Voor Moederdag ging Knack.be op zoek naar ontroerende maar ook spitse verhalen over moeders voor moeders – en voor vaders en zonen en dochters ook natuurlijk.
Leo Pleysier, ‘Wit is altijd schoon’ (De Bezige Bij) (Binnenkort ook opgenomen in een 5-delige familie-omnibus naar aanleiding van Pleysiers 70ste verjaardag)
Moederboeken zijn vandaag in de mode maar hetgeen Pleysier als zoon-verteller hier doet om zijn overleden mama opnieuw een stem te geven, is du jamais lu. Pleysier gaf het begrip moedertaal terug aan zijn oorspronkelijke betekenis. Nooit kreeg het Kempisch dialect zo’n gouden glans als in dit boekje: “Zeiden ze niet dat ik er schoon bij lag? En tante Julia en tante Yvonne, die hebben geblèt zeker?”
Tom Lanoye, ‘Sprakeloos’ (Prometheus)
Lanoye heeft het in dit boek over zijn theatrale mama én over zichzelf. Na een lange aanloop, komt hij pas goed op dreef. Vooral het laatste deel wanneer zijn mama ten prooi valt aan afasie of sprakeloosheid is een ontroerende hommage van zoonlief aan mama.
Erwin Mortier, ‘Gestameld liedboek. Moedergetijden’ (De Bezige Bij)
Mortier focust in dit boek helemaal op de aftakeling van zijn moeder die door alzheimer stilaan maar zeker wegkwijnt. Door zijn lyrische, soms misschien te fijnschrijverige stijl weet Mortier aan de zwaarte van het leven toch nog een lichte toets te geven.
Adriaan van Dis, ‘Ik kom terug’ (Augustus)
“Zij heeft mij gevormd, meer dan mijn vader.” Van Dis draagt de naam van zijn mama en graaft zich eindelijk autobio tot bij de vrouwelijke roots. Hij vraagt zich af waarom zijn moeder altijd zo afstandelijk en kil deed tegenover hem en gaat daarbij geen taboe uit de weg. Het zou niet verbazen mocht Van Dis’ moederqueeste op maandag 11 mei – the day after Moederdag dus – de Librisprijs in de wacht slepen.
Maarten ’t Hart, ‘Magdalena’ (De Arbeiderspers)
‘T Hart moest zijn mama plechtig beloven om te wachten tot na haar dood om haar doopceel te lichten. Twee jaar na haar overlijden schreef de zoon een portret van zijn 92 jaar oud geworden moeder maar eigenlijk op de eerste plaats van haar calvinistische levenswandel. In die zin is het boek eerder een afrekening met het verstikkende religieuze klimaat waar ’t Hart vooral in zijn eerste romans de mosterd vandaan hield.
Ernest van der Kwast, ‘Mama Tandoori’ (Nijgh & Van Ditmar)
Van der Kwast schetst in deze roman een hilarisch portret van zijn familie en dan vooral van zijn Indische moeder die als een bazige kwelgeest de hele familie regeert en domineert tot in de wc toe.
Jaap Toorenaar, ‘Mijn moeder zei altijd’ (Thomas Rap)
Nieuwste sensatie in Nederland: het boekje van Toorenaar waarin hij allerlei wijsheden en spreuken van zijn mama sprokkelt.
Roland Barthes, ‘De lichtende kamer’ (‘La chambre claire’) (De Arbeiderspers)
Eigenlijk probeert Barthes hier de magie van de (analoge) fotografie te doorgronden maar de liefdevolle manier waarop hij kijkt naar foto’s van zijn ondertussen overleden mama, snijdt door merg en been.
Maxim Gorki, ‘De moeder’ (Het Spectrum)
Internationale naturalistische evenknie van ‘Moeder, waarom leven wij?’ van Lode Zielens. In beide gevallen wordt wel eens meewarig gedaan over de al te zwaar op de handse, proletarische toon van beide romans. Ten onrechte.
Gerrit Komrij: ‘De moeder – poëziebloemlezing’ (Thomas Rap)
Voor wie liever grasduint in de klassieke en niet zo klassieke gedichten over moeder de vrouw, het liefdesdier, de keukenprinses, de zorgende zieneres – vul zelf verder aan …
En natuurlijk met Willem Elsschots ‘Aan mijn moeder’ en ‘Moeder’ als top of the bill:
Als vader slaapt gelijk een rustig beest,
en in zijn droom herkauwt en zalig lacht,
dan ligt gij wakker, starend in den nacht,
en roept uw zoons en dochters voor den geest.
Frank Hellemans
