Arbeiders afgeschaft

Ook het Antwerpse havenbedrijf voert een eenheidsstatuut in. Op de simpelste manier: door alle arbeiders een bediendecontract aan te bieden. De sociale partners worden ingehaald door de realiteit.

‘Geen enkele arbeider zal dit weigeren’, maakt een vakbondsman zich sterk. Alle 700 arbeiders van het Antwerpse Havenbedrijf kunnen, als ze dat willen, een nieuw contract ondertekenen, waardoor ze voortaan ook bij ziekte een maand worden doorbetaald en recht hebben op een langere opzeggingstermijn. Voor nieuwe aanwervingen zal het Havenbedrijf uitsluitend nog bediendecontracten gebruiken. Kortom, de kans dat het in 1997 verzelfstandigde overheidsbedrijf na 1 januari nog arbeiders in dienst heeft, is klein.

De sociale partners en de federale overheid staan erbij en kijken ernaar. ‘Niet bepaald een optimale situatie’, oordeelt woordvoerder Jochen Bessemans van de Vlaamse werkgeversorganisatie VOKA. ‘Wij zien toch liever een gulden middenweg.’ Het debat over de manier waarop de statuten van arbeiders en bedienden eengemaakt moeten worden, is al jaren aan de gang. Bedienden genieten van een betere sociale bescherming (ziekteverzekering, opzeggingstermijnen) en dus staan de bonden een lift-up van het arbeidersstatuut voor. De werkgevers vinden het bediendestatuut, vooral de opzeggingsregelingen, nu al te stroef. Ze zien een eenheidsstatuut alleen zitten als een verbetering voor de arbeiders gecompenseerd kan worden met een flexibilisering van het huidige bediendestatuut. ‘Als iedereen gaat doen wat het Havenbedrijf nu doet,’ aldus Bessemans, ‘zullen de extra kosten en de teloorgang van elke flexibiliteit onze bedrijven in zware problemen brengen’.

Het punt is dat de tijd voor dit soort argumenten eigenlijk voorbij is. Niet alleen Europa maant ons al lang aan om het achterhaalde onderscheid tussen arbeiders en bedienden te schrappen. Ook ons eigen Grondwettelijk Hof besliste al dat er tegen 8 juli 2013 geen verschil meer mag zijn. Maar zowel de regering als de sociale partners lijken te denken dat ze boven de wet staan. De discussie heet al jaren te lopen, maar tot nog toe baarde de berg nauwelijks een muis.

Enkele jaren geleden al loste het Gentse petroleumbedrijf Oleon een schot voor de boeg. Ook daar werd toen op eigen initiatief het arbeidersstatuut afgeschaft. De personeelsdirecteur mocht toen links en rechts gaan uitleggen hoe een eenheidsstatuut voor een onderneming ook belangrijke voordelen heeft: aantrekkelijkheid op de arbeidsmarkt, minder administratie en daardoor meer ruimte voor een echt hr-beleid…

Het is duidelijk dat het onderscheid tussen hoofd- en handenarbeid door de tijd is ingehaald en dat statuten die op dat onderscheid gebaseerd zijn, al lang in de prullenmand hadden moeten liggen. Dat noch de regering noch de sociale partners erin slagen hier tijdig de gepaste conclusies uit te trekken, plaatst grote vraagtekens bij het vermogen van onze beleidsstructuren om echt structurele maatregelen te nemen. Wat pioniers als Oleon en het Antwerpse Havenbedrijf doen, is niets meer of minder dan het luiden van de noodklokken.

Luc Baltussen