Met een vlammende oproep heeft secretaris-generaal van de Verenigde Naties (VN) António Guterres maandag de zitting van de Mensenrechtenraad geopend in Genève. Hoewel de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens dit jaar de 75ste verjaardag viert, ligt de overeenkomst tegenwoordig ‘onder vuur’ en wordt die ‘uitgebuit en genegeerd voor politieke doeleinden’, zegt hij. Guterres vraagt de wereld om zich daartegen te verzetten.
In zijn toespraak doet de VN-topman een beroep op regeringen en mensen in het algemeen om de Verklaring ‘nieuw leven in te blazen’ om zo ‘de uitdagingen van vandaag en morgen aan te gaan’. Hij vindt dat de wereld door alle conflicten achteruit gaat in plaats van vooruit: armoede en honger nemen toe, terwijl sociale cohesie en vertrouwen verzwakken naarmate de kloof tussen arm en rijk groter wordt.
De zitting is van bijzonder belang voor België aangezien ons land voor twee jaar lid is van de Raad. De minister van Buitenlandse Zaken, Hadja Lahbib, zal maandagnamiddag de Raad toespreken. Ze zal ook de ontwapeningsconferentie toespreken en dinsdag het panel over de doodstraf, een van de hoofdthema’s van België voor de komende twee jaar.
De Russische onderminister van Buitenlandse Zaken, Sergei Riabkov, wordt donderdag in Genève verwacht. Ondanks oproepen van NGO’s is het niet zeker dat diplomaten de zaal zullen verlaten wanneer hij spreekt, zoals ze vorig jaar deden voor de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov, die per videoconferentie sprak.
De inval van Rusland in Oekraïne zal centraal staan in de besprekingen in Genève, met een stemming aan het eind van de zitting over de vraag of het werk van de VN-onderzoekers naar Oekraïne moet worden voortgezet. Zij zullen op 20 maart hun eerste schriftelijke verslag presenteren, nadat ze in september al gewag hadden gemaakt van oorlogsmisdaden.
De Oekraïense ambassadeur Yevheniia Filipenko dringt aan op een ‘versterking’ van de resolutie waarin het mandaat van de onderzoekers wordt omschreven, maar het is niet zeker dat dit in de definitieve tekst zal te lezen zijn.
Ook over de verlenging van het mandaat van de rapporteur voor de mensenrechtensituatie in Rusland zal worden gediscussieerd. Een adviescommissie van vier diplomaten, waaronder een Belg, heeft een shortlist opgesteld. Mariana Katzarova staat bovenaan de lijst, aldus bronnen. De Bulgaarse heeft ervaring: ze was coördinator voor de beoordeling van de situatie in Wit-Rusland bij het Hoog VN-Commissariaat voor de mensenrechten.
Ook het mandaat van de rapporteur voor Iran staat op het spel, na de onderdrukking van de demonstraties die uitbraken na de dood in gevangenschap van een jonge vrouw. Lahbib zal tijdens haar twee dagen in Genève verschillende bilaterale ontmoetingen hebben, onder meer met haar Indonesische collega. Haar bureau wilde niet zeggen of zij ook haar Iraanse collega zal ontmoeten.
De ontmoeting is vooral belangrijk omdat België al een jaar probeert de vrijlating te verkrijgen van een van zijn onderdanen, Olivier Vandecasteele, een hulpverlener die in Iran gevangen zit na een schijnproces en wiens lot onderwerp is van een brede mobilisatie in België.
De VN-Mensenrechtenraad komt drie keer per jaar samen om de mensenrechtensituatie in de wereld te beoordelen. Maar in enkele van de 47 lidstaten worden die niet volledig nageleefd. Zo doen Cuba, China en Eritrea kritiek op hun dubieus respect voor het akkoord herhaaldelijk af als inmenging in binnenlandse aangelegenheden.
