Regering-De Croo met de billen bloot over begroting: de rekening komt eraan

De overheidsfinanciën van België behoren tot de slechtste van Europa, al lacht de regering-De Croo dat steeds weg. Maar de Europese Commissie is klaar en duidelijk en de rekening komt eraan.

België heeft de op één na slechtste begroting van de eurozone. We geven volgend jaar meer dan 5 miljard euro te veel uit, zo blijkt uit de beoordeling van de Europese Commissie, die gisteren werd vrijgegeven.

De Europese Commissie vraagt dan ook dat ons land de overheidsuitgaven voor volgend jaar afremt. Niemand gelooft dat de regering-De Croo daar een half jaar voor de verkiezingen nog werk van zal maken. In elk geval is de Europese beoordeling een blamage voor de regering-De Croo, aan de vooravond dat ons land voorzitter wordt van de Europese Unie.

Dat Europa de Belgische begroting afbrandt, is geen verrassing. De Nationale Bank heeft zich bij herhaling negatief uitgelaten over het begrotingswerk van de regering-De Croo. Begin dit jaar hekelde de Nationale Bank het ‘onhoudbaar begrotingstraject’ van de federale regering.

Voor de zomer zei gouverneur Pierre Wunsch dat de federale regering een inspanning moest leveren om de begroting op orde te krijgen, maar dat ze ‘kiest voor een traject waarbij de structurele verbetering minimaal of zelfs nihil is’.

Het werd door de premier Alexander De Croo (Open VLD) en zijn partijgenote, de staatssecretaris voor Begroting Alexia Bertrand allemaal weggelachen.

De voorbije jaren en maanden hebben instellingen zoals het IMF er voor gepleit om ‘zonder uitstel’ onze overheidsfinanciën op orde te brengen. Daarbij werd benadrukt dat de overheidsuitgaven beperkt moesten worden. De regering-De Croo deed het tegenovergestelde. Dat blijkt uit studies van allerlei academici, zoals Geert Peersman (UGent) , Stijn Baert (UGent) en Wim Van Lancker (KULeuven) : ons land deelde ongeremd en onverstandig geld uit. Van Lancker zei daarover dat ’België het Chequistan aan de Noordzee is. Iedereen heeft wel een of andere cheque gekregen’. Dat dit smijten met geld leidde tot een ontsporing van de begroting mag niet verbazen.

De Leuvense begrotingsexpert Wim Moesen omschreef de voorbije jaren en maanden in Knack ook al bij herhaling ons land als een ‘budgettaire belhamel’, die het niet zo nauw neemt met de Europese begrotingsregels. ‘Onze geringe bekommernis voor de staat heeft geleid tot de staat waarin we ons nu bevinden’, zo concludeerde hij nog bij het begin van deze zomer.

Maar de Belgische regering kwam daar de jongste jaren mee weg, omdat Europa tijdens de corona- en energiecrisis niet meer zo streng toekeek op de overheidsfinanciën van de lidstaten. Nu beide crisissen achter ons liggen, pikt Europa de draad weer op en dat zal België geweten hebben.

Eerst nog even de cijfers. België is één van de vier landen waarvan de begrotingsplannen voor 2024 niet in lijn liggen met de Europese regels. Zo zal ons land volgens de Europese Commissie in 2024 een begrotingstekort hebben van 4,9 procent van het bbp (bruto binnenlands product) en dat in 2025 nog zal stijgen tot 5 procent. Dat is veel meer dan de 3 procent tekort van het bbp dat Europees werd afgesproken. Een gevolg is dat de Belgische overheidsschuld stijgt, terwijl het zou moeten dalen, zoals in andere landen.

België is na Kroatië het land met de slechtste begroting in Europa. Ook Finland en Frankrijk behoren tot de groep landen waarvan de begroting niet in lijn ligt van de aanbevelingen die eerder door Europa werden gemaakt.

Het valt daarbij op dat België het vandaag slechter doet dan een hele reeks landen die in het verleden notoire begrotingsovertreders waren. Zo hebben Griekenland en Spanje volgens Europa wél een begroting opgesteld in lijn met de Europese aanbevelingen, terwijl de begrotingen van Italië en Portugal niet helemaal in lijn liggen, maar toch niet zo erg uit de bocht gaan als in ons land.

België wordt nu door Europa aangemaand om de uitgaven te verminderen. Als ze dat niet doet, zal Europa niet aarzelen om procedures op te starten, wat vroeger omschreven werd als ‘op het strafbankje zitten’. Dat is een publieke vernedering. Eurocommissaris Valdis Dombrovskis liet er geen misverstand over bestaan dat de kans groot is dat België volgend jaar effectief maatregelen zal krijgen opgelegd door Europa: ‘Ik kan niet op de feiten vooruit lopen, maar het lijkt me waarschijnlijk’, aldus Dombrovskis.

Dat zou een blamage zijn voor onze regering en premier De Croo. Het is nooit leuk als je op het Europees het strafbankje belandt, maar in dit geval zeker niet omdat ons land vanaf januari voorzitter is van Europa. En net dan hoopt de premier zich te kunnen profileren als iemand met zin voor staatsmanschap. Volgens kwatongen beseft De Croo dat hij maar weinig kans maakt om zichzelf na de verkiezingen als premier te volgen en aast hij op een internationale job.

Dat De Croo dezer dagen samen met de Spaanse premier Pedro Sanchez, die EU-voorzitter is, naar Israël en Palestijnse gebieden reist om daar voor staakt-het-vuren te pleiten, is daarop een voorafname op het Europees voorzitterschap. Al werkt zijn internationaal optreden ook nu weer in eigen land verbazing. Zeker omdat het samenvalt met het barslechte begrotingsrapport van Europa. Er is in eigen land genoeg werk aan de winkel.

Zoals onlangs al op deze plek werd geschreven is het in orde brengen van onze overheidsfinanciën van ons land altijd iets is voor anderen.

Dat zal nu ook wel weer het geval zijn, van de regering-De Croo mag geen enkele budgettaire inspanning meer worden verwacht. Het is voor de volgende regering. Dat wordt spannend, zeker als de peilingen gelijk krijgen en extreem-links en extreem-rechts veel zetels winnen. Het zou zomaar kunnen dat ze samen 50 van de 150 zetels halen en aangezien alvast federaal niemand met hen wil regeren, rijst dan de vraag hoe de andere partijen een regering gaan vormen. En uit hoeveel partijen die dan zal bestaan. En hoe die regering dan de broodnodige door Europa en vele anderen gevraagde ingrijpende, structurele hervormingen gaat doorvoeren die de regering-De Croo heeft nagelaten door te voeren.

Het ziet er niet goed uit. Bij elk voorstel dat een politieke partij de volgende maanden tijdens de kiescampagne lanceert, moet gevraagd worden hoe het zal worden gefinancierd. Wie zal dat betalen? En dan moet er nog een stap verder worden gedaan: hoe wil elke partij onze overheidsfinanciën opnieuw gezond maken? Hoe zullen we tegemoetkomen aan de Europese aanbevelingen? Hoe zullen we budgettair eindelijk even goed presteren als de rest van Europa? Benieuwd.