Het Wetstraat-lexicon heeft er een nieuwe term bij: bashen: ‘erop meppen’. Het woord wordt eigenlijk alleen maar gebruikt in combinatie met de N-VA, en het is ook ontstaan in de kringen van haar rumoerigste supporters: ‘Ze zijn ons weer aan het bashen.’ Bashen is de jongere opvolger van de aloude ‘kaakslagen’ die flaminganten voortdurend toegediend meenden te krijgen. Traditioneel waren die denkbeeldige kaakslagen alleen een zaak van de Franstaligen. Bashen, daarentegen, is een recente anti-N-VA-tactiek van alle trado’s (de zes ’traditionele partijen’ en de groenen) en hun handlangers van de regimepers (de meeste kranten en bladen). Natuurlijk zijn er ook heel wat N-VA’ers met een minder manicheïstisch wereldbeeld, maar men hoeft geen vol kwartier te surfen op de sociale media en discussiefora om vast te stellen dat de werkelijkheid vaak grotesker is dan de karikatuur ervan.
Afgelopen weekend was het weer raak. Het begon met een dubbelinterview met Jan Jambon (N-VA) en Wouter Van Besien (Groen) in Het Nieuwsblad. Jambon vermoedde geen gevaar achter enkele pittige vragen over het N-VA-plan om langdurig werklozen naar het OCMW te sturen: ‘Is het een karikatuur dat je eerst je huis moet verkopen en je spaargeld moet opmaken voor je recht hebt op een leefloon?’ Jambon: ‘Als je zo veel middelen hebt, moet je die toch eerst aanwenden voor je op de overheid afstapt.’
Het was als een bom die zijn eigen partij trof. De Vlaming verplichten zijn huis te verkopen: welke N-VA’er durft daarmee de markt op? Koppen en Telefacts die in Vlaamse verkavelingen reportages zouden maken over middenklassers die hun fermette moeten verkopen (‘wegens langdurige werkloosheid’), terwijl ze bang hun verhuizing naar een sociale woonblok afwachten – het idee alleen al. CD&V buitte de blunder meteen uit met een snoeiharde affiche: ‘Ik ben 55 en ontslagen. Ik wil werken maar niemand wil me aannemen. Volgens N-VA moet ik nu mijn huis verkopen en dan huur betalen van mijn leefloon?’
De eerste reactie van veel N-VA’ers was niet handig. Men huilde dat men hen weer aan het bashen was, dat Het Nieuwsblad Jambon wellicht woorden in de mond had gelegd – quod non, enzovoort.
En weer bleek hoe onvervangbaar Bart De Wever is voor zijn partij. Op een met grote spoed bijeengeroepen persconferentie herstelde hij persoonlijk de fouten. Eerst liet hij Jan Jambon door het stof kruipen en nederig zijn excuses aanbieden. Niet aan de lezers van Het Nieuwsblad (omdat hij ze fout informeerde) of aan de langdurig werklozen (om de schrik die hij ze had aangejaagd), maar aan de N-VA, voor de problemen die hij heeft veroorzaakt. Vervolgens legde hij uit dat volgens de tekst van het N-VA-programma het eigen woonhuis altijd buiten schot blijft. En ten slotte koos de N-VA-voorzitter voor zijn favoriete tactiek: de frontale aanval, ditmaal tegen CD&V en haar affiche: ‘Het laagste niveau dat ik ooit heb gezien.’ Niemand die zo kan bashen als Bart De Wever.
Want door te focussen op de foute reactie op Jambon vermeed De Wever een discussie over dit N-VA-voorstel. Los van de (niet) verplichte verkoop van de eigen woning, is het ineens wel erg duidelijk geworden dat een langdurig werkloze die naar het OCMW wordt gestuurd hoe dan ook een probleem heeft. Wat met iemand die het huis van zijn overleden ouders erfde? Wat met een Fordarbeider die het altijd zuinig heeft gedaan en, onder meer door de premies voor nacht- en shiftwerk, een aardig spaarboekje heeft? Wat krijgt een werkloze nog die samenwoont met een werkende partner? Wat blijft er eigenlijk over, niet alleen van dat leefloon maar vooral van zijn noest verdiende en gespaarde eigendom?
Die ’thatcheriaanse’ kant van de N-VA, zo bleek dit weekend, is haar zwakte: hoe concreter, hoe onrustwekkender het voor veel Vlamingen wordt. En tegelijk is het haar sterkte. Veel ondernemers, vrije beroepen en middenstanders denken net zo als de N-VA, en mogelijk zoals Jambon. Daarom ook dat de Open VLD in dit debat muisstil bleef. Was Rik Daems er vorig jaar niet als eerste bij om de verplichte gemeenschapsdienst voor werklozen te eisen? Of werklozen zo’n vernedering aanvoelen als een ‘kaakslag’ dan wel als ‘bashen’, is een vraag die minder wordt gesteld.
Walter Pauli
Of werklozen zo’n vernedering aanvoelen als een ‘kaakslag’ dan wel als ‘bashen’, is een vraag die minder wordt gesteld.
