Onder Dilma Rousseff (links op de foto) viel de Braziliaanse economie stil. Geloven de Brazilianen nog in haar sociaaleconomische recepten, of kiezen ze zondag bij de presidentsverkiezingen voor haar liberale uitdager Aécio Neves (rechts)?
Met 7,5 procent economische groei was Brazilië vier jaar geleden nog de grote belofte van de wereldeconomie. Vandaag heeft euforie plaatsgemaakt voor twijfel: het land kreunt onder een hoge inflatie en een drastische stagnering van de economische groei. De tweede ronde van de presidentsverkiezingen wordt een kantelmoment, want de Brazilianen zijn erg verdeeld over wie hen door de crisis moet loodsen. Uittredend president Dilma Rousseff van de linkse Arbeiderspartij won de eerste ronde met 41,5 % van de stemmen en kan vooral rekenen op de steun van de laagste inkomens. Zij neemt het op tegen Aécio Neves van de rechts-liberale en conservatieve PSDB, die vooral populair is in het rijke zuidoosten van het land en in de eerste ronde 33,6 % behaalde.
Rousseffs Arbeiderspartij, die al regeert sinds 2003, lijkt het slachtoffer van haar eigen succes te worden. Vriend en vijand erkennen dat de genereuze sociale programma’s en het actieve overheidsingrijpen de inkomenskloof in Brazilië sterk terugdrong. Zo’n 36 miljoen Brazilianen werkten zich op uit de armoede. Voor de gigantische nieuwe middenklasse, de helft van de bevolking, zijn jobs niet langer prioritair: slechts 5 % ervan is werkloos. Die wil vooral betere overheidsdiensten, gezondheidszorg en veiligheid, maar dat lijkt moeilijk haalbaar voor de overheid nu de groei stilvalt.
Een groot deel van die middenklasse stemde in de eerste ronde massaal voor outsider Marina Silva. Tevergeefs, want de kandidate van de socialisten strandde op de derde plaats en ligt uit de race voor het presidentschap. Al kan ze nog een rol spelen: ze riep haar 22 miljoen kiezers op om voor Neves te stemmen. Een verrassend stemadvies, want de populaire ex-milieuminister was vroeger lid van de Arbeiderspartij en zat samen met Rousseff in de regering van voorganger Lula da Silva. Toch denken veel analisten dat de middenklasse het advies van Silva niet zomaar zal volgen: in de Braziliaanse politiek zijn personen doorgaans veel belangrijker dan partijen. In de peilingen blijft het alvast een nek-aan-nekrace.
Als Neves het haalt, staat Brazilië voor een radicale ommekeer. De voormalige gouverneur is een pro-business-politicus die inzet op groei en besparingen. Neves belooft de inflatie te verlagen, het belastingsysteem te hervormen, minder in te grijpen op de markten en het minimumloon niet verder op te trekken. Rousseff wijt de groeivertraging aan de wereldwijde financiële crisis en gelooft nog steeds in haar politiek van sociale hervormingen en overheidsingrijpen. Wie de ideeënoorlog tussen links en rechts zondag ook wint, maandag staat het tanende vertrouwen van de investeerders én de middenklasse bovenaan op de agenda.
Thomas Verbeke
President Dilma Rousseff haalde in de eerste ronde 41,5%, uitdager Aécio Neves 33,6%.
