‘Steden moeten het goede voorbeeld geven op vlak van sociaal beleid en ecologische rechtvaardigheid’

‘Stedelijke internationale solidariteit heeft enkel zin als we de juiste focus leggen’, zegt Emilie Peeters (Vooruit Gent). ‘Steden dragen de kracht van innovatie, al zeker om globale problemen op te lossen. Die vragen vaak eerst op lokaal niveau om een oplossing. Maar we moeten af van traditionele stedenbanden en betuttelende adviezen. Gelijkwaardige partnerschappen zijn nodig, waarbij in twee richtingen beleidsingrepen met goede resultaten worden uitgewisseld. Steden moeten bovendien vooral zelf het goede voorbeeld geven qua sociaal en ecologische rechtvaardigheid. Dat zijn dé recepten voor impact.’

De Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) van de Verenigde Naties vragen wereldwijde inspanningen om welvaart te bevorderen en tegelijkertijd de planeet te beschermen tegen klimaatverandering tegen 2030. Die doelen gaan we alleen halen als steden actie ondernemen.

Op dat niveau vragen de problemen het eerst echt om een oplossing. Denk aan de hogere temperatuur in onze gebetonneerde steden als gevolg van klimaatopwarming – in Gent tellen we 3 tot 8°C meer dan in de stadsrand. Of aan de opvang van nieuwkomers die door een onveilige of economisch ongunstige situatie in hun thuisland andere oorden opzoeken – 3.665 nieuwkomers uit 140 landen vestigden zich in Gent in 2021.

Innovatieve beleidsmaatregelen die globale uitdagingen aanpakken (met impact) worden vaak op lokaal niveau opgestart. In Gent zijn er vele voorbeelden. Zo was er ‘Buurzame Stroom’ dat inzette op een grootschalige, sociale uitrol van zonne-energie op wijkniveau om zo de globale energiecrisis aan te pakken. Denk ook aan ‘Uilenspel’ dat vrijwilligers inzet om schoolse ondersteuning te bieden aan kinderen met een maatschappelijke kwetsbaarheid en zo iedereen gelijke toegang tot kwaliteitsvol onderwijs wil geven. En vele anderen.

Lokale internationale solidariteit 2.0

Als we het stedelijk ‘ontwikkelingsbeleid’ willen omvormen tot een stedelijk ‘internationaal solidariteitsbeleid’ dat bijdraagt aan de duurzame ontwikkelingsdoelen dan moeten we doen waar we goed in zijn: lokale kennis over beleidsmaatregelen die het verschil maken, versterken. Dat kan op twee manieren.

Enerzijds: komaf maken met het idee dat ‘het Westen’ de lage- en middeninkomenslanden moet uitleggen hoe de maatschappij te organiseren. De focus komt op echte samenwerking tussen lokale overheden overal ter wereld. Wat lokaal werkt, wordt uitgewisseld met andere geïnteresseerde steden zodat die veel sneller vooruitgang boeken. Dat is veel efficiënter dan elk afzonderlijk het warm water uitvinden. Maar ook wij leren van andere steden. Een tweerichtingsverkeer waarbij iedere partner gelijkwaardig is.

Anderzijds moeten grote steden hun macht als grote aankoper gebruiken, om eerlijke handel te eisen en strenge milieuvoorwaarden te stellen voor hun eigen aankopen. Gent heeft al getoond – bij de aankoop van kledij voor haar personeel – dat je zo je eigen aankopen ethischer en duurzamer maakt, én producenten kan overtuigen stappen vooruit te zetten.

Uitwisselen van stedelijke ervaringen

We moeten af van de klassieke stedenband tussen stad A en stad B. Al te vaak blijkt de samenwerking na enkele jaren al voor één van de partners (of beide) geen inspiratie meer op te leveren, waarna de band doodbloedt.

De focus mag niet liggen op wie een goed idee denkt te hebben en dat wil delen. De focus moet liggen op de noden van de partners, op de kennis en ervaringen die veranderingsprocessen die al gestart zijn nog kunnen versterken.

De Stad Gent zou bijvoorbeeld ervaring kunnen delen over het project ‘Gent Knapt Op’, het ‘rollend fonds’ dat noodeigenaars helpt hun woning te herstellen. Er zijn ongetwijfeld wel meer steden op zoek zijn naar een goeie manier om woningen van noodkopers future proof te maken. Maar evengoed kan het gaan over afvalophaling, praktijktesten tegen discriminatie, de organisatie van een groot stadsfestival als de Gentse Feesten en noem maar op.

Omgekeerd zijn de Gentse ‘gezondheidsgidsen’, enkele jaren geleden gestart, geïnspireerd op reeds jarenlang gekende ‘community health workers’ in heel wat Afrikaanse landen. Mensen die ver van een ziekenhuis of dokter wonen krijgen van deze gemeenschapswerkers de basisinformatie over gezondheid en doorverwijzingen. Het idee blijkt nu dus ook in Gent te werken, de federale overheid nam het zelfs over.

Ook hier is meer mogelijk. De kracht van het preventieve gezondheidsbeleid in vele Afrikaanse landen zou ons best wat kunnen bijleren ter voorbereiding van een volgende pandemie. Lessen van steden die al jaren kampen met toenemende droogte en hevige onweders, kunnen ons voorbereiden op wat klimatologisch komen zal.

Eerlijke handel en ecologische voorwaarden als het nieuwe normaal

Daarnaast moeten grote steden ook het goede voorbeeld geven wat betreft beleidskeuzes met een impact op globale problemen. Een groot deel van de economische ongelijkheid in lage-inkomenslanden wordt immers veroorzaakt door hun aankopen.

De Stad Gent deed al mooi werk, bijvoorbeeld door strenge ecologische en sociale eisen te stellen bij de productie van de kledij voor het stadspersoneel. De Stad ging zelfs in dialoog met de producenten om pijnpunten te detecteren en te onderzoeken hoe ze die kon helpen wegnemen. Eerlijke handel op basis van de macht als ‘grote koper’ om producenten te overtuigen. Die aanpak kan voor andere grote aankopen door de Stad. Sociale en ecologische voorwaarden kunnen zo het nieuwe normaal worden binnen de markt.

Emilie Peeters (39) is gemeenteraadslid voor Vooruit in Gent. Ze combineert een lokaal mandaat met een mondiale job bij het internationaal onderzoekscentrum ’International Centre for Reproductive Health’ (ICRH) dat vrouwen wereldwijd toegang geeft tot reproductieve gezondheid. Ze coördineert het academische netwerk ANSER dat 39 universiteiten en non-profit organisaties van over de hele wereld bijeen brengt en hun werking vooral baseert op gelijke partnerschappen tussen alle leden met wederzijds respect en vertrouwen. Die kennis en ervaring neemt ze mee om de lokale Gentse internationale samenwerking mee vorm te geven en rechtvaardiger te maken.