Met de verkiezingen voor de deur moeten de gemeenten besparen of… de belastingen verhogen.
Vlak voor de vakantie moesten de steden en gemeenten hun centen tellen en hun begrotingswijzigingen goedkeuren. In het gros van de Vlaamse gemeenten zijn de cijfers onder de streep in het rood geschreven. In de Brusselse gemeenten is de situatie ronduit rampzalig, zei Dexia in juni. De liberalisering van de energiemarkt betekent 80 miljoen euro minder inkomsten voor steden en gemeenten. De Elia-heffing die de federale regering invoerde, zal dat verlies niet compenseren. Bovendien kostte de politiehervorming handenvol geld en had de federale belastingverlaging ook gevolgen voor de inkomsten uit de opcentiemen die gemeenten heffen op de personenbelasting.
Het is geen prettig vooruitzicht om in een verkiezingsjaar te moeten besparen, laat staan om de belastingen te verhogen. Het valt dus te verwachten dat heel wat gemeenten zullen proberen om met allerlei budgettaire handigheden dit en volgend jaar door te komen.
Het zou nochtans van intellectuele eerlijkheid getuigen moesten ’s lands schepenen van Financiën open kaart spelen. Decennialang betaalden de burgers in dit land belastingen telkens ze een lamp lieten branden of de verwarming wat hoger draaiden. Gemeenten werden in belangrijke mate gefinancierd via de dividenden van de intercommunales. Het was een erg onrechtvaardige belasting: een werkloze verbruikt nu eenmaal even veel elektriciteit of gas als een notaris. Om de dividenden hoog te houden, waren ook de energieprijzen (toren)hoog.
De liberalisering maakte gedeeltelijk een einde aan deze onrechtvaardigheid. De consument/burger werd bovendien voorgespiegeld dat door het spel van de concurrentie stroom en gas veel goedkoper zouden worden. Het hardnekkige Electrabel-monopolie én de spectaculair gestegen energieprijzen beslisten daar anders over. Een gemiddeld gezin betaalt nu zo’n 50 euro per jaar meer dan voor de liberalisering.
Steden en gemeenten hebben nooit uitgelegd hoe ze het wegvallen van die dividenden zouden compenseren. In juni, op de laatste gemeenteraden voor de vakantie, werd vooral met scherp geschoten op de federale overheid. Voor de liberalen is al dat rood op de gemeentelijke begroting een gedroomde kans om te pleiten voor een afgeslankt lokaal overheidsapparaat. Zij dringen dan ook aan op besparingen en privatiseringen. Belastingverhogingen zijn politiek onverkoopbaar, omdat in heel wat gemeenten nu net belastingverlagingen zijn ingeschreven in het bestuursakkoord. Nochtans is het niet meer dan logisch dat de ene afgeschafte belasting (via de energiefactuur) vervangen wordt door een andere. Maar vooral de steden willen de hogere inkomensgroepen niet voor het hoofd stoten. Om de stadsvlucht te keren, moeten ze de fiscale concurrentie aangaan met de groene rand. Een perverse neerwaartse spiraal. Woordspelingen over het licht aan het einde van de tunnel zijn in dit geval onkies.
Karl van den Broeck
Hardnekkig Electrabel-monopolie én energieprijzen zorgden ervoor dat een gezin nu zo’n 50 euro per jaar meer betaalt dan voor de liberalisering.
