‘Dood hout in de tuin brengt evenveel biodiversiteit als in een bos’

Storm Eunice, die in februari over ons land raasde, zorgde voor veel afgewaaid hout in bossen, parken en tuinen. Ruim dood hout niet zomaar op, zeggen experts. Het is een zegen voor de biodiversiteit.

‘Al wat sterft, zal bloeien’, schreef Toon Hermans. Dat weten natuurbeschermers als geen ander. Zij proberen het imago van stervend en dood hout op te krikken. Dat is nodig want dood en rottend hout met afbladerende bast en rijkelijk begroeid met zwammen wordt in tuinen, parken en zelfs bossen nog te vaak als onverzorgd aangezien. ‘Het klopt niet dat we omgevallen stronken moeten opruimen omdat gezonde bomen in de nabijheid anders ziek zouden worden’, legt Wim Peeters, lector boombeheer aan de Vives Hogeschool, uit. ‘Door het afbraakproces komen belangrijke nutriënten vrij die het bodemleven voeden.’ In een gezond bos liggen bladeren en stukken hout die voor een betere bodemstructuur en de vorming van humus zorgen. Ook heel wat insectensoorten zijn afhankelijk van stervend of dood hout. Wist je dat de biodiversiteit op een dode boom op de grond totaal verschillend is van die op een rechtstaande boom? Zelfs naargelang van de plaats op de dode boom variëren de soorten organismen.’

Steden en gemeenten gaan niet altijd doordacht om met dood hout, merkt Peeters op. ‘Mensen hebben gelijk dat afgewaaide bladeren in de straat geen gezicht zijn. Natuur in de stad hoeft ook helemaal niet vies of rommelig te ogen. Leg in winkelstraten bijvoorbeeld kleine perkjes aan met bomen, maar zet er een kleine haag omheen zodat de bladeren kunnen blijven liggen. Of gebruik boomstammen om parken of bosgedeelten af te bakenen, zodat afvallend blad niet wegwaait en zijn functie kan behouden.’ Idealiter, vindt Peeters, blijft al het dode en rottende hout liggen tot het volledig verteerd is, waar het ook neervalt. ‘De vertering van hout is één deel van het proces, de opname ervan door de bodem is even belangrijk. Maar in de praktijk is dat niet altijd werkbaar.’

Haai in de tuin

Ook de tuin profiteert van dood hout, al huivert de gemiddelde Vlaming misschien bij het beeld van een rottende boomstam op zijn kraaknette pelouse. ‘Jammer’, vindt ecologisch tuinaan- nemer en voorzitter van vzw Het Ministerie voor Natuur Frederik Houssin. ‘Dood hout is een volwaardig ecosysteem en zit boordevol organismen. Zowel ondergronds als bovengronds leven er kevers, wormen, schimmels, bijen, wespen, mossen, boktorren, amfibieën, mieren, hazelwormen, duizendpoten, spinnen en allerlei larven. Die soorten gebruiken elkaar als transportmiddel of als voedsel. De kleine insecten zijn op hun beurt een bron van voedsel voor vogels en kleine zoogdieren.’

‘Dood hout in de tuin brengt evenveel biodiversiteit als in een bos’, vult Peeters aan. ‘Weet je, een van de grootse kluchten van de jongste jaren zijn de insectenhotels. Je kunt evengoed een zwembad in je tuin aanleggen en hopen dat er spontaan een haai in komt. Waarom hebben we die insectenhotels nodig? Omdat we onze gazons zo netjes proberen te houden. Laat wat kleine takjes en stengels rondslingeren tijdens het snoeien van vaste planten. Die zijn hol vanbinnen. Insecten vinden daar vanzelf hun weg in, net zoals in de natuur. Helaas houden we nog te veel rekening met wat de buren zullen denken als onze hof er niet verzorgd uitziet. Een tuin dient niet om in te werken, maar om van te genieten. Alles begint met de natuur opnieuw toe te laten.’