‘Het is onaanvaardbaar dat er nog maar gedacht kan worden aan het verder verengelsen van het onderwijs’

Een aantal grote verenigingen binnen de Vlaamse beweging verzet zich met klem tegen de voorgenomen maatregel van het toekomstig onderwijsdecreet, waarmee de verengelsing van het hoger onderwijs zou worden verdergezet.

Het verwerven van het recht op onderwijs in eigen taal is jarenlang een strijdpunt geweest van de Vlaamse Beweging. Een volk dat zijn taal verliest, verliest zijn identiteit en kwijnt langzaam weg.

Het is dan ook onaanvaardbaar dat, precies onder beleid van een minister van onderwijs van Vlaams-nationale signatuur, nog maar kan gedacht worden aan het verder verengelsen van het onderwijs, waardoor onze toekomstige elite uiteindelijk dreigt te vervreemden van het Vlaamse volk.

Situering van het ontwerpdecreet: de feiten

In het huidige Regeerakkoord van de Vlaamse Regering is een uitbreiding van het aantal anderstalige bacheloropleidingen van 6 naar 9% toegenomen. Op 20 december jl. is een ontwerp van Onderwijsdecreet III naar de VLOR en de Raad van State verstuurd met daarin een artikel 96 ,dat stelt dat het aantal opleidingsonderdelen van de initiële bachelor aangeboden in een andere onderwijstaal dan het Nederlands wordt opgetrokken van de huidige 18,33% (of één semester) naar 50% of de helft van alle vakken. Het is hiertegen dat we namens een aantal grote verenigingen in de Vlaamse Beweging willen verzet aantekenen.

Lingua franca in de wetenschap

Wetenschappers vormen -vandaag nog meer dan vroeger- een universele gemeenschap. Het ligt dan ook voor de hand dat resultaten van wetenschappelijk onderzoek in internationale tijdschriften gepubliceerd worden om ze snel en wereldwijd toegankelijk te maken . De voertaal van het merendeel van deze tijdschriften is het Engels en daar is niets mis mee. Daarnaast hebben Vlaamse onderzoekers de verantwoordelijkheid naar hun eigen gemeenschap toe om hun resultaten ook in het Nederlands kenbaar te maken.

Internalisation@home is een meerwaarde

In toenemende mate wordt in het Hoger Onderwijs het Engels gebruikt als onderwijstaal. Hier is het belangrijkste argument ‘de internationalisering’. Inderdaad komen naast uitwisselingsstudenten (voor een kortere periode) steeds meer buitenlandse studenten naar Vlaanderen om hier een volledige opleiding te volgen. De universiteiten spelen hierop in door Engelstalige opleidingsonderdelen aan te bieden . Naast een natuurlijke reflex om aan deze nieuwe doelgroep kwaliteitsvol en efficiënt onderwijs aan te bieden ,zijn hier ook prestige en mercantiele overwegingen in het geding.

In deze “international classrooms” zitten ook Nederlandstalige studenten. Het is ontegensprekelijk een verrijking voor alle partijen dat ze deze internationale ervaring kunnen opdoen. Dat speelt weliswaar voor het ene vak meer dan voor het andere, maar de balans is altijd positief. Dat Vlaamse studenten daardoor hun Engelse taalvaardigheid en hun inrterculturele competenties kunnen opkrikken ,is mooi meegenomen.

Gevaar voor kwaliteitsverlies

Men mag echter niet voorbijgaan aan het risico op kwaliteitsverlies: doceren in het Engels vergt meer van de docenten en tegelijkertijd moeten de studenten meer tijd en moeite besteden aan het verwerken van de leerstof. Onderzoek toont aan dat er gemiddeld 20% rendementsverlies is bij het verwerken van leerstof in een vreemde taal.

Afnemende werkveld voor bachelors is vooral Nederlandstalig

Vaak wordt gezwaaid met een betere inzetbaarheid van onze afgestudeerden op de internationale arbeidsmarkt. We mogen echter niet vergeten dat de meeste afgestudeerden in de eigen regio werk vinden . Voor een aantal beroepen is het gebruik van het Nederlands bovendien primordiaal. Denken we maar aan leraren,notarissen,artsen …Bovendien liggen op de Belgische arbeidsmarkt de eisen qua taalvaardigheid doorgaans hoog,maar onderzoek hierover leert dat de taalvaardigheid bij studenten jaar na jaar afneemt.

Vrees voor een duale maatschappij

Engelstalig onderwijs werkt ook drempelverhogend: jongeren uit armere sociaaleconomische milieus worden benadeeld,omdat ze meestal van thuis uit geen stimulans kregen om Engels te leren via buitenschoolse activiteiten en/of omdat ze geen bijkomende taallessen kunnen volgen. Jongeren met een migratie-achtergrond die grote inspanningen hebben geleverd om het Nederlands te beheersen,moeten weer een extra hobbel nemen.

Nederland is hier geen gidsland

Om de gevaren van verengelsing van het hoger onderwijs aan te tonen, wordt in Vlaanderen vaak verwezen naar Nederland, maar we mogen niet vergeten dat Nederland in Europa een buitenbeentje is: ruim 30% van alle bacheloropleidingen is compleet Engelstalig en voor de masteropleidingen is dat 75%. In sommige Nederlandse universiteiten is Engels bovendien de omgangstaal: bestuurlijk,administratief en ook naar de buitenwereld toe. Het meest extreme voorbeeld is Twente waar vanaf 2020 de campus volledig Engelstalig is.

Niet méér Engels maar beter Nederlands

Is het Engels nu een noodzakelijk kwaad? helemaal niet. We moeten er alleen op toezien dat het gebruik van het Engels het Nederlands niet verdringt en er toe leidt dat het Nederlands een tweederangs taal wordt. Dan dreigt het Nederlands als wetenschapstaal te verschalen en geleidelijk te verdwijnen. Daarom moeten we er actief voor ijveren dat het hoger onderwijs ook werk maakt van een degelijk taalbeleid voor het Nederlands. We moeten onze taal verzorgen, koesteren en voluit promoten als instructie- en voertaal in het hoger onderwijs.

Daarom deze warme historisch gefundeerde oproep. Laten wij onze bewindvoerders herinneren aan de jarenlange strijd van de Vlaamse Beweging die pas na honderd jaar België in 1930 een Nederlandstalige Universiteit in Gent konden afdwingen: past hier geen respect en waardering voor wie dat hebben verwezenlijkt?

Wij doen om al deze redenen aan de Vlaamse politici die verantwoordelijk zijn voor de decretale taalregeling in het hoger onderwijs een warme en dringende oproep om artikel 96 in het ontwerp van Onderwijsdecreet te schrappen en dus niet te raken aan het huidige percentage anderstalige opleidingsonderdelen.

Hugo Maes, Voorzitter Vlaamse Volksbeweging

Dirk Van Besien, Algemeen Voorzitter Marnixring

Ghislain Duchateau, Vicevoorzitter VVA en Coördinator werkgroep Taal en Onderwijs

Prof Godelieve Laureys, President Orde Van den Prince

An De Moor, Voorzitter vzw Vlaanderen-Europa

Prof. Matthias Storme, Directeur instituut Handels- en Insolventierecht KU Leuven

Paul Becue, Algemeen Voorzitter Vereniging Vlaamse Academici

Jan Roukens, Voorzitter Stichting Nederlands (Amsterdam-Brussel)

Prof Frank Fleerackers, KU Leuven

Ivo Coninx, Algemeen Voorzitter VOS, Vlaamse Vredesvereniging

Prof. Eric Ponette, Werkgroep Taal en Onderwijs VVA

Bernard Daelemans, voorzitter van het Vlaams Komitee voor Brussel

Dirk De Haes, voorzitter vzw Meervoud (links Vlaams-nationaal tijdschrift en werkgroep)

Willy De Waele, voorzitter OVV

Wim De Wit, voorzitter IJzerwake