Helpt een betaalde sabbatical tegen burn-out?

Een jaartje uit de ratrace stappen om even op adem te komen en een RVA-uitkering krijgen? Het is een opmerkelijk verkiezingsvoorstel van Groen om de voortrazende burn-outepidemie tegen te gaan.

Groen lanceert een anti-burn-outplan met 15 concrete maatregelen die de problematiek van stijgende werkdruk en chronische werkstress moeten aanpakken. Een van de voorstellen is het recht op deconnectie structureel in het beleid verankeren voor alle werknemers (en niet alleen voor ambtenaren). Ook zouden werknemers die dat willen, in sectoren waar het kan, het recht moeten krijgen om twee dagen per week van thuis uit te werken.

‘Vandaag is de kostprijs van het hoge aantal langdurig zieken voor de sociale zekerheid meer dan 10 miljard euro per jaar’, zegt Groen-covoorzitter Jeremie Vaneeckhout. ‘Dat overstijgt de kostprijs van de werkloosheid. Nergens anders in Europa is het aandeel langdurig zieken groter dan in België. 1 op de 3 van de bijna half miljoen langdurig zieke Belgen heeft een depressie of burn-out.’

Baas over eigen tijd

Een van de opvallendste maatregelen van Groen, is het ongemotiveerd tijdskrediet herinvoeren: 12 maanden adempauze in je loopbaan zonder dat je daar een specifieke reden voor moet geven, aan een deel van je loon.

‘Sinds de afschaffing ervan in 2017 was er, niet toevallig, een fikse stijging van het aantal burn-outs’, licht Vaneeckhout toe. ‘We maken mensen terug baas over hun eigen tijd, iedereen heeft recht op een adempauze, zonder dat je jezelf daarvoor moet verantwoorden of bewijzen.’

Vandaag kun je ongemotiveerd tijdskrediet opnemen, maar dan zonder vergoeding opnemen en indien jouw werkgever dat toestaat, wat vaak niet het geval is. Een RVA-uitkering wordt wel gegarandeerd bij gemotiveerd tijdskrediet, zoals voor de zorg voor een familielid. Maar dat is geen tijd voor jezelf.

Werkgeversorganisatie Voka is alvast niet te spreken over zo’n betaalde sabbatjaar. ‘Nieuwe verlofstelsels of bestaande uitbreiden is voor ondernemingen absoluut te vermijden’, zegt woordvoerder Eric Laureys. ‘Dat leidt net tot meer afwezigheid op de werkvloer, waardoor de overblijvende collega’s nog extra belast worden en zelf extra risico gaan op burn-out. Une fausse bonne idée wat ons betreft.’

Tommy Browaeys, ervaringsdeskundige en schrijver over burn-outproblematieken, reageert enigszins voorzichtig. Hij vindt dat een betaalde gap year geen achterpoortje mag zijn om pas ‘later na je pensioen gelukkig te zijn’.

‘Toegegeven, we hebben allemaal nood aan wat meer ademruimte, maar zonder reden een jaar “afhaken” om burn-out en stress te bekampen, maakt dat de mentale thema’s misschien net minder bespreekbaar worden. Als we weglopen van iets dat we eigenlijk niet meer willen in plaats van naar iets positiefs te glijden, loert de crash om de hoek. En het is maar de vraag in welke mate je nog met je bedrijf, je collega’s en je job geconnecteerd bent als je terugkomt.’

Een andere denkpiste die Browaeys opgooit is minder algemene werktijd voor iedereen: ‘Ik zie wel iets in kortere werkweken, al dan niet gecombineerd met iets caritatiefs of een invulling die bij jouw missie ligt, waarbij het loonverlies misschien niet overdreven hoeft te zijn en deels gecompenseerd wordt door wat je ernaast doet. De vrijgekomen arbeid kan mee ingevuld worden door de vele gezonde niet-actieven in België zodat de kost voor de maatschappij verlaagt.’

Gewaarborgd loon naar drie maanden?

Een ander voorstel van Groen om ook werkgevers mee in het bad te trekken is het gewaarborgd loon bij ziekte uitbreiden van één naar drie maanden. ‘Zo motiveren we werkgevers in te zetten op werkbaar werk en preventie. En bij zieke werknemers zorgt het voor minder financiële problemen, en dus bijkomende stress’, aldus Vaneeckhout.

Minister van Volksgezondheid Zaken Frank Vandenbroucke (Vooruit) stelde eerder al voor dat bedrijven ook de tweede maand loon van zieke werknemers uitbetalen en het idee stond zelfs in het regeerakkoord van de regering-Michel.

Werkgevers reageren ook op dit voorstel niet enthousiast omdat ze niet willen opdraaien voor de kosten. Het zou voor werkgevers een extra kostprijs betekenen, terwijl er voor hen geen extra eigen hefboom tegenover zou staan om mensen sneller weer aan het werk te krijgen, klinkt het.

Tommy Browaeys houdt niet van de ‘stok achter de deur’-mentaliteit, zowel richting werknemers als werkgevers. ‘Als iemand afhaakt, ben je als bedrijf niet braaf geweest en betaal je. Zo werkt het niet. Ik geloof eerder in psychologisch veilige omgevingen waar problemen bespreekbaar zijn is in plaats van afdwingbare maatregelen. Burn-out is een gedeelde verantwoordelijkheid van werknemer, werkgever, politiek en samenleving. Werknemers kijken best ook zelf in de spiegel om zich bewust af te vragen wat ze echt willen. Ondanks alle boetes, wetten of richtlijnen, is het essentieel om jezelf te blijven afvragen of jouw verhaal en missie passen met die van het bedrijf. Is dat niet het geval, loopt het vroeg of laat fout, en zijn gewaarborgde maandlonen en ongemotiveerd tijdskrediet eigenlijk uitstel van de echte beslissing, waarbij er ondertussen misschien veel kostbare tijd verloren gegaan is. Tijd die je niet meer inhaalt.’