‘Het reglement, mijn botten’: radicale partijen bestrijd je niet door de regels te overtreden

De oprechte verontwaardiging van Kamerlid Valerie Van Peel (N-VA) na een tussenkomst van Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken in het parlement is geen excuus: de regels zijn er voor iedereen, schrijft redacteur Tex Van berlaer.

Donderdagnamiddag, het wekelijkse vragenuurtje in de Kamer. Kamerlid en partijvoorzitter Tom Van Grieken (Vlaams Belang) suggereert in zijn vraag aan premier Alexander De Croo (Open VLD) dat Meryame Kitir (Vooruit) haar mentale toestand als excuus heeft aangewend om een stap opzij te zetten. Van Grieken refereert onder meer aan het nieuws van Knack, dat de chaos op het kabinet-Kitir schetste. Dat stuk insinueerde niet dat Kitir had gelogen, maar dat is wat Van Grieken ervan heeft gemaakt.

De insinuatie schiet bij veel Kamerleden in het verkeerde keelgat, onder meer bij Valerie Van Peel (N-VA). Probleem: Kamerleden mógen het woord niet nemen wanneer een collega een vraag stelt tijdens het vragenuurtje. Artikel 124 van het reglement is duidelijk: ‘De spreektijd is beperkt tot 2 minuten voor de vraag, 2 minuten voor het antwoord van het lid van de regering en 1 minuut voor de eventuele repliek van de vraagsteller. Daarna wordt het incident gesloten.’

Rollen met de ogen, wegwerpgebaren, hoongelach: het hoort er allemaal bij. Maar het woord nemen? Dat kan niet.

Of wel? Want plots springt de microfoon van Van Peel aan. ‘Mevrouw de voorzitster, ik weet dat ik niet het recht heb om het woord te nemen, maar ik neem het woord toch, want ik vind dit degoutant.’

Eerste bedenking: Van Peel kent het reglement, want ze geeft toe het recht niet te hebben. Tweede: ze neemt het woord toch.

In haar eigen, plastische bewoordingen klinkt het even daarna zo: ‘Reglement, mijn botten.’

Haar berisping van Van Grieken kan op kamerbreed applaus rekenen. ‘U schopt niet op iemand die op de grond ligt. Schaam u.’ Ze merkt ook terecht op dat de media volgens het Vlaams Belang steevast Lügenpresse zijn, tenzij ze schrijven wat in het kraam van de partij past. Dat is op z’n minst intellectueel oneerlijk van Van Grieken en co.

Er valt dus wel degelijk iets te zeggen voor de boodschap van een degelijk Kamerlid als Van Peel. Alleen: ze had het woord nooit mogen krijgen. Kamervoorzitter Eliane Tillieux (PS) liet dat wel toe. Toen Van Grieken die situatie aanklaagde en vervolgens ostentatief aan het spreekgestoelte bleef staan, werd de sfeer zelfs grimmig. Tillieux dreigde ermee om Van Grieken manu militari te laten verwijderen door de altijd aanwezige militaire politie.

Er is dus geen cameraploeg van Eric Goens nodig om het parlement op z’n kop te zetten.

‘De papa’

Begin deze maand, het Vlaams Parlement. Tijdens het debat dat volgt op de Septemberverklaring van Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) brengt PVDA-parlementslid Lise Vandecasteele de kinderopvang te berde. Parlementsvoorzitter Liesbeth Homans (N-VA) neemt het woord. Iets over papa’s, u weet het nog wel.

Dagenlang ging het over de inhoud van Homans’ woorden. Volgens sommigen toonde ze geen respect voor de kinderopvang, volgens anderen was haar uitspraak wereldvreemd.

Maar het probleem lag niet zozeer bij wat ze zei, maar dat ze het zei. Het reglement van het parlement verbiedt de voorzitter uitdrukkelijk stelling in te nemen tijdens het debat. Wil ze dat wel doen, dan moet ze haar stoel verlaten en tijdelijk in het halfrond plaatsnemen. Dat staat gewoon geschreven in het reglement, zwart op wit.

Lees verder onder het artikel

De kans is groot dat deze opmerkingen over het reglement worden gezien als juridisch geneuzel, een discussie in de marge. Maar het is verontrustend dat parlementariërs zelfs de meest elementaire regeltjes aan hun laars of – zo u wilt – hun botten lappen.

Zeker wanneer diezelfde traditionele partijen de staat van onze democratie willen beschermen. Radicale partijen vormen een stresstest voor onze democratische instellingen. In Nederland fantaseert Thierry Baudet over reptielen die aan de macht zijn, in de Verenigde Staten worden er serieuze artikels geschreven over welke verkiezingskandidaten hun nederlaag al dan niet zullen aanvaarden tijdens de eerstvolgende midterms.

Als de gevestigde partijen zich willen afzetten van die radicale krachten, lopen ze zelf maar beter in de pas. En dat begint bij respect voor de omgangsregels. Als Valerie Van Peel het reglement naast zich neerlegt, is dat geen acuut gevaar voor de democratie, maar het zijn net de redelijke politici die de parlementaire democratie hoog in het vaandel moeten voeren. Meer dan waarschijnlijk zijn er mensen met slechte bedoelingen die maar wat graag de regels aan hun botten willen lappen.

Even terug naar 17 september 2020. Toenmalig Kamervoorzitter Patrick Dewael (Open VLD) weigert N-VA-fractievoorzitter Peter De Roover het woord te geven over een mogelijke motie van wantrouwen tegen de regering-Wilmès. De Roover is furieus en vraagt het woord terwijl Dewael hem straal negeert. De Vlaams-nationalist beroept zich op de elementaire omgangsregels van de Kamer.

‘Godverdomme’, roept Valerie Van Peel. En tegen de andere parlementsleden: ‘Dees pikte toch niet?’

Inderdaad.