Impeachment-expert: ‘Genoeg bewijs dat Trump ambt misbruikte’

Donald Trump © Reuters
Eva Schram
Eva Schram Correspondent voor Knack.be in Noord-Amerika.

De openbare hoorzittingen van de afgelopen twee weken hebben genoeg bewijs opgeleverd voor impeachment van de Amerikaanse president Donald Trump, zegt impeachment-expert Frank O. Bowman III. ‘De Republikeinen kunnen zoveel rookgordijnen optrekken als ze willen, de feiten zijn glashelder.’

Met de openbare hoorzittingen van de afgelopen twee weken kwam het impeachment-proces tegen de Amerikaanse president Donald Trump in een stroomversnelling. Verschillende getuigen, veelal diplomaten, vertelden over de feiten die zij hadden waargenomen tussen maart en oktober 2019, toen er sprake leek van een schaduwdiplomatie van Amerikaanse kant richting Oekraïne.

De hoorzittingen werden gehouden door de inlichtingencommissie van het Huis der Afgevaardigden en dienden als bewijsgaring voor een eventuele impeachment: een aanklacht die door de juridische commissie van het Huis wordt geformuleerd (en die in feite uit meerdere aanklachten kan bestaan) en waarover het hele Huis stemt. Indien de aanklacht, oftewel de impeachment, wordt aangenomen, zal de Senaat een proces voeren op basis van de aanklacht. Vervolgens stemt de Senaat in z’n geheel over veroordeling, waarvoor een tweederde meerderheid nodig is. Indien de president veroordeeld zou worden, zou hij uit zijn ambt verwijderd worden.

Is er na het onderzoek van de afgelopen maandag, dat op 25 september werd aangekondigd door Huis-voorzitter Nancy Pelosi, genoeg bewijs voor impeachment? Op welke grond(en)? Hoogleraar in de rechten aan de University of Missouri Frank O. Bowman III, schrijver van het boek High Crimes and Misdemeanors: A History of Impeachment for the Age of Trump, geeft antwoord.

Denkt u dat er de afgelopen twee weken in de hoorzittingen genoeg bewijs is verzameld voor een impeachbare overtreding, en zoja, wat is die overtreding dan?

BOWMAN: Absoluut. Daar is eigenlijk geen twijfel meer over. De vraag is: onder wat voor noemer plaatsen we de overtreding? In de kern gaat het om misbruik van het ambt, omdat de president zijn positie gebruikte om de aankondiging van een onderzoek dat hem persoonlijk goed uit kwam af te dwingen. Ambtsmisbruik is te scharen onder de term high crimes and misdemeanors, wat in de grondwet gebruikt wordt om te duiden welke daden grond zijn voor impeachment.’

Toch lijken de Democraten te neigen naar een aanklacht voor omkoperij.

BOWMAN: Ik denk dat het voor de Democraten te ingewikkeld om uit te leggen wat high crimes and misdemeanors inhoudt, en dat ambtsmisbruik daaronder valt. Die term dateert nog van de Britse periode hier. Dat ze zich nu op ‘omkoperij’ richten, zal te maken hebben met het feit dat de hele zin in de grondwet over impeachbare overtredingen luidt: treason, bribery and high crimes and misdemeanors. Omkoperij (bribery, nvdr.) wordt dus expliciet genoemd. De gedachtegang lijkt te zijn dat het makkelijker uit te leggen is Trump voor omkoperij te impeachen, dan de historische relevantie en het precedent van high crimes and misdemeanors uit te moeten leggen. Ik heb daar mijn twijfels bij. Omkoperij is moeilijker te bewijzen dan ambtsmisbruik.

Denkt u dat de Democraten daarom de term quid pro quo niet meer gebruiken? Dat was in eerste instantie de term die steeds opdook.

BOWMAN: Die term is helemaal niet relevant. Omkoperij is in essentie een vorm van quid pro quo, wat als term alleen een transactie betekent waarbij je iets achterhoudt tot je krijgt wat je wilt. Quid pro quo is slechts een omschrijving van een transactie, en heeft geen onafhankelijke betekenis. Het is opmerkelijk hoe die term in het debat kwam: op 9 september, twee dagen nádat de klacht van de klokkenluider bekend was geworden in het Witte Huis, belde ambassadeur Gordon Sondland naar Trump die hem vroeg wat de president wilde met Oekraïne. Trump zou toen gezegd hebben dat hij geen quid pro quo wilde. Nu, ik wil de president niet kleineren, maar ik durf te wedden dat dat niet een term is die hij eerder had gebruikt. Het komt op mij over alsof Trump al met advocaten had gepraat die hem zeiden dat zolang er geen quid pro quo was, hij niet in de problemen zou komen. Quid pro quo is echt advocatentaal, maar in deze context nogal onnozel.

Afpersing is een andere term die gebruikt wordt.

BOWMAN: En die is misschien wel gepaster dan omkoperij, maar komt ook niet in de grondwet voor. Uiteindelijk willen de Democraten de feiten die boven tafel gekomen zijn in die term omkoperij wringen, omdat letterlijk als impeachbare overtreding in de grondwet staat. Maar het is allemaal in dezelfde lijn.

Een populaire verdediging van de Republikeinen is dat er uiteindelijk nooit een onderzoek naar Burisma of inmenging in de verkiezingen van 2016 is aangekondigd door de Oekraïense autoriteiten, terwijl de militaire steun uiteindelijk in september gegeven werd

BOWMAN: Dat doet er niet toe. Zelfs als Trump om die onderzoeken had gevraagd zonder ooit iets te weerhouden van Oekraïne, als hij die onderzoeken letterlijk als gunst wilde, zou het ambtsmisbruik geweest zijn. Je kunt als president niet je machtspositie gebruiken om gunsten te vragen die jou persoonlijk goed uitkomen.

Donderdag maakten de getuigen duidelijk dat Burisma codetaal was voor Joe en Hunter Biden.

BOWMAN: Absoluut. Het is natuurlijk ook compleet ongeloofwaardig dat Trump onderzoek wilde naar een specifiek Oekraïens bedrijf met een verleden van corruptie, terwijl er tientallen bedrijven zijn daar die een corrupt verleden hebben. Het is overduidelijk waarom juist Burisma interessant voor hem was.

Toch zeiden Kurt Volker en Gordon Sondland dat zij het verband tussen Burisma en de Bidens niet gelegd hadden.

BOWMAN: Daar geloof ik helemaal niets van. Volker is al decennia diplomaat, heeft enorme kennis van zaken rondom Oekraïne, en hij vond het niet opmerkelijk dat Trump zo geïnteresseerd was in Burisma? Hij deed niet even een background check? Tim Morrison getuigde in bijzijn van Volker dat het hem 30 seconden kostte om op Google te vinden dat er een connectie was tussen Burisma en de Bidens. Het is natuurlijk mogelijk dat Volker zo langzaam van geest was, maar het lijkt me onwaarschijnlijk.

Maar dat betekent dat Volker en Sondland gelogen hebben onder ede.

BOWMAN: Ja… [even stil] Maar uiteindelijk doet het er niet zo toe wat Volker en Sondland begrepen. Het gaat erom dat Trump begreep dat Burisma gelijkstond aan de Bidens.

De Republikeinen gaven aan dat alles wat in de hoorzittingen naar voren kwam indirecte informatie was, en daarom niet als betrouwbaar bewijs kon gelden.

BOWMAN: Dat is nonsens op verschillende niveaus. Ten eerste: een van de belangrijkste bewijsstukken is het transcript van het telefoongesprek van 25 juli tussen Trump en Volodymyr Zelensky. Dat is direct bewijs. Ten tweede is heel veel van wat in de hoorzittingen naar buiten kwam concreter dan ‘van horen zeggen’. Het ging om getuigen die direct kennis hadden genomen van bepaalde zaken. Het lijkt alsof de Republikeinen willen suggereren dat tenzij je de exacte woorden die Trump tegen stafchef Mick Mulvaney zei toen hij beval de militaire steun aan Oekraïne te bevriezen niet zwart op wit hebt, je geen bewijs hebt. Maar uit alle getuigenissen tot nu toe komt genoeg bewijs naar voren om te bevestigen dat die opdracht wel degelijk gegeven is. En tenslotte: de Republikeinen hebben nogal wat lef om te klagen over het gebrek aan direct bewijs, terwijl de personen en de documenten die gedagvaard zijn om direct bewijs te leveren door Trump worden verhinderd daar gehoor aan te geven. Als de Republikeinen écht direct bewijs wilden zien, zouden ze de Democraten bijstaan en van het Witte Huis eisen dat documenten die opgevraagd zijn worden overlegd, en dat betrokkenen als Mick Mulvaney en buitenlandminister Mike Pompeo worden toegelaten te getuigen. Dat ze dat niet doen, en toch klagen over indirect bewijs, maakt hen belachelijk hypocriet.

Kan dat nog gevolgen hebben, dat die dagvaardigen genegeerd zijn?

BOWMAN: In principe kun je een dagvaarding niet zomaar negeren. Als jij morgen een dagvaarding krijgt en niet komt opdagen, wordt je in handboeien afgevoerd. De reden dat dat nu niet gebeurt bij onder andere Mulvaney, is dat het moeilijk is voor het Huis om de dagvaarding af te dwingen. Ze hebben grofweg drie opties. Ten eerste kunnen ze het ministerie voor justitie vragen de overtreders crimineel te vervolgen. Maar dat ministerie staat onder leiding van Trump, dus de kans is niet erg groot dat justitie op zo’n verzoek in gaat. Het Huis kan mensen die een dagvaarding negeren ook via een civiele procedure vervolgen, maar dat kost tijd. Je moet rekenen op minstens een jaar, en de Democraten willen het proces uiterlijk in het voorjaar starten. Volgend najaar zitten we alweer aan de nieuwe presidentsverkiezingen. Dus ook die weg is niet erg realistisch. Tenslotte kan het Huis mensen die een dagvaarding negeren laten oppakken en zelf vervolgen voor minachting, waarop vervolgens een boete of celstraf kan staan. Ik zou willen dat ze dat deden, want de mate waarin nu dagvaardingen worden genegeerd zet geen goed precedent. Maar ik denk dat de Democraten het politieke risico van zo’n werkwijze te hoog vinden.

Tenslotte klagen de Republikeinen dat het hele onderzoek een politiek proces is.

BOWMAN: Omdat dat op die manier is vastgelegd in de grondwet! Als dit een juridisch proces was geweest, had Trump dikke pech gehad. Dan was er allang tot veroordeling over gegaan vanwege het overweldigende bewijs. De Republikeinen kunnen zoveel rookgordijnen optrekken als ze willen, de feiten zijn glashelder. Trump gaat impeached worden, en hij zal door zijn politieke bondgenoten in de Senaat worden vrijgesproken. Daarmee mag Trump in zijn handen wringen.

Partner Content