‘De kinderopvang wordt politiek misbruikt als kind van de rekening’

In het weekend waarin de Vlaamse regering zich boog over de begroting van komend jaar, staat Jean-Marie Dedecker stil bij de problemen in de kinderopvang.

Mijn grootmoeder was de beste onthaalmoeder van de wereld. Toen mijn ouders huwden gingen ze inwonen bij de ouders van mijn moeder. Er kwamen zeven spruiten ter wereld, ieder jaar één, een crèche op zich. Mijn oma boende en schuurde mee, kookte en bakte, waste en plaste (tobben vol luiers, want pampers bestonden nog niet), en bad iedere dag een volle paternoster voor ons geluk en ons zielenheil. Het was een tijd dat ouders en grootouders de zorg voor hun nageslacht zelf op zich namen. De familie is ondertussen vervangen door de kinderopvang, moeder aan de haard werd tweeverdiener, en vele opa’s en oma’s werken vandaag ook buitenshuis.

De zorg- , gezin- en welzijnssector is al van oudsher het monopolie en het wingewest van de Katholieke Zuil. Een kluwen van honderden gesubsidieerde vzw’s en instellingen. Een zorgmoloch onder het alibi van christelijke naastenliefde en barmhartigheid. Van de wieg tot in het graf. Van de crèche tot in het rusthuis. Ferm, het vroegere KVLV of Katholiek Vormingswerk voor Landelijke Vrouwen en de Boerinnenbond, is niet alleen één van de grootste leveranciers van de kinderopvang, maar doet ook de administratie, de opleiding en de controle van een groot deel van de onthaalouders. In West-Vlaanderen is 60% van de diensten voor onthaalouders gelieerd aan de katholieke zuil.

De CD&V claimt in elke Vlaamse Regering traditiegetrouw de minister van Welzijn & Gezin. Op vier jaar na – van 2000 tot 2004 met de Groene/Agalev ministers Mieke Vogels en Adelheid Byttebier- heeft de CVP/CD&V de laatste vijftig jaar alle ministers van Welzijn geleverd. Rika Steyaert startte in 1981 en werd opgevolgd door respectievelijk Jan Lenssens, Wivina Demeester, Luc Martens, Inge Vervotte, Steven Vanackere, Veerle Heeren, Jo Vandeurzen, Wouter Beke en uiteindelijk Hilde Crevits. Allen uit de ACV-stal.  Het Departement Opgroeien en Kind en Gezin staat ook volledig onder het bewind van haar apparatsjiks.

“Er werken 3.000 mensen bij het Departement Opgroeien”, zei een Vlaams minister me onlangs, “maar geen enkele die voor een kind zorgt”. Journalist Jeroen Bossaert van Het Laatste Nieuws bracht vele mistoestanden in de kinderopvang aan het licht, en onthulde tevens dat de consultingbureaus sedert 2019 vlot aan de kassa passeerden bij het Agentschap Zorg & Gezondheid in opdracht van het duo Beke/ Crevits. Het aantal uitbesteedde opdrachten ging van 7 naar 41, en het gespendeerde bedrag verhoogde van 1,3 miljoen euro naar 14,5 miljoen. Merkwaardig genoeg gingen 6 van die opdrachten ten bedrage van 2,5 miljoen euro naar een bureau waarvoor Jo Vandeurzen ook werkte.

Geen wonder dat CD&V-voorzitter Sammy Mahdi de regering chanteert om het budget te verdubbelen tot twee miljard euro per jaar. Who cares? De Vlaamse Regering spendeert nu al jaarlijks 800 à 900 miljoen euro aan subsidies voor zo’n 93.000 plaatsen in de kinderopvang. Niettegenstaande ze er vorig jaar nog 115 miljoen bovenop gaf, verdwenen er tussen 2019 en 2022 toch zo’n 1.800 plaatsen. Gezinsminister Hilde Crevits vraagt nu 330 miljoen extra om 2.700 nieuwe plaatsen te creëren, en om met belastinggeld  de puinhoop op te ruimen die haar partij op het welzijnsdepartement gedurende een halve eeuw zelf heeft veroorzaakt.

Naar aanleiding van de dood van een baby in het Gentse kinderdagverblijf ’t Sloeberke legde een parlementaire onderzoekscommissie de puinhoop in de sector van de kinderdagverblijven bloot. Dit leidde tot het ontslag van CD&V-minister Wouter Beke. Nadat de rusthuizen onder zijn beleid in de coronaperiode al omgeturnd waren in funeraria, gaf de chaos in de kinderdagverblijven de doorslag voor de C4 van Beke.

Er werden nieuwe aanbevelingen uitgevaardigd. De controlebalans lijkt nu in de andere richting doorgeslaan. Menig kinderbegeleidster of onthaalmoeder voelt zich opgejaagd wild door de zorgpolitie van Kind en Gezin, het voedselagentschap of de sociale inspectie. Voor elk kind moeten ze bijvoorbeeld dagelijks elke handeling verrechtvaardigen en per minuut noteren in een computerprogramma zoals Deona.

Kinderdagverblijf l’Olifant  en zustervereniging MaMoeti werden door het Agentschap Opgroeien tot 7 oktober geschorst omdat een kind tot driemaal toe een jongere dreumes had geslagen, en daarvoor door een verzorgster een pedagogische tik op de vingers had gekregen. 35 kinderen op straat. Twee kinderdagverblijven in Hasselt sloten op 6 september de deuren omdat een medewerker per ongeluk twee achterpoortjes liet open staan. Geen baby overboord of kind ontsnapt, maar enkele medewerkers namen van de angstige weeromstuit toch ontslag, zodat er maar twee verzorgers maar overbleven om voor de 25 dreumesen te zorgen. In Middelkerke werd een zorgzame zorgmoeder door de zorginspectie van Kind en Gezin op de vingers getikt omdat ze een stoute peuter een pedagogische tik op de vingers had gegeven. O tempora, O mores.

(Lees verder onder de preview.)

Er staan vandaag vier keer meer vacatures open voor kinderbegeleidsters dan tien jaar geleden. Je moet al gepassioneerd (en lichtjes masochistisch) zijn om een job uit te oefenen met werkdagen van ‘s morgens 7u tot ’s avonds 18 uur, en zelfs later. Onthaalmoeders geven de papfles aan de ukjes, maar verdienen zelf het zout in hun pap niet (onthaalvaders zijn zeldzame witte raven).

De sector is een kluwen van onthaalouders die kinderen thuis opvangen, en van groepscrèches die op verschillende manieren gefinancierd worden. Een onthaalmoeder mag maximum 8 kinderen thuis opvangen. In een groepsopvang van samenwerkende onthaalouders verdient een zorgmoeder gemiddeld 100 euro per dag. Ze worden in regel betaald volgens een verdeelsleutel per aanwezig kind (24,77 euro belastingvrij, na aftrek van een viertal euro voor pensioenopbouw en ziekteverzekering). Van de 4.000 onthaalouders hebben er 3.300 dergelijk sui generis-statuut. Wie daarenboven haar woning wil inrichten voor kinderopvang moet aan steeds wisselende dure normen en regels voldoen, van de matrasjes tot een sluis aan de voordeur, waardoor velen er uiteindelijk ook de brui aan geven.

Werkende ouders betalen volgens hun inkomen voor het logement van hun baby’s in de opvang. Er bestaat echter een waslijst vol uitzonderingen, evenals een pamperlijst vol sociaal discriminerende quota. Wie werkloos is kan bijvoorbeeld ongelimiteerd gebruik maken van kinderopvang tegen een bodemtarief, ook als hij/zij niet solliciteert of niet in opleiding is. Volgens dit inkomensgerelateerd systeem wordt er gemiddeld 14,78 euro per dag per kind betaald. Het hoogste tarief dat werkende ouders moeten betalen is 33,31 euro per dag, en het laagste tarief 1,89 euro voor wie bijvoorbeeld niet werkt en van vervangingsinkomens geniet…

Terwijl er nu voorrangregels zijn voor kinderen van ouders zonder diploma, en extra subsidies voor 20% van de plaatsen waar tweeverdieners aan de voorrangsregels nooit kunnen voldoen, zou het logisch zijn dat gezinnen, waarin beide partners werken, eerder voorrang krijgen dan thuisblijvers. Er zouden tevens financiële incentives uitgedokterd kunnen worden voor kinderopvangcentra die ouders met onregelmatige werkuren helpen.

De wijze van overheidsfinanciering van de kinderopvang is een even grote Augiasstal. Voor 36 plaatsen in een groepsopvang met samenwerkende onthaalouders ontvangt de gemeente Middelkerke bijvoorbeeld 241.285 euro subsidies. Voor hetzelfde aantal plaatsen in een groepsopvang met kinderbegeleidsters in loondienst krijgt ze 519.615 euro uit de subsidiepot.

Net zoals de naschoolse opvang door de gemeentebesturen meestal geregeld wordt, voelen deze zich nu ook genoodzaakt om zelf crèches te bouwen en te beheren om de malaise en de tekorten in de sector op te vangen. In de plaats van logge zuilgebonden en verpolitiseerde administraties te subsidiëren moet de Vlaamse Regering deze lokale opvanglocaties financieel ondersteunen en een volwaardig statuut geven aan het opvangpersoneel die er zelf niet meer voor kiest om als schijnzelfstandige voort te werken. Maar het is ook niet meer dan logisch dat wie de opvoeding van zijn koters uitbesteedt, er ook voor betaalt in de plaats van de lasten steeds maar door te schuiven naar de pamperende overheid.