Bij de Amerikaanse tussentijdse verkiezingen zullen de Republikeinen naar alle waarschijnlijkheid zetels bijwinnen in de Senaat en in het Huis van Afgevaardigden. ‘De partij zal de komende twee jaar moeten bewijzen dat ze wel degelijk een regeringspartij is en een geloofwaardig alternatief kan bieden’, zegt Bart Kerremans (KU Leuven).
Op dinsdag 4 november trekken de Amerikanen naar de stembus voor de midterm elections, de tussentijdse verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. ‘De Republikeinen zullen overal zetels bijwinnen, al ligt er tegelijkertijd ook een uitdaging voor hen in het verschiet. De partij zal de komende twee jaar moeten bewijzen dat ze wel degelijk een regeringspartij is en een geloofwaardig alternatief kan bieden’, zegt Bart Kerremans hoogleraar internationale relaties aan de KU Leuven en Amerikakenner.
Op dit moment hebben de Republikeinen met 234 zetels (van de 435) al een behoorlijke meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en de peilingen geven aan dat die meerderheid nog zal toenemen. In de Senaat staan 36 zetels op het spel, waarvan er nu 21 worden bezet door de Democraten.
Hoe waarschijnlijk is het dat de Republikeinen die nu al meerderheid hebben in Huis van Afgevaardigden, ook de Senaat in handen krijgen?
Bart Kerremans: ‘Erg waarschijnlijk. De kans dat het de Republikeinen lukt om een meerderheid te krijgen in het Huis van Afgevaardigden is groter dan de kans dat niet lukt. Alle peilingen spreken in nadeel van de Democraten. ‘
Midterms worden beschouwd als een referendum voor de zittende president. Is dit een afstraffing voor Barack Obama?
Kerremans: ‘Een afstraffing, zou ik het niet noemen. De populariteit van president Barack Obama ligt op dit moment erg laag, dat klopt. Maar stellen dat alleen Obama verantwoordelijk is voor het verlies van Democratische stemmen is te kort door de bocht. De Democraten hebben namelijk ook af te rekenen met een geografische horde. Er worden slechts een derde van de senatoren herverkozen. Voornamelijk in staten waarin de Republikeinen sowieso sterker zijn, worden zetels herverdeeld. Al zijn er enkele dubbel op zijn kant-staten, zoals Alaska, waar het nipt wordt.’
Democratische kandidaten distantiëren zich van de huidige president. Ze begrijpen dan ook niet waarom Obama vorige week nog de uitspraak deed “elk van mijn beleidsthema’s is een issue in deze verkiezingen.” Dit is koren op de molen van de Republikeinen
‘Al mag de rol van Obama niet onderschat worden tijdens de aanloop naar de tussentijdse verkiezingen. De Republikeinen gebruiken hem als een zondebok, alles wat slecht loopt is zijn schuld. Verschillende Democratische kandidaten distantiëren zich van de huidige president. Ze begrijpen dan ook niet waarom Obama vorige week nog de uitspraak deed “elk van mijn beleidsthema’s is een issue in deze verkiezingen.” Dit is koren op de molen van de Republikeinen.’
Welke rol speelt de Latinogemeenschap bij deze verkiezing?
Kerremans: ‘Traditioneel stemt deze groep op de Democratische partij. Maar een groot deel van hen is teleurgesteld in Obama en zijn regering. Hij heeft zijn beloftes niet waargemaakt. Als reactie hierop zullen ze eerder opteren om niet te gaan stemmen, in plaats van hun stem toe te vertrouwen aan de Republikeinen. Ongeveer de helft van de Hispanics heeft het gevoel dat het toch niets uitmaakt op wie ze stemt omdat er niets zal veranderen.’
Een groot deel van de Amerikaanse bevolking toont weinig interesse voor deze tussentijdse verkiezingen. Vanwaar die zwakke belangstelling?
Kerremans: ‘Deze verkiezingen leven even weinig, dan midrange elections doorgaans. Ongeveer tweederde van de stemgerechtigde Amerikanen trekt ervoor naar de stembus. Vooral jongeren en minderheden haken sneller af en dat is vooral een probleem voor de Democraten omdat zij doorgaans op hen stemmen.’
‘Jongeren blijven vooral thuis omdat ze de voorkeur geven aan andere vormen van politieke participatie zoals betogen of het uitdelen van pamfletten. Daarnaast hebben jongeren ook minder tijd en schatten ze het belang van politiek minder hoog in dan oudere generaties. En ook de algemene media-aandacht is veel kleiner in vergelijking met de presidentsverkiezingen.’
Hoe bepalend zijn deze tussentijdse verkiezingen voor de presidentsverkiezingen van 2016?
Kerremans: ‘Dat de Republikeinen zullen groeien in het Huis van Afgevaardigden is duidelijk, maar de vraag is met hoeveel. Aanvankelijke peilingen spraken van elf zetels al is dat cijfer intussen afgezwakt naar acht tot negen. Wat hier gebeurt, zal bepalend zijn voor de 2016. Want zo’n grote kloof keer je niet om bij één verkiezing. Maar niet alleen het evenwicht tussen de Republikeinen en Democraten is bepalend, ook de strijd binnen de Republikeinse partij speelt mee. Het establishment, meestal bereid tot het maken van compromissen, moet het opnemen tegen de behoudsgezinde Tea Party. Hoewel de populariteit van de Tea Party de laatste jaren is afgenomen, hebben ze nog steeds een grote invloed en halen ze Republikeinse politici die meewerken met de Democraten graag onderuit.’
‘Wat de Senaat betreft zal de meerderheid niet voldoende groot zijn om zwaar door te wegen. Het zal er de komende jaren voor de Republikeinen op aan komen om te bewijzen dat ze wel degelijk een regeringspartij zijn en een geloofwaardig alternatief kunnen bieden. Stilaan groeit het besef bij de Republikeinen dat ze niet alles kunnen blokkeren, want zo schieten ze zichzelf in de voet, wat de verkiezingen van 2016 betreft.’
‘Het is vooral afwachten welke kandidaten bij de voorverkiezingen uit de bus komen, want zij zullen de houding van de Republikeinen beïnvloeden. Dit effect krijgen we waarschijnlijk al vanaf het einde van dit jaar te zien. De hamvraag daarbij is of Jeb Bush zich kandidaat stelt. Bij de Democraten lijkt het zo goed als zeker dat Hillary Clinton “zich out” als presidentskandidaat.’
Is de polarisatie in de Amerikaanse politiek op dit moment werkelijk groter dan in het verleden?
Kerremans: ‘ Er is er wel sprake van een doorgedreven polarisatie, maar die is vergelijkbaar met de situatie van 2010. Zowel in het Huis van Afgevaardigden, als in de Senaat boekten de Republikeinen toen vooruitgang bij de tussentijdse verkiezing en ook toen werd de uitslag beschouwd als een teken van wantrouwen tegenover Obama. Eigenlijk is al er sinds Obama aantrad als president sprake van een ver doorgedreven polarisatie binnen de Amerikaanse politiek.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier