De Britse psychotherapeute Philippa Perry schreef met Het boek waarvan je wilde dat je ouders het hadden gelezen een wereldwijde bestseller, en nu geeft ze ook relatietips. Maar sinds ze zich sceptisch uitliet over ADHD en trans personen, heeft ze het gevoel te worden gecanceld. ‘Ik ben persona non grata.’
De Britse psychotherapeute Philippa Perry, 66, bezorgde de counsellingliteratuur een wereldwijde bestseller met Het boek waarvan je wilde dat je ouders het hadden gelezen. Nu is er een vervolg verschenen: The Book You Want Everyone You Love To Read – de Nederlandse vertaling van het boek moet nog verschijnen.
Een voor de rest aangename man uit mijn directe omgeving is een verwoed nagelbijter. Het heeft geen zin hem erover aan te spreken, want dan reageert hij bruusk. Ik word er gewoon gek van. Wat kan ik doen?
Perry: Je vertelt hem dat het nagelbijten je stoort? En hij reageert geïrriteerd?
Ja.
Perry: Dat komt doordat je hem definieert. Je zou er een egostatement van moeten maken. In plaats van hem te vragen waarom hij altijd op zijn nagels bijt, zou je iets over jezelf moeten zeggen. Het gaat altijd over informatie. Zeg wat je voelt. In plaats van te zeggen dat hij irritant is, zeg je dat jij geïrriteerd bent. Dat is iets heel anders. De andere is niet irritant. Jij bent geïrriteerd, en zou verantwoordelijk moeten zijn voor je eigen reactie.
In uw nieuwe boek, The Book You Want Everyone You Love To Read, geeft u praktisch advies omtrent het onderhouden van relaties en vriendschappen.
Perry: Niemand heeft gelijk. Niemand heeft ongelijk. Daar gaat het over.
U treedt toe tot de lange traditie van de ‘adviestante’ in het Verenigd Koninkrijk?
Perry: We noemen haar de ‘agony aunt’. In 1691 richtte ene John Dunton een krant op in Londen, The Athenian Mercury. Daarin vroeg hij mensen om hem hun problemen te vertellen, waarna Dunton en zijn vrienden met antwoorden kwamen. Het concept was zo populair dat het zich al snel overal verspreidde. Eerst waren er alleen ‘agony uncles’, later kwamen er ook ‘agony aunts’.
Tegenwoordig kun je voor advies op het internet terecht.
Perry: Dat klopt. Het internet kan je vertellen hoe je een avocado moet schillen. Ik ben meer geïnteresseerd in vragen waarvan je de antwoorden niet gemakkelijk op Google kunt vinden. In dat opzicht zijn we nog altijd belangrijk.
U bent de agony aunt van The Observer.
Perry: En daarvoor deed Mariella Frostrup ongeveer 20 jaar lang wat ik nu doe. Ik denk dat mensen graag lezen over andermans problemen.
Uit voyeurisme?
Perry: Omdat ze zich afvragen: hoe zou ik dat probleem oplossen? Mijn column heeft een eigen online forum waar ook lezers advies kunnen geven. Ik probeerde uit al die reacties de belangrijkste vragen te destilleren en ontdekte er vier: Hoe maken we contact? Hoe maken we ruzie? Hoe veranderen we? Hoe vinden we voldoening? Als er zoiets bestaat als generaliseerbare antwoorden, dan wilde ik die in mijn boek vermelden – zoals ik eerder deed in mijn opvoedingsgids Het boek waarvan je zou willen dat je ouders het hadden gelezen.
Dat boek was wereldwijd een gigantisch succes. Heeft dat u verrast?
Perry: Nee. Ik zei iets dat niet beschikbaar was op de markt.
En dat is?
Perry: Als je een goede vader of moeder wilt zijn, moet je je realiseren dat de relatie tussen jou en je kind de allerbelangrijkste ter wereld is.
Dat klinkt, vergeef me de uitdrukking, banaal.
Perry: Als je het zegt, lijkt het zo vanzelfsprekend. Maar mensen richten zich op alles behalve op de essentie. Ze raken verstrikt in praktische problemen zoals het verschonen van luiers of welk eten ze hun kroost kunnen voorschotelen, of vragen zich af hoe ze hun kind zo ver kunnen krijgen dat het tegen hen praat. Ik sta daar niet bij stil. Ik heb geprobeerd om die belangrijkste relatie in ons leven zo functioneel mogelijk te maken. En toen vroegen mensen me: ‘Ja, maar hoe zit het dan met de relaties die ik met andere volwassenen heb?’
En dat leidde tot uw nieuwe boek?
Perry: Precies. Er is een enorm verschil, en dat is de absolute macht die ik over mijn kind heb. Kinderen kunnen niet zomaar verhuizen als ze iets niet leuk vinden. Volwassenen daarentegen trekken zich terug als iets niet werkt. Dat is ingewikkelder.
Was het ook ingewikkelder om het boek over volwassenen te schrijven?
Perry: Het eerste boek heeft me 25 jaar onderzoek gekost, en daarna nog eens vijf jaar schrijven. Het nieuwe boek was in drie maanden klaar.
Hoe komt dat?
Perry: Ik kan me makkelijker inleven in volwassenen dan in kinderen. Misschien ook omdat ik psychotherapeute ben en met volwassenen werk. Ik was er ook niet zo persoonlijk bij betrokken. Voor het eerste boek over ouderschap reisde ik doorheen mijn geheugen en dat duurde lang. Ik moest tegelijkertijd een volwassene, een kind, een psychotherapeute en een moeder zijn. Dit keer hoefde ik alleen maar een volwassene te zijn. Of een heleboel volwassenen.
Van uw eerste boek zijn wereldwijd meer dan twee miljoen exemplaren verkocht. Van uw nieuwe boek wordt hetzelfde verwacht. Waarom slaat uw werk zo aan?
Perry: Vanwege de verbinding. Verbinding met onszelf. Als ik zinnen lees die iets uitdrukken waarvan ik me altijd bewust ben geweest, maar die ik nooit onder woorden heb kunnen brengen, dan denk ik: ah, nu snap ik het! En ik denk dat mensen juist dat willen: verbinding met zichzelf en met andere mensen. Vandaar de smartphoneverslaving. Dat ding geeft me de kick van verbinding: ‘O, honderd likes op Instagram voor mijn foto van een bloem!’ Het is oppervlakkig, maar ook krachtig. En oppervlakkigheid geeft mensen een leeg gevoel.
En jij biedt de diepte, de volheid?
Perry: Ik moedig mensen aan om zich ermee bezig te houden. Mensen hebben de illusie van verbondenheid maar zijn eenzamer dan ooit tevoren.
In het verleden bent u bekritiseerd omdat u geen advies zou geven in het huidige debat over transpersonen, of omdat u het verkeerde advies zou geven. Bent u een TERF, een feministe die transgenders niet als echte vrouw accepteert?
Perry: Ik heb te maken gehad met morfodysforie (een psychische aandoening waarbij de patiënt een afwijkend beeld heeft van zijn eigen lichaam, nvdr) Deze tatoeage! Grotere borsten! Kleinere borsten! Het idee dat ons lichaam een voertuig is. Dat is verkeerd. We zijn ons lichaam. Ik wilde niet betrokken raken bij het politieke, bij de genderkwesties, het transdebat of de vraag of iemand die denkt dat hij een man is ook echt een man is, zelfs als hij een baarmoeder heeft. Niets van dat alles gaat mij aan.
Ik zeg dat niet iedereen die gelooft dat hij ADHD heeft ook daadwerkelijk ADHD heeft.
Maar?
Perry: Ik maak me zorgen over jonge meisjes die puberteitsblokkers nemen. Ik twijfel aan het idee dat je psychologische problemen kunt oplossen door fysieke veranderingen aan je lichaam aan te brengen. Plastische chirurgie, geslachtsveranderende chirurgie, extreme diëten, het nemen van hormonen: ja, dat baart me zorgen.
Die houding ís politiek.
Perry: Misschien. Ik richt me liever op de psyche. De psyche is onzichtbaar, het is moeilijker ermee om te gaan, maar uiteindelijk zijn er echte oplossingen voor echte problemen.
Voor sommige mensen kan een geslachtsveranderende operatie precies zijn wat ze nodig hebben om gelukkig te zijn.
Perry: Dat is waar. Ik volg die debatten, maar ik wil geen partij kiezen. Ik ben gewoon tegen het simplificeren van dingen. De transkwestie raakt heel weinig mensen en toch zouden sommigen ervoor vechten tot de dood erop volgt.
Het is een kwestie waaraan de vooruitgang van een samenleving kan worden afgemeten. Niet?
Perry: Maar hebben we daar een oorlog voor nodig? Willen we die oorlog? Soms lijkt het wel zo. De oorlog is allang uitgebroken op sociale media. Daar kan ik het honderd procent met iemand eens zijn. We houden van dezelfde kleur, dezelfde muziek, hebben dezelfde religie, maar dan is er dat ene ding, alleen dat ene ding – en de hele persoon wordt gecanceld.
Is dat niet een beetje overdreven?
Perry: Ik ben net gecanceld! Je kunt niet met me praten!
Waarom?
Perry: In een recent interview met The Times heb ik het gehad over sociale besmetting. Sociale besmetting speelt tegenwoordig een rol wanneer mensen op zoek gaan naar een diagnose voor hun geestelijke gezondheid. Momenteel is ADHD in de mode. Er is sprake van hyperactiviteit of een gebrek aan concentratie, wat zou kunnen verklaren waarom ik onze afspraak voor dit interview bijna was vergeten. Maar met de diagnose ADHD – wat ook een hokje is – heb ik ineens een verhaal over mezelf, dan is ineens alles logisch. Dat was vroeger de taak van religie. Ooit was het logisch dat we geloofden in een Vader, een Zoon en een Heilige Geest. En we vermoordden iedereen die er niet in geloofde!
Lees ook de opinie van Magali De Reu: ‘Zijn “beperkingen” eigen aan ADHD, of laten ze net zien hoe we er als samenleving mee omgaan?’
Vergelijkt u ADHD met de Heilige Drievuldigheid?
Perry: Ik zeg niet dat ADHD niet echt is. Maar het is wel een kar waar veel mensen momenteel op springen. The Times kopte: ‘Philippa Perry gelooft niet in ADHD.’ Natuurlijk geloof ik er wel in. Ik ken de wetenschappelijke, fysieke, neurologische redenen.
Wat is dan het probleem?
Perry: Ik zeg ook dat niet iedereen die gelooft dat hij ADHD heeft ook daadwerkelijk ADHD heeft. En daarom schieten ze me af op Twitter of X, of hoe het nu ook heet. Ik ben persona non grata.
Voelt u zich onbegrepen?
Perry: Ik weet niet wat ik zou moeten voelen. Ik zeg altijd dat ik me niets aantrek van al die haat. Maar de waarheid is dat ik het me natuurlijk wél aantrek. Het lijkt alsof ik heel veel mensen boos heb gemaakt. Maar ik denk niet dat ík hen van streek heeft gemaakt.
Wie dan wel?
Perry: Als ik zeg dat de lucht groen is, dan denk jij: de arme vrouw is in de war, de lucht is blauw. Je bent niet verontwaardigd omdat je de feiten aan je kant weet, maar alleen omdat ik jouw overtuiging, die deel uitmaakt van jouw identiteit, heb aangevallen met mijn uitspraak. O jee, ik wou dat we dit onderwerp helemaal niet hadden aangesneden.
Misschien is het een onderwerp voor een derde boek?
Perry: Wie weet. In de eerste plaats hoop ik dat je vrede kunt sluiten met die nagelbijter.
Door Arno Frank. Foto: Lorentz Gullachsen/ Contour
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier