. De reportage is echt en bevat een montagetruc om de nood aan een ‘groene begroting’ te benadrukken.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen opnames van een Oekraïense nepvideo geregisseerd door Sean Penn Online circuleert een video van wat een filmopname zou zijn van een ‘fake’ Oekraïense oorlogsvideo, geregisseerd door de Amerikaanse acteur-regisseur Sean Penn. Dat klopt niet. De beelden tonen de opnames van de film Invasion Planet Earth uit 2013. Op sociale media circuleert een video van wat de opnames zouden zijn van een Oekraïense nepoorlogsvideo. De …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, hoofd van het Oekraïense leger draagt geen armband met hakenkruis Volgens socialemediagebruikers zou het hoofd van het Oekraïense leger een armband dragen waarin een swastika is verwerkt. Dat zou te zien zijn op een foto die de man zelf online postte. Maar dat klopt niet. Het gaat om twee gekruiste schakels, die door de slechte fotokwaliteit vervormd zijn. Sinds 13 oktober circuleert op Telegram een …
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewezen verklaring voor tijdelijk oogprobleem Katy Perry Een filmpje waarin de Amerikaanse zangeres Katy Perry tijdens een optreden haar rechteroog tot twee keer toe niet open krijgt, gaat viraal. Sommige socialemediagebruikers zien in Perry’s oogprobleem een bijwerking van het coronavaccin, maar daarvoor bestaat geen enkel bewijs. Perry’s oogprobleem is bovendien een typisch symptoom van een oogaandoening waaraan de zangeres naar eigen zeggen …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, oud-ruimtevaarder Buzz Aldrin heeft de maanlanding niet ontkend Online circuleert een video waarin de Amerikaanse oud-ruimtevaarder Buzz Aldrin de maanlanding zou ontkennen. Dat klopt niet. Het fragment is uit zijn context gehaald. Op Telegram circuleert een video waarin voormalig Amerikaans ruimtevaarder Buzz Aldrin zou ontkennen dat de maanlanding ooit heeft plaatsgevonden (hier gearchiveerd). Aldrin en Neil Armstrong landden op 20 juli 1969 als …
Factcheck Factcheck Factcheck: Amerikaanse gezondheidsdienst CDC heeft coronavaccins opgenomen in basisvaccinatieschema, maar dat maakt ze nog niet verplicht P-Magazine kopte vorige week dat de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC het coronavaccin verplicht wil maken voor baby’s vanaf 6 maanden. Dat klopt niet helemaal. De CDC heeft de coronavaccins op 20 oktober toegevoegd aan het aanbevolen vaccinatieschema voor kinderen en volwassenen, maar over een verplichting spreekt de CDC nergens. ‘Waarom CDC coronavaccin wil verplichten voor baby's …
Factcheck Factcheck Factcheck: deze beelden tonen gevolgen van ontploffing in Libanese haven, niet van NAVO-bombardement In maart circuleerde op sociale media een video van een verwoest Beiroet, met de bewering dat het zou gaan om beelden afkomstig uit de Oekraïense stad Charkiv. Uit factchecks bleek dat de beelden inderdaad uit de Libanese hoofdstad Beiroet afkomstig waren. Dezelfde video circuleert nu opnieuw, maar dit keer met de boodschap dat we de …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Australische overheid kan begrafeniskosten dodelijke vaccinslachtoffers terugbetalen In recente socialemediaposts en op alternatieve websites wordt gesteld dat de Australische overheid de begrafeniskosten van dodelijke vaccinslachtoffers zou vergoeden. Dat klopt, maar de Australische regering zegt daarmee niet dat de coronavaccins dodelijk zouden zijn, zoals de geciteerde bronnen schrijven. Op 10 oktober post een man onderstaand bericht in de publieke Facebookgroep ‘ForumLand - Forum …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen Frans protest tegen de NAVO en de oorlog in Oekraïne Op sociale media circuleert een video van een woelige protestbetoging die in Parijs zou hebben plaatsgevonden. De betoging zou tegen de NAVO en de oorlog in Oekraïne gericht zijn. Dat klopt niet. De protestmars, die afgelopen zondag inderdaad in Parijs werd gehouden, wilde meer aandacht vragen voor de stijgende levensduurte en de klimaatopwarming. Op 16 …
Factcheck Factcheck Factcheck: het klopt dat melatonine voor klassieke slapeloosheid doorgaans zinloos is ‘Melatonine slikken voor het slapen onnodig en gevaarlijk’: dat lazen we in AD. En het klopt, al is enige nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: Britse app om duurzaam vervoer te promoten was tijdelijk en niet verplicht Op sociale media is ophef ontstaan over een Britse app die naar verluidt ‘je bewegingen trackt om je aan te zetten duurzaam vervoer te gebruiken’. Die app was een tijdelijke actie, die afliep op 30 september, van de stad Sunderland en de app was niet verplicht. Een vergelijking die online wordt gemaakt met het Chinese sociaalkredietsysteem is kort door de bocht.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen ‘Oekraïense acteurs verkleed als gewonden’ Op sociale media doen berichten de ronde die stellen dat beelden van Oekraïense oorlogsslachtoffers in Kiev in scène zijn gezet. Voor die stelling wordt geen bewijs geleverd, en er is ook nergens bewijs te vinden dat het om acteurs zou gaan. De beelden komen bovendien uit een tv-reportage die echte oorlogsslachtoffers toont.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, dit OCMW-document over inkomsten van cliënt is authentiek Op sociale media wordt een brief gedeeld die afkomstig zou zijn van het OCMW in Oud-Heverlee, waarin de geldbedragen staan opgelijst waarop een cliënt van dat OCMW recht zou hebben. De brief blijkt authentiek.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Poetin kreeg verjaardagswensen uit België van mensen met nepgeweren Op sociale media werd onlangs een video gedeeld van mensen met geweren die ‘vanuit België’ de Russische president Vladimir Poetin verjaardagswensen stuurden. De inmiddels verwijderde video is echt en toont Russischtaligen die airsoft spelen in Namen. De federale politie onderzoekt de beelden. Op Twitter circuleert een video waarin we 19 mannen en één vrouw in …
Factcheck Factcheck Factcheck: media hebben wel verslag uitgebracht over recente betoging in Parijs In een virale tweet wordt beweerd dat ‘de media’ en de Nederlandse publieke omroep NOS niet zouden hebben bericht over een recente betoging in Parijs. Het tegendeel is waar: zowel de NOS als andere media in de Lage Landen brachten het nieuws over de optocht in de Franse hoofdstad.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, TikTok-video toont geen ‘nucleaire aanval op Brussel’ Een virale video op TikTok toont een rookwolk boven Brussel. Volgens een opschrift zou het gaan om een ‘nucleaire aanval’. Nogal wat mensen blijken dat te geloven. Er is nochtans nog nooit een kernbom op Brussel gevallen. Mogelijk is de rookpluim afkomstig van een energiecentrale in Drogenbos.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, ‘migrant’ werd niet in elkaar geslagen omdat hij ‘luide muziek speelde’ Op Twitter circuleert een video van geweld tegen een man die een publiek gebed zou storen met luide muziek. Het geluid bij de video is echter niet de live-opname. In de originele video is geen luide muziek hoorbaar. ‘Luide muziek’ is dus zeker niet de oorzaak van de agressie.
