‘Onbetaalbare energiefactuur? Noorwegen betaalt al jaren miljarden aan de Europese Unie’

‘Wanneer gaan onze handelsmissies en parlementaire bezoeken eens neerstrijken in Oslo’, vraagt professor Herman Matthijs (VUB en UGent).

Eerste Minister Alexander De Croo heeft op 29 augustus een spreekbeurt gegeven in het Noorse Stavanger. Op zichzelf is deze toespraak op de ‘Offshore Northern Seas Conference’ niet het evenement van de week. Maar Noorwegen is wel het olie- en gasrijk van Europa. Nogal wat Europese media en politici vinden dat de Noren hun steentje moeten bijdragen aan de onbetaalbare energiefactuur. Maar blijkbaar weet men niet dat Noorwegen al jaren miljarden betaalt aan de Europese Unie.

De Noorse toestand

In september 2021 trok het Noorse kiezersvolk naar de stembus met als resultaat dat de conservatieve Erna Solberg werd vervangen door de sociaaldemocraat Jonas Store. Wel blijft Noorwegen een minderheidskabinet kennen, ditmaal met de sociaaldemocraten (48 zetels, min 1) en de ‘Senterpartiet’ ( 28 zetels, plus 9 ). Samen hebben deze beide partijen 76 zetels op 169 in het Noorse Parlement, de Storting. Zodoende dient Store steun te zoeken bij de liberalen en de christendemocraten. Net zoals Zweden en Denemarken heeft Noorwegen opnieuw aangeknoopt bij de politieke traditie van een minderheidskabinet. De centrumpartij, de grote winnaar van de laatste verkiezingen, is de opvolger van de historische boerenpartij en zeer kritisch voor de EU.

Als we de toelichting bij de Noorse begroting 2022 lezen, dan wordt het begrotingsoverschot geschat op 5,9 procent BBP en de overheidsschuld op 48 procent BBP. Het Scandinavisch rentmeesterbeheer van de begroting steekt nogal af tegen de Zuid-Europese aanpak van bij ons. Verder heeft Noorwegen een tewerkstellingsgraad van 80 procent en een werkloosheid van onder de 5 procent. Wanneer gaan de Belgische en/of Vlaamse handelsmissies en/of parlementaire bezoeken eens neerdalen in Oslo?

Als EFTA-lid van de Europese Economische Ruimte (EER) dient Noorwegen, net zoals Liechtenstein, de Zwitserse confederatie en IJsland, geen rekening te houden met de EU-regels inzake landbouw en visserij, de douane unie, het handelsbeleid, de EMU, het buitenlands beleid, justitie en binnenlandse zaken. Maar de vier EFTA-landen doen wel mee aan de Schengenzone.

Bij nazicht van de EU-begroting 2022 (blz. 1586 e.v.) en de EFTA-jaarverslagen leest men dat de EFTA-landen voor 3,2 miljard euro meedoen aan EU-programma’s en de werking van EU-agentschappen over de periode 2014-2021. Daarvan betaalt Noorwegen zowat 97 procent. Aangezien Zwitserland geen direct lid is van de EER, betaalt dit land nog eens een afzonderlijk bedrag voor de samenwerking met de Europese Unie. Maar het EER -verdrag bepaalt ook dat de rijke EFTA-landen ‘grants’ moeten betalen aan de armer EU-leden (Zuid- en Oost-Europa). Zo werd er in de periode 2014-2021 voor 1,5 miljard euro betaald door de drie directe EER-leden vanuit de EFTA:  Noorwegen (97 procent), Liechtenstein en IJsland. Daarnaast betaalt Oslo ok nog eens afzonderlijk  1,3 miljard euro. De Zwitserse confederatie heeft een afzonderlijk ‘grant’-systeem ter waarde van 1,3 miljard  Zwitserse franken.

Noorwegen was trouwens ook het land dat in 2008-2009 het strategisch gelegen IJsland redde van het faillissement als gevolg van de bankencrisis. De toenmalige premier Jens Stoltenberg werd daarna met alle Amerikaans steun Secretaris-Generaal van de NAVO. Deze sociaaldemocraat verhuist binnenkort naar het leiderschap van de ‘Norges bank’. In het verslag van 2021 leest men dat de Noorse centrale bank een balanstotaal heeft van liefst 13.172 miljard Noorse kroon (1.338 miljard euro). Daarvan is 90 procent gerelateerd met het ‘Statens Pensjonsfonds Utland’ of het geld dat de staat vanuit de olie-en gasontvangsten in het pensioenfonds steekt. De financiering van de pensioenproblemen in België, de Noren begrijpen er niets van. Zij hebben grootse reserves aangelegd en wij niets, dat is het verschil.

Noorwegen heeft daarnaast zijn elektriciteitsproductie al met meer dan 25 procent verhoogd om op elektrische wagens te gaan rijden. Bij ons is het aftands netwerk tot niets in staat.

Europa 

Jarenlang wist de ECB er niet in te slagen om een inflatie niveau van 2 procent te laten behalen  Nu staan we op ruim 10 procent, en het monetair beleid is helemaal zoek. De euro zakt onder de US dollar en wordt een zwakke munt. Ook dit laatste is een reden van de hogere energieprijzen, omdat alle grondstafprijzen zijn uitgedrukt in de Amerikaanse munt. Daar heeft Noorwegen allemaal geen last van, want het land heeft nog een eigen munt: de sterke Noorse kroon.

De EU-prijszetting van de elektriciteit is te gek om los te lopen. Alle prijzen worden gezet op de duurste productieprijs en dat is uiteraard de gas. Dat product moest dan gaan zorgen voor de groene energietransitie in de Unie. Het zal dan wel een transitie worden van een welvaartsstaat naar het statuut van ontwikkelingsland. Men houdt een systeem van prijszetting overeind dat helemaal niet gebaseerd is op het vrijemarktprincipe. Concluderend kan men alleen maar stellen dat de liberalisering van de energiemarkt in de EU een grote mislukking te noemen is, en dat is in eerste instantie de schuld van de Europese Commissie met als grootste slachtoffers de gezinnen en de bedrijven.

Aangezien hout daarenboven goedkoop is als brandstof en veel burgers er nog een voorraad van kunnen inslaan, zullen alle CO2-records deze winter worden geklopt. Wat gaan de milieupausen dan zeggen, dat de mensen in de koude moeten leven?

Conclusie

Noorwegen is niet alleen de belangrijkste Europese olie- en gasland, het bezit ook nog eens de ruimste voorraad van het nieuwe uranium: thorium. Bovendien zijn de Noorse Vikings de toekomstige uitvalsbasis voor de ontginning van het Noordpoolgebied.  Misschien kunnen we de Noren verleiden om de ‘Jupiler pro league’ en de ‘Eliteserien’ te fusioneren? Club Brugge tegen Stavanger?