Gewezen strafrechter Walter De Smedt staat stil bij het advies van de auditeur van de Raad Van State over de samenwerking tussen Land Invest Group en het Antwerpse stadsbestuur voor de ontwikkeling van de Slachthuissite.
In zijn advies van 2 december 2021 was de auditeur bij de Raad van State erg kritisch over de manier waarop het Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) van de stad Antwerpen voor een groot nieuwbouwproject tot stand kwam. Het gaat over de Slachthuissite, de nieuwe woonwijk tussen Park Spoor Noord en de Ring, in het noorden van de stad. In dit gebied van 240.000 vierkante meter komen binnenkort appartementsblokken met zo’n 2.500 nieuwe woningen. Het advies kwam er op klacht tegen de bouwpromotor Land Invest. Omdat die klacht na overname van het project door Triple Living en Immobel werd ingetrokken kan de Raad van State er zich niet meer over uitspreken.
Vraag is of daardoor of naast het advies van de auditeur kan gekeken worden. ‘De manier waarop de stad Antwerpen samenwerkte met voormalig projectontwikkelaar Land Invest Group leidde tot een illegaal ruimtelijk plan voor de Slachthuissite” en “Er kon geen sprake meer zijn van een objectieve en onpartijdige beoordeling.’ Wat kan het gevolg zijn van deze zwaarwichtige aantijgingen?
Na negatief advies auditeur Raad Van State: om welke belangen gaat het hier?
In de media wordt het afgedaan als “Vriendjespolitiek” en wordt er gewezen op “Imagoschade” voor het stadsbestuur. Het stadsbestuur staat er ook niet bij stil: Op het kabinet-De Wever wordt alle communicatie afgewend naar huidig schepen van Ruimtelijke Ordening Annick De Ridder (N-VA). “De aanhoudende laster van die bewuste website (Apache) boeit ons al lang niet meer”, zegt De Wevers woordvoerder Johan Vermant in De Morgen.
Valt daarmee het doek over een schandaal dat door de onderzoeksjournalistiek van Apache in een met documenten gestaafde artikelenreeks werd uitgebracht? Is het maatschappelijk aanvaardbaar dat een stadsbestuur dat een illegaal ruimtelijk plan goedkeurt waarbij geen sprake kan zijn van objectieve en onpartijdige beoordeling er op die wijze vanaf komt? Tot wat dienen dan al die door de Vlaamse overheid bedachte regels en voorschriften en deontologie als de omschrijving van de feiten door een auditeur van de Raad van State die op duidelijke inbreuken wijst gewoon als ‘vriendjespolitiek’ wordt afgedaan?
Er blijft in deze aangelegenheid evenwel, naast de bestuurlijke of journalistieke beoordeling, ook een strafrechtelijke vraag onbeantwoord: Is hier al of niet sprake van strafbare belangenneming? Belangenneming is het misdrijf waarbij een ambtenaar zich inmengt in de met zijn bediening onverenigbare zaken. Om dit misdrijf te kunnen weerhouden moeten er een aantal voorwaarden vervuld zijn. Het moet over een ambtenaar gaan, die moet enig belang nemen of aanvaarden, de verrichtingen moeten onder zijn toezicht vallen of over een zaak gaan waarvan hij met vereffening of de machtiging tot betaling was belast. Een algemeen opzet is voldoende: de belangenneming bestaat door het enkele feit van de inmenging van een ambtenaar in de met zijn bediening onverenigbare zaken zonder dat daartoe bedrieglijk opzet is vereist. Er moet dus geen oogmerk om te schaden zijn. Het feit dat de beklaagde gratis optreedt, belet de totstandkoming van het misdrijf niet.
Het advies van de auditeur die bij de RVS hetzelfde algemeen belang vertegenwoordigt als de procureur dat bij de rechtbank doet, heeft in deze optiek een bepaalde waarde en een mogelijk gevolg. Er worden immers meerdere elementen in aangehaald. Vooreerst is het RUB illegaal omdat het niet werd opgemaakt in functie van een goede ruimtelijke ordening en de stad niet de nodige objectiviteit en onpartijdigheid aan de dag heeft gelegd. Met “De Stad” moet je hier de ambtenaren verstaan die in deze zaak het openbaar ambt hebben uitgeoefend, en daartoe behoort onder meer de burgemeester. Dat een auditeur stelt dat die openbare ambtenaar een illegale overeenkomst heeft gemaakt en hij daarbij niet objectief en partijdig heeft gehandeld, is toch niet niks.
Om goed te begrijpen waarover het gaat is ook de lectuur een ander principearrest van dezelfde Raad van State belangrijk. In een betwisting tussen een burger en het gemeentebestuur van Boechout over het RUB Vijverhof sprak de RVS zich uit over de betekenis van een voorafgaand samenwerkingsakkoord tussen een bouwpromotor en het gemeentebestuur. De RVS stelde: ‘Gelet deze verbintenis valt niet in te zien hoe de gemeente twee jaar later in alle objectiviteit, zonder vooringenomenheid en zonder gebonden te zijn door deze eerdere overeenkomst, de verschillende op het spel staande belangen gelijktijdig heeft kunnen afwegen.’ Dit principearrest is duidelijk. Dergelijke samenwerkingsakkoorden zijn illegaal en tasten ieder RUB dat er gebruik van maakt aan.
Vraag is vervolgens over welk belang het hier kan gaan. Het belang kan materieel of moreel zijn, actueel of toekomstig zijn, verband houden met de dader of een derde. Welke derde heeft hier dan een actueel of toekomstig belang? Apache schrijft:
Land Invest Group heeft intussen “gecascht” en Tripele Living en Immobel zullen dat wellicht in de toekomst doen. Weze herhaald dat bij belangenneming het voldoende is dat een ambtenaar tussen komt in de met zijn bediening onverenigbare zaken zonder dat daartoe bedrieglijk opzet is vereist, en er dus geen oogmerk om te schaden moet zijn. Het feit dat de beklaagde gratis optreedt belet de totstandkoming van het misdrijf niet.
Voorliggende zaak is ook meer dan wat het specifieke slachthuisdossier inhoudt. Het gaat over de wijze waarop door vele gemeentebesturen met bouwpromotoren wordt samengewerkt door middel van voorafgaande samenwerkingsakkoorden waarbij veelal de bouwpromotor een deel van de kosten op zich neemt. Daarom is het arrest van de RVS in het dossier over het Boechoutse Vijverhof ook een principearrest: dergelijke samenwerkingsakkoorden kunnen niet, en leiden tot vernietiging van het Ruimtelijk Uitvoeringsplan. Dergelijk principearrest is echter van geen waarde als er geen gevolg aan gegeven wordt en het allemaal bij de omschrijving “vriendjespolitiek” blijft.
Zoals dat nu de gewoonte is geworden wordt ook in deze dossiers het voornaamste vergeten: het gaat om het algemeen belang, over de wijze waarop wij kunnen en mogen wonen en hoe daarbij vriendjespolitiek de bovenhand haalt. Om de bescherming van dat openbaar belang te waarborgen hebben wij “openbare” ambtenaren als de auditeur bij de Raad van State maar ook de “openbare” aanklagers, de procureurs des Konings bij de strafgerechten. Het is dus aan de procureur te Antwerpen om gezien zijn opsporingsplicht na te gaan of hier enkel sprake is van vriendjespolitiek ofwel er ook elementen zijn die wijzen op strafbare belangenneming.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier