Red de planeet en je portemonnee (6): ‘Vergeet het exotische Thailand, kies voor de Ardennen’

Je reisgewoonten aanpassen? Dat ligt voor heel wat mensen erg moeilijk. Toch heeft minder en anders reizen een grote potentiële impact op ons klimaat, berekende professor Jo Van Caneghem.

Knack vroeg wetenschappers naar hun ideeën om de planeet groener, blauwer, rustiger en energievriendelijker te maken. Concrete tips die ook nog eens lief zijn voor onze portemonnee.

Vandaag: Jo Van Caneghem, professor Duurzaam Materialenbeheer (KU Leuven)

Wat is jouw voorstel om de planeet te redden dat we met z’n allen kunnen toepassen?

Jo Van Caneghem: Verminder je persoonlijk transport of als dat niet mogelijk is, gebruik de transportvorm met de laagste broeikasgasemissies, dus met de laagste impact op het klimaat.

Dit is geen gemakkelijk voorstel, omdat het een fundamentele mentaliteitsverandering van onszelf en onze maatschappij vraagt. Een vakantie naar het exotische Thailand heeft nog altijd veel meer aanzien dan een verblijf in de Ardennen. En een grote auto wordt nog altijd als statussymbool gezien. ‘Iemand met aanzien komt toch niet met de fiets?’

Er zijn natuurlijk nog andere aspecten die spelen: in de auto zit je lekker warm of koel – ook al sta je in de file- en je vertrekt op het uur dat je wilt. Het vliegtuig is vaak toch nog sneller dan de trein.

Hoe werkt het?

Van Caneghem: Van elke verplaatsing die je wilt maken, vraag je je af of die wel écht nodig is en of er geen alternatief is dat een lagere impact heeft op het klimaat.

Waarom kan dit voorstel de wereld redden?

Van Caneghem: Omdat we hiermee onze broeikasgasemissies en dus onze impact op het klimaat significant kunnen verminderen, zoals hieronder becijferd.

Het is mijn ervaring dat, hoewel goed bedoeld, veel van de voorstellen om minder broeikasgassen uit te stoten, zoals minder vlees eten, in de marge blijven hangen. Ze geven de mensen onterecht een goed gevoel maar hebben vaak slechts een heel beperkt effect. Zo zal het gebruik van herbruikbare draagtassen of één dag per week vegetarisch eten je koolstofvoetafdruk maar heel weinig verlagen.

Elke Belg stoot per jaar ongeveer 9,4 ton CO₂-eq uit (CO₂-eq is de eenheid waarin broeikasgasemissies worden uitgedrukt rekening houdend met hun effect). Dat is 50% hoger dan de gemiddelde mondiale uitstoot per capita (ongeveer 6,5 ton CO₂-eq)

Onderstaande grafiek geeft de uitstoot van de verschillende vervoersmodi weer. De cijfers zijn afkomstig uit de ecoinvent databank, een algemeen aanvaarde standaard voor levenscyclusanalyse en koolstof voetafdrukberekening. De cijfers houden dus niet enkel rekening met de rechtstreekse uitstoot tijdens het rijden of vliegen en met de gemiddelde bezettingsgraad (behalve voor de personenwagen, daar geldt de impact per km ongeacht de bezetting), maar ook met de indirecte uitstoot van de productie, het onderhoud en de afvalverwerking op het einde van de levensduur.

*In tegenstelling tot wat de reclame ons wil doen geloven, is de uitstoot van elektrische wagens niet 0 kg CO₂/km. Ze stoten dan wel geen uitlaatgassen uit tijdens het rijden, maar de productie en distributie van de elektriciteit om de batterij op te laden gaat wel degelijk gepaard met CO₂-uitstoot. De indirecte CO₂-uitstoot hangt af van de manier waarop de elektriciteit voor het opladen van de batterij werd geproduceerd. En die is verschillend in elke regio of land. De uitstoot van een elektrische wagen, opgeladen op het Belgische elektriciteitsnet, is ongeveer 2/3 van de uitstoot van een benzine auto. Als je een elektrische wagen in Polen zou opladen (waar elektriciteit nog grotendeels in kolencentrales wordt geproduceerd), is de indirecte uitstoot meer dan voor de benzinewagen.

Enkele dilemma’s:

• Ga je met een gezin van vier op vakantie naar Thailand met het vliegtuig of met de wagen naar de Ardennen?

-Ardennen (ongeveer 70 kg CO₂-eq voor de verplaatsing heen en terug, gemiddeld 100 km enkel)

-Thailand (voor de vlucht ongeveer 7470 kg CO₂-eq, 4 personen heen en terug, 9250 km enkel).

-> besparing van ongeveer 7400 kg CO₂-eq, of ongeveer 80% van de gemiddelde jaarlijkse uitstoot per Belg.

• Elke werkdag met de elektrische fiets of met de auto naar het werk dat zich op 15 km bevindt?

-Elektrische fiets; (ongeveer 110 kg CO₂-eq)

-Auto (ongeveer 2260 kg CO₂-eq)

-> besparing van ongeveer 2150 kg CO₂-eq of iets meer dan 20% van de gemiddelde jaarlijkse uitstoot per Belg.

• Met de TGV of met het vliegtuig naar Marseille en terug?

-Brussel – Marseille, heen en terug (TGV): ongeveer 32 kg CO₂-eq

-Brussel – Marseille, heen en terug (vliegtuig): ongeveer 170  kg CO₂-eq

-> besparing van ongeveer 140 kg CO₂-eq of ongeveer 1,5 % van de gemiddelde jaarlijkse uitstoot per Belg.

Lees alle voorstellen in ons dossier ‘Red de planeet en je portemonnee’