Goudvink is vogel van het Jaar 2020: ‘Hij staat in Vlaanderen te boek als “bijna in gevaar”‘

De goudvink is de Vogel van het Jaar 2020 © Foto: Hugo Willocx/Vogelbescherming Vlaanderen

2019 was een echt vogeljaar: nooit was vogelspotten zo populair en nog nooit haalde een vogelgids de bestsellerslijst. Toch is er ook reden tot bezorgdheid, zegt Jan Rodts van Vogelbescherming Vlaanderen.

De goudvink (beluister hem hier) lost in 2020 de steenuil af als Vogel van het Jaar. Een kleurrijke afsluiter van een tegenstrijdig vogeljaar en een excellente keuze van de leden en andere vogelliefhebbers, vindt Jan Rodts, hoofdredacteur van Mens & Vogel, het ledenblad van Vogelbescherming Vlaanderen. ‘De goudvink is een prachtvogel met zijn sublieme verenkleed. Niet voor niets werd en wordt hij gretig bejaagd door vogelvangers. In Vlaanderen staat de goudvink te boek als “bijna in gevaar”, met zo’n 150 tot 280 broedparen in de periode 2000-2002. Het veel bosrijkere Wallonië heeft er zo’n 9800.’

De jacht op de vinkachtigen is nog niet uitgeroeid, zegt Rodts. ‘We hebben nu bijvoorbeeld een zaak lopen bij de correctionele rechtbank van Hasselt waarin een vogelvanger terecht staat bij wie zo’n 130 vogels zijn in beslag genomen. Kneus en geelgorzen: vogels die bij ons niet meer algemeen voorkomend zijn.’

Het blijft meer dan ooit nodig om vogels een handje te helpen.

Daarom zal Vogelbescherming Vlaanderen haar juridische strijd in 2020 flink opvoeren. ‘Wij zijn altijd de advocaat van de fauna geweest. Daar zullen we nog meer op inzetten: meer en betere soortenbescherming. Sinds afgelopen zomer hebben we voor het eerst een jurist in dienst, begin 2020 moet er nog een bijkomen.’

Was 2019 een goed jaar voor vogels?

Jan Rodts: Ja en nee. Het goede nieuws is: vogelspotten zit in de lift. Ik heb dit jaar compleet onverwachts een bestseller gescoord met De slimste vogelgids, overal zitten vogelkijkcursussen vol. Hopelijk zal dat mensen aanmoedigen om het vogels meer naar hun zin te maken. Help ze de winter doorkomen door ze te voederen in je tuin. Het blijft meer dan ooit nodig om vogels een handje te helpen, want ook het voorbije jaar kregen sommige soorten, zoals de kievit, klappen. Onze bekendste weide- en akkervogel lijdt zwaar onder de ingrijpende veranderingen in de landbouw. Hij vindt geen broedplaatsen meer of zijn nest wordt vernield doordat er te vroeg gemaaid of geploegd wordt. De kuikens die het nest verlaten, vinden onvoldoende insecten.

Ook nestkasten ophangen in je tuin of aan je gevel kan helpen. Hoe bepaal je het best voor welke soort je er één ophangt?

Rodts: Je kunt de plaatselijke afdeling of het algemeen secretariaat van Vogelbescherming Vlaanderen aanspreken voor advies. Neem ook eens een kijkje op de website van bijvoorbeeld Natuurpunt om te zien welke vogels in jouw omgeving broeden en leven. Pas je aan de omgeving aan. Wanneer je achter je tuin een stukje beukenbos hebt, kun je bijvoorbeeld zeker iets doen voor de boomklever en de boomkruiper. Nestkasten plaatsen werkt. Kijk maar naar de kerkuil: 95 procent van de Vlaamse populatie broedt tegenwoordig in nestkasten van de Kerkuilwerkgroep Vlaanderen, een afdeling van onze organisatie.

Er was dit jaar ook een grote mezensterfte.

Rodts: Klopt, maar media hebben zich daarin vergist. Dat beestje staat niet onder druk. De sterfte was zo zichtbaar omdat die beestjes heel dicht bij ons leven en ze vaak in nestkasten zitten. Daardoor zijn ze ook zo dankbaar voor onderzoek waaraan ook burgers deelnemen, wat wij hebben gedaan naar aanleiding van die sterfte. Wat we wilden aantonen, is dat álle vogels lijden onder het gebruik van pesticiden — ook mussen, vinken, roodborsten en noem maar op.

Álle vogels lijden onder het gebruik van pesticiden.

Uw vereniging luidde ook de alarmbel over de patrijs en vraagt een jachtverbod.

Rodts: Het is toch onbegrijpelijk dat de overheid de patrijs beschermt en daar belastinggeld voor uittrekt en tegelijk de jacht erop blijft tolereren? Wij hopen dat Zuhal Demir (N-VA) als nieuwe Vlaamse minister van Omgeving wél de politieke moed heeft om dat contradictorische wanbeleid recht te trekken. Ze heeft de cijfers: haar eigen Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) heeft de funeste impact van de jacht op het patrijzenbestand in kaart gebracht.

De opvangcentra voor vogels en wilde dieren zaten dit jaar voller dan ooit. Is dat een slecht teken?

Rodts: Niet per se. Het toont aan dat mensen de centra kennen en alerter zijn voor dieren in nood. Dat weerspiegelt zich ook in het groeiende aantal leden voor die centra. Tegelijk is er extra ondersteuning nodig. De overheid moet noodlijdende dieren helpen, een plicht die ze via het Soortenbesluit aan de opvangcentra heeft uitbesteed. Maar daar staat niet genoeg tegenover. We zijn in het verleden al subsidies kwijtgeraakt en vrezen voor de toekomst.

Fijn vogelnieuws waren de waarnemingen van bijzondere soorten. Zoals de bruine klauwier in oktober in Heist en de monniksgier in mei in Schriek. Heeft dat iets te maken met de klimaatverandering?

Rodts: In dit geval niet, nee. De bruine klauwier, een broedvogel uit Oost-Azië, is wat we een dwaalgast noemen. Die is gewoon ergens uit koers geraakt. En de vale gier zien we af en toe, die komt hier weleens op prospectie vanuit Zuid-Europa. Met zijn enorme vleugels kan hij zich een flink eind weg laten drijven. Dit jaar hadden we dus ook een monniksgier op bezoek.

Nu, de klimaatopwarming zorgt wel degelijk voor nieuwe soorten. We verwachten dat de bijeneter en de hop vaker op bezoek zullen komen, misschien zelfs als broedvogel.

Kunnen zij bedreigend zijn voor de inheemse soorten?

Rodts: Nee, want zij komen naar hier via natuurlijke migratie, omdat de omstandigheden in hun voordeel veranderen. Dan is er geen gevaar. Denk aan de Turkse tortel. Die is vanuit Afrika overgevlogen, heeft zich snel aangepast en zit ondertussen overal in Europa. Anders is het met wat we invasieve exoten noemen: diersoorten van andere continenten die hier alleen door tussenkomst van de mens raken. Via de internationale handel, bijvoorbeeld, of zelfs via grootschalige smokkel.

Jan Rodts, De slimste vogelgids: alle 192 broedvogels van België en Nederland, Houtekiet, 442 blz., 29,99 euro.
Jan Rodts, De slimste vogelgids: alle 192 broedvogels van België en Nederland, Houtekiet, 442 blz., 29,99 euro.
Agnes Wené, Fluitend door het leven, Manteau, 192 blz., 24,99 euro.
Agnes Wené, Fluitend door het leven, Manteau, 192 blz., 24,99 euro.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content