‘Werk aan de winkel in tuincentra: als samenleving moeten we streven naar een pesticidevrij beheer van onkruid’

‘Sinds 2016 zijn tuincentra en doe-het-zelfzaken die onkruidverdelgers verkopen verplicht om klanten te informeren over minder schadelijke alternatieven’, schrijft Geert Gommers van Velt. ‘Zes jaar later moeten we vaststellen dat er nauwelijks iets veranderd is.’

‘Ruim 8 op de 10 tuincentra en doe-het-zelfzaken in Vlaanderen blijven onkruidverdelgers promoten. Spuiten tegen onkruid is daarmee het advies dat je er als klant het vaakst hoort. Nochtans zijn milieuvriendelijke gereedschappen om onkruid te lijf te gaan overal verkrijgbaar’, schrijft Geert Gommers, expert pesticiden bij Velt.

Nauwelijks vooruitgang

Sinds 2016 zijn tuincentra en doe-het-zelfzaken die onkruidverdelgers verkopen verplicht om klanten te informeren over minder schadelijke alternatieven. Onderzoek in 2016 toonde echter aan dat verkopers amper aandacht besteden aan voegenkrabbers of onkruidbranders. In haast elk verkooppunt luidde het advies om verdelgers te gebruiken om onkruid op de oprit of het terras te weren. Ook om te voorkomen dat onkruid terugkeert, raadden verkopers aan omopnieuw te spuiten met onkruidverdelgers.90% van de medewerkers haalde dat aan als enige mogelijkheid.’

Zes jaar later is er nauwelijks iets veranderd. In 86% van de onderzochte tuincentra en doe-het-zelfzaken wordt geadviseerd om een verdelger te gebruiken. Onkruid wieden, branden of maaien komen veel minder – of zelfs niet – ter sprake. Verkopers raden nog steevast onkruidverdelgers  aan. En dat terwijl de milieuvriendelijke gereedschappen, zoals veegborstels, voegenkrabbers en branders, in alle zaken verkrijgbaar zijn.

Veiligheid lijkt onbelangrijk

Fabrikanten van onkruidverdelgers maken zich sterk dat de gezondheids- en milieurisico’s van pesticiden grondig teruggedrongen worden op voorwaarde dat de veiligheidsvoorschriften nageleefd worden.

Maar de realiteit is even helemaal anders. Meer dan 60% van de tuincentra en doe-het-zelfzaken stellen dat het dragen van beschermende kledij, veiligheidshandschoenen, een veiligheidsbril of een mondmasker overbodig is. Ook kinderen binnen houden wanneer een terras behandeld is met een onkruidverdelger lijkt geen must te zijn. En afstand houden tot rioleringen of afwateringsputjes wordt al helemaal vergeten. Nochtans zijn veel onkruidverdelgers schadelijk voor in het water levende organismen, met langdurige gevolgen.

Er is  nog veel werk aan de winkel. Het advies is ondermaats, verkopers praten niet, of doen ontzettend lichtzinnig over de veiligheidsvoorschriften. Ook de wettelijke affichering in de winkels laat te wensen over. Sinds 1 april 2022 zijn alle verkooppunten verplicht om nieuwe affiches op te hangen in de afdeling met pesticiden. Maar in 70% van de winkels ontbreekt de verplichte info die informatie geeft over de risico’s van pesticiden.

Verboden middelen

Een aantal tuincentra en doe-het-zelfzaken gooien het intussen over een andere boeg: in onze mystery shopping kwamen we zaken tegen die geen onkruidverdelgers meer verkopen, of waar ze  achter of langs de balie staan waardoor er letterlijk een fysieke barrière ontstaat. Deze verkooppunten vormen een lichtpunt. Jammer genoeg worden zij overschaduwd door verkooppunten waar we verboden producten van onder de toonbank aangeboden kregen, of waar ze schaamteloos promotie maken voor glyfosaathoudende producten die je via een landbouwer of tuinaannemer kan verkrijgen. Glyfosaat is voor particulieren verboden sinds 2018 omdat het waarschijnlijk kankerverwekkend is.

Verandering is nodig

Het is belangrijk dat we als samenleving streven naar een pesticidevrij beheer van onkruid. En daar spelen tuincentra een voorname rol in. Zij zijn voor veel particulieren het eerste aanspreekpunt. Tuincentra moeten op de winkelvloer streven naar een betere positionering van het alternatief gereedschap en duidelijker communiceren over niet-chemische bestrijding en risico’s rond het gebruik van pesticiden. Dat er geïnvesteerd moet worden in opleidingen voor het winkelpersoneel staat als een paal boven water.

Tegelijkertijd speelt ook de overheid een belangrijke rol. Zij moet toezien dat tuincentra zich houden aan haar informatieplicht. En in afwachting van nieuwe effectievere communicatiemiddelen en een betere kennis van het winkelpersoneel, worden pesticiden best achter slot bewaard. Enkel met een degelijk advies van een opgeleide verkoper kan hieruit een product gekocht worden. De overheid kan zo’n aanpak opleggen.

Geert Gommers is expert pesticiden bij Velt.