Factcheck Factcheck Factcheck: ja, deeltijds werk kan bijdragen tot de productiviteit ‘Deeltijds werk is productiever’, zo lazen we in Plus Magazine. Het klopt deels, al is er nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, door zeespiegelstijging bedreigde Malediven bouwde vier luchthavens Op Twitter circuleren berichten over de eilandengroep Malediven. Hoewel de Maldivische regering in 2009 nog onder water vergaderde als alarmkreet tegen de opwarming van de aarde, zou het land recenter vier nieuwe luchthavens hebben gebouwd. Die info klopt, maar doet sommigen twijfelen aan de opwarming van de aarde en de stijging van de zeespiegel.
Factcheck Factcheck Factcheck: tabak is dubbel zo ongezond als alcohol In het duidingsprogramma De Afspraak zei arts Marleen Finoulst onlangs dat roken ‘honderden keren’ ongezonder is dan alcohol drinken. Dat cijfer is niet hard te maken. Wanneer al het alcoholgebruik in rekening wordt gebracht is het eerder dubbel zo ongezond.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, ontwennen van gsm kan leiden tot lichamelijke stress ‘Studies tonen aan dat iemand wiens gsm wordt afgenomen soortgelijke ontwenningsverschijnselen krijgt als iemand die afkickt van drugs’, zo lazen we in Goed Gevoel. Het klopt deels, al is er nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Time waarschuwde in de jaren 1970 niet voor de afkoeling van Amerika In een Facebookfilmpje hekelt een Antwerpse ondernemer de ‘apocalyptische onheilstijdingen’ over het klimaat. In de jaren 1970 zou Time nog voor de afkoeling van Amerika hebben gewaarschuwd, stelt de man, en dat wil hij bewijzen met enkele Time-covers uit die periode. Alleen baseert hij zich op een verkeerde interpretatie van die covers.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, een theelepel honing helpt niet tegen een kater ‘Theelepel honing zeer doeltreffend tegen kater’, zo raadde een artikel op Kotplanet aan. Maar het is zwaar overdreven.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze zwemsters maakten geen apart podium als statement tegen transvrouw Op Facebook en Twitter deelde Europees Parlementslid Tom Vandendriessche een foto van drie wedstrijdzwemsters die een aparte podiumfoto lieten maken, zonder de (trans) winnares erbij. Dat was echter geen protestactie, zoals Vandendriessche suggereert.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, gefluorideerde tandpasta is niet ongezond of schadelijk Fluoride in tandpasta zou slecht zijn voor je gezondheid, stelt de Nederlandse website Leef Bewust. Het goedje zou giftig zijn en dommer maken. Dat klopt niet, zeggen experten. Het gehalte fluoride in tandpasta is niet schadelijk. Gefluorideerde tandpasta beschermt tegen tandrot.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen ‘adelaars gedood door windturbines’ Op Twitter en Facebook doet een foto de ronde van dode vogels, die zouden zijn omgekomen door de wieken van windmolens. Dat klopt niet. Het gaat om zeearenden waarvan een deel omkwam door loodvergiftiging.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, ‘oversterfte’ bij kinderen niet gelinkt aan coronavaccins [GRAFIEK] Ondernemer Vincent Vandeputte stelt dat er een correlatie is tussen vermeende oversterfte bij kinderen en de coronavaccinatie. Dat klopt niet. Vooral bij Europese kinderen jonger dan vijf zien we iets hogere sterftecijfers en zij werden niet gevaccineerd. In België is er geen sprake van oversterfte bij kinderen.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat een plantaardig dieet voor meer of betere erecties zorgt Volgens een veelbekeken YouTube-video zou een vegan dieet zorgen voor frequentere en betere erecties. Het kleinschalige experiment waaruit die conclusie wordt getrokken is echter niet wetenschappelijk verantwoord. Voor de stelling dat vlees mijden de erecties verbetert, bestaat geen bewijs.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, ‘ontgiften’ helpt niet bij psoriasis ‘Ontgiftig uw lichaam bij psoriasis’, zo raadde een artikel op ABC Gezondheid aan. Maar dit helpt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Nederlandse regering wil geen 3000 boeren onteigenen Volgens een video op Twitter zou de Nederlandse regering 3000 boeren willen onteigenen tegen 2030. Dat klopt niet. De Nederlandse regering wil 3000 piekbelasters minder stikstof doen uitstoten, maar legt hen geen onteigening op en het gaat niet enkel om landbouwbedrijven.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Moderna produceerde geen covid-19-vaccin voor uitbraak pandemie Op socialemediakanalen circuleert een interviewfragment met de ceo van farmabedrijf Moderna, Stéphane Bancel. Dat fragment is volgens sommigen het bewijs dat de coronapandemie gepland was. Bancel lijkt namelijk te zeggen dat Moderna al in 2019, nog voor de pandemie, 100.000 dosissen van zijn coronavaccin zou hebben geproduceerd. Dat klopt niet. Bancel heeft het over andere vaccins van het bedrijf.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat Biden provocatieve uitspraak deed na speech over neergeschoten luchtobjecten Online circuleert een video van Amerikaans president Joe Biden, waarin te horen is hoe hij na een persconferentie ogenschijnlijk toegeeft dat hij gelogen heeft tegen de pers. Het incident zou veroorzaakt zijn door een microfoon die nog openstond. Maar in de originele video komen de uitspraken niet terug. De audio werd waarschijnlijk achteraf aan de beelden, waarin werd geknipt, toegevoegd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, ledverlichting zendt geen microgolfstralen uit Volgens een video op TikTok kan ledverlichting uw gezondheid schaden door gevaarlijke microgolfstralingen. Volgens experts klopt dat niet. Ledverlichting stoot een dergelijke straling niet uit. Bovendien zijn er strenge Europese normen wat straling betreft.
Factcheck Factcheck Factcheck: niet bewezen dat autisme in Vlaanderen veel vaker wordt vastgesteld dan in de buurlanden ‘Autisme wordt bij ons veel vaker vastgesteld dan in de buurlanden’: zo beweerde Lieven Boeve in Humo. Maar er is geen bewijs voor.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze twee gestrande potvissen werden niet gedood door offshore windturbines Op Twitter wordt een foto gedeeld van twee gestrande potvissen. Volgens socialemediagebruikers zouden de twee aan hun einde zijn gekomen door offshore windturbines. Dat klopt niet. De foto werd genomen in januari 2016, in de Engelse badplaats Skegness. Beide dieren overleden nadat ze de weg kwijt waren geraakt en door stress waren gestrand. Er is geen bewijs dat offshore windturbines, of de installatie ervan, walvissen zouden doden.
Factcheck Factcheck Factcheck: Belgische koeien stoten minder CO₂ uit dan Argentijnse, maar het exacte verschil is moeilijk te becijferen ‘Een Vlaamse of Belgische koe stoot twee keer minder CO₂ uit dan een Argentijnse’, verklaarde CD&V-voorzitter Sammy Mahdi vorige maand in De Tijd en De Zevende Dag. Experten bevestigen dat Argentijnse koeien meer CO₂ uitstoten dan Belgische, maar het exacte verschil is moeilijk te berekenen.
Factcheck Factcheck Factcheck: fragment uit oude speech van Obama is uit context getrokken Socialemediagebruikers zijn verontwaardigd over een video waarin voormalig Amerikaans president Barack Obama lijkt te stellen dat ‘doorsnee mannen en vrouwen te bekrompen zijn’ en hun rechten zouden moeten afstaan aan een soeverein. Maar de video is misleidend en toont een bewerkte versie van de speech, die hij in 2014 in Brussel hield. In de originele video zien we dat Obama net het omgekeerde zegt van wat hem wordt toegedicht.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, ledverlichting bedreigt uw online veiligheid niet Volgens een video op TikTok kan de overheid u via ledverlichting controleren en kan ze zo zelfs huishoudtoestellen afschakelen. Daarvoor is geen bewijs. De video toont een tekening van lifi, een soort wifi via licht. Die technologie wordt amper toegepast en heeft niets te maken met het internet of things.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, uw kat herkent uw hoog kattenstemmetje Op Instagram circuleren video’s die stellen dat katten liever hebben dat u babytaal tegen hen spreekt. Voor die stelling is een wetenschappelijke basis. Maar niet alles wat in de video wordt verteld, klopt.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, dienstwagen van Vlaams minister Lydia Peeters (Open VLD) kost 2365 euro per maand [GRAFIEK] Volgens Vlaams Parlementslid Jos D'Haese (PVDA) zou Vlaams minister Lydia Peeters met de duurste bedrijfswagen rondrijden van de Vlaamse regering. Dat klopt. Al liggen de prijzen van de dienstwagens van sommige van haar collega's niet veel lager.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen slimme winkelkarren van Aldi Op sociale media circuleert een foto van ‘slimme winkelwagentjes’ die zouden gebruikt worden in de eerste ‘Smart Store’ van supermarktketen Aldi in Nederland. De karretjes op de foto hebben niets met Aldi te maken: het gaat om winkelwagens die werden ontworpen door een Amerikaanse start-up en in 2021 werden getest in een supermarkt in Cincinnati.
Factcheck Factcheck Factcheck: een glas warm water drinken helpt niet voor de stoelgang ‘Begin de dag met een glas warm water, dat stimuleert de stoelgang. Warm water spoelt alles weg wat vastzit’: dat lazen we in De Telegraaf. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: westerse media hebben wel bericht over antioorlogsbetogingen in Londen en Berlijn Volgens een veelgelezen post op Twitter zouden westerse media de antioorlogsbetogingen van 25 en 26 februari in Londen en Berlijn genegeerd hebben. Dat klopt niet. Diverse Europese media hebben uitgebreid over die betogingen bericht.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Yuval Noah Harari en het WEF willen de vrije wil niet afschaffen Op Twitter circuleert een gemanipuleerde foto van de Israëlische historicus Yuval Noah Harari met de quote: 'Het tijdperk van de vrije wil is voorbij’. De foto bevat foute informatie over de relatie tussen Harari, het WEF en de VN. Bovendien is de quote volledig uit zijn context gerukt.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat dit insectenkookboek geschreven is door echtgenote van Klaus Schwab Online circuleert een afbeelding van insectenkookboek dat geschreven zou zijn door de echtgenote van WEF-voorzitter Klaus Schwab. Het boek is echt, en was te koop op Amazon. Maar het Wereld Economisch Forum ontkent dat de organisatie zelf, voorzitter Schwab of zijn echtgenote iets te maken hebben met het kookboek.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, 1 op de 10 Britse vrouwen neemt ontslag als gevolg van de menopauze ‘1 op de 10 vrouwen neemt ontslag door de menopauze’, schrijft een loopbaancoach op haar website, en dat blijkt te kloppen. Volgens recent Brits onderzoek heeft, van alle vrouwen die werken tijdens de menopauze, 1 op de 10 haar job opgezegd als gevolg van menopauzesymptomen.
Factcheck Factcheck Factcheck: screenshot artikel over Groen is getrukeerd Online circuleert een screenshot van een artikel op Het Laatste Nieuws, waarin wordt geopperd dat politieke partij Groen ‘piano’s racistisch vindt’ en daarom minder zwarte pianotoetsen wil. Dat klopt niet. Het gaat om een getrukeerde afbeelding.
Factcheck Factcheck Factcheck: levensstijl kan dementie terugdringen, maar 40 procent is een overschatting ‘40 procent van alle dementiegevallen kunnen we vertragen of zelfs voorkomen door een gezonde levensstijl’, lazen we in De Morgen. En het klopt deels, al is nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen brand ‘in een van de grootste Europese chemiefabrieken’, maar een brandende salamifabriek Op Twitter circuleert een video van een brand in Verona. Het zou gaan om ‘een van de grootste chemiefabrieken van Europa’ die in lichterlaaie staat. Dat klopt niet. We zien de recente brand van een salamifabriek in Italië.
Factcheck Factcheck Factcheck: geslagen, aangereden en in het gezicht geschoten door Iraanse politie [RECONSTRUCTIE] Iraanse parlementsleden bestempelden een video van buitensporig politiegeweld als een vervalsing. Knack onderzocht de beelden waarin een man wordt geslagen, aangereden en in het gezicht geschoten. De video is echt. Het slachtoffer overleefde. Waarschuwing: harde beelden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Greta Thunberg negeert de treinramp in Ohio niet Een meme stelt dat klimaatactiviste Greta Thunberg zich niet zou uitlaten over de treinramp in Ohio waarbij chemicaliën lekten. Dat klopt niet. Via haar Twitteraccount communiceerde ze al meermaals over de ramp.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat dieren aardbevingen kunnen voorspellen Onmiddellijk na de verwoestende aardbeving in Turkije en Syrië doken video's op waarin dieren de ramp leken te voorspellen. Wetenschappers vonden tot nu toe echter geen sluitend bewijs dat dieren aardschokken ruim op voorhand kunnen voelen aankomen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Ierse overheid verspreidde geen flyer met uitgaansverbod voor meisjes Op sociale media worden foto’s gedeeld van een flyer die stelt dat Ierse meisjes ‘s avonds binnen moeten blijven, omdat ‘nieuwkomers de Ierse culturele normen nog niet gewoon zijn’. De flyer zou zijn verspreid door de Ierse overheid. Dat klopt niet. Het gaat om een vervalsing.
Factcheck Factcheck Factcheck: nepvideo met speech van Biden over ufo’s maakt gebruik van nagebootste stem Op Twitter en TikTok doet een video de ronde van Joe Biden die een persconferentie geeft over ufo’s boven het Amerikaanse grondgebied. De video is nep. De stem van de Amerikaanse president werd nagebootst. Mogelijk werd daarbij gebruik gemaakt van artificiële intelligentie.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, 50 minuten lopen per week verkleint de kans op een hartaanval ‘Drie keer per week 17 minuten joggen reduceert risico op hartaanval met de helft’: dat lazen we in Flair. En het klopt, al is enige nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, reguliere media zwijgen treinramp in Ohio niet dood Een Twittervideo zou een treinramp in de Amerikaanse staat Ohio tonen die de reguliere media doodzwijgen. Dat laatste klopt niet. Over de ramp met een goederentrein vol chemicaliën in de gemeente East Palestine werd uitvoerig bericht bij nieuwsmedia in binnen- en buitenland.
Factcheck Factcheck Factcheck: dit artikel over ongevaccineerden werd niet gepubliceerd op wetenschapssite The Conversation Online circuleert een screenshot van een artikel waarin wordt gesteld dat ‘ongevaccineerden ons niet genoeg voor de gevolgen van de coronavacccins hebben gewaarschuwd’. Het artikel lijkt te zijn verschenen op de wetenschapssite The Conversation. Dat klopt niet: het artikel staat op een website die vooral clickbait publiceert.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen protest om ontslag Zelensky te eisen, maar manifestatie na moord op Slovaakse journalist Online circuleert een video van wat een Oekraïense manifestatie zou zijn om het ontslag van de Oekraïense president Zelensky te eisen. Dat klopt niet. De video is een compilatie van verschillende protesten die in 2018 en 2019 plaatsvonden in de Slovaakse hoofdstad Bratislava. Aanleiding voor de manifestaties was de dubbele moord op de Slovaakse journalist Ján Kuciak en zijn vriendin Martina Kušnírová.
Factcheck Factcheck Factcheck: bepaalde insecten mogen aan voeding worden toegevoegd, maar niet ‘stiekem’ Volgens berichten op sociale media mogen voedingsproducenten voortaan ‘stiekem’ insecten in hun producten verwerken. Het klopt dat de door de Europese Unie goedgekeurde insectensoorten in voedingsproducten verwerkt mogen worden. Maar die insecten moeten altijd uitdrukkelijk vermeld worden in de ingrediëntenlijst.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen beelden van de recente aardbeving in Turkije Online circuleren beelden waarvan socialemediagebruikers menen dat ze de recente Turks-Syrische aardbeving tonen. Dat klopt niet. Het gaat om beelden van de aardbeving in de Turkse stad Izmir die op 30 oktober 2020 plaatsvond.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat video met ‘bodybag’ in Rusland te linken is aan vaccins Een Russische TikTok-video van een vermeende bodybag werd meer dan 700.000 keer bekeken. Toen die video opdook in Argentinië, werd hij in verband gebracht met coronavaccins. Knack hielp Argentijnse factcheckers bij hun onderzoek, maar kon geen bewijs vinden dat de beelden verband houden met een vaccinatie.
Factcheck Factcheck Factcheck: koolstofstokken om leidingwater te zuiveren zijn nutteloos Een advertentie voor ‘actieve houtskool’ claimt dat het product chloor, kwik, benzeen en bepaalde residuen van insecticiden en herbicide kan verwijderen uit drinkwater. Volgens specialisten klopt dat, maar zitten die stoffen helemaal niet in ons leidingwater.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video werd niet kort voor de Turks-Syrische aardbeving gemaakt Online circuleert een video van een vreemd verschijnsel in de lucht. De video zou in Turkije, net voor de aardbeving gemaakt zijn. Maar dat klopt niet. Het gaat om een oude video van de lancering van de Russische Sojoez-ruimtecapsule.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze reclameboodschap werd niet vertoond in hartje Berlijn Online circuleert een video van een antioorlogsvideo die in hartje Berlijn zou zijn vertoond. Dat klopt niet. De video is gemanipuleerd en toont in de originele versie reclame voor een Londense kunstorganisatie.
Factcheck Factcheck Factcheck: duiven lossen bij een huwelijk kan bij wet verboden zijn, maar niet altijd ‘Duiven lossen bij huwelijksplechtigheid is bij wet verboden’: dat stelde Gents schepen Isabelle Heyndrickx (CD&V). En het klopt deels.
Factcheck Factcheck Factcheck: nepaccount over ‘Turks aardbevingsnieuws’ ontmaskerd Een video die een instortend gebouw zou laten zien tijdens de recente aardbeving in Turkije, toont in werkelijkheid de afbraak van een gebouw in Saudi-Arabië. De Twitteraccount die de misleidende video verspreidde, had voor de aardbeving nauwelijks volgers en is verbonden aan een webshop die gadgets verkoopt.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, deze video toont een instorting na de recente aardbeving in Turkije Op Twitter worden beelden gedeeld van een flatgebouw dat instort. Volgens het bijschrift werd de video gemaakt in Turkije, na de recente aardbeving daar. Heel wat twitteraars twijfelen daaraan en denken dat de beelden ouder zijn. Maar ze zijn wel degelijk na de recente aardbeving gemaakt.
