‘Zijn kinderen zelf verantwoordelijk voor de armoede waarin ze opgroeien?’

Gemeenteraadslid voor Groen in Antwerpen Ikrame Kastit reageert op de armoedecijfers die Kind en Gezin deze week bekendmaakte. ‘Nergens stijgt het aantal kansarme leerlingen sneller dan in Antwerpen.’

Afgelopen week maakte Kind en Gezin haar nieuwe armoedecijfers bekend. Antwerpen behoorde al tot de slechtste leerlingen van Vlaanderen op dat vlak, toch blijven deze erbarmelijke cijfers stijgen. Ondanks alle mooipraterij van de bevoegde schepen voor armoede Fons Duchateau (N-VA).

27,7% van onze kinderen, meer dan één op de vier, in Antwerpen groeit op in kansarmoede. Nergens stijgt het aantal kansarme leerlingen sneller dan in Antwerpen. Iedere dag duiken er nieuwe, schrijnende verhalen op. Leerlingen die in alle vroegte, nog voor de poorten opengaan, aan school staan te wachten omdat ze zo snel mogelijk van huis weg willen. Kinderen die overnachten in het park omdat ze geen dak boven het hoofd hebben. Tieners die zonder boterhammen op de schoolbanken zitten, want thuis is er geen brood. Hoe komt het toch dat een welvarende stad als Antwerpen er maar niet in slaagt deze onmenselijke schandvlek de wereld uit te helpen?

Een van de belangrijkste verklaringen is de ideologie die het huidige stadsbestuur onder leiding van N-VA hanteert over armoede. Die ideologie vertrekt vanuit een individueel schuldmodel. Wie in armoede belandt, heeft dat vooral aan zichzelf te danken, zo lijkt het. En voor kinderen ligt die verantwoordelijkheid bij de ouders.

Je verantwoordelijkheid afschuiven op de slachtoffers heeft een erg stigmatiserend effect. Kinderen en hun ouders schamen zich omdat ze in armoede leven, ze durven er niet over spreken. De drempel om hulp te zoeken, wordt hierdoor een stuk groter, wat vaak tot een vicieuze cirkel leidt. Het effect op de identiteitsontwikkeling van kinderen en jongeren is nefast. Wie niet sterk genoeg in zijn schoenen staat, krijgt het gevoel dat hij of zijn niets waard is.

Ieder kind verdient evenveel kansen. Om de cirkel te doorbreken, mogen we geen dag langer wachten om armoede structureel aan te pakken. In een regio als Vlaanderen moet een menswaardig leven leiden een basisrecht zijn. Vanuit die redenering moet het beleid vertrekken. Ik doe slechts enkele suggesties.

Samenwerken met sociale organisaties en buurtwerk

Armoede ban je alleen met een integrale aanpak. Sla de handen in mekaar vanuit verschillende domeinen: onderwijs, vrije tijd, werk, sport, huisvestiging… Dit kan alleen als je een gemeenschappelijke strijd tegen armoede voert. Niet met schepenen die er een verschillende visie op nahouden. Het Children’s zone-project dat wordt uitgerold in kansarme buurten is daar een mooi voorbeeld van. Onderwijsschepen Claude Marinower (Open VLD) zet zich hier terecht hard voor in en dat siert hem, maar het project zal nooit de beoogde vruchten afwerpen als het enkel van zijn budget en bevoegdheid afhangt.

Een integraal beleid voeren doe je ook door samen te werken met de sociale organisaties en het buurwerk. Er zijn massa’s organisaties in Antwerpen die zich iedere dag met hart en ziel inzetten. Ze doen dit bijna allemaal op eigen initiatief en met zeer beperkte middelen. Begin met hen beter te ondersteunen en maak gebruik van hun expertise. Betrek deze organisaties om ook binnen de schoolmuren initiatieven gericht op welzijn en armoedebestrijding uit te rollen. In plaats daarvan voert het huidige bestuur een harde strijd tegen deze organisaties door hun werk aan te bieden aan commerciële spelers op de private markt. Ook daar weer die ideologie. Het resultaat is dat wat medestaanders zouden moeten zijn, vijanden worden.

Nog eentje: betaalbaar en gezond wonen is een basisrecht. Kunnen wonen op een plek waar er geen schimmel tegen de muur hangt, waar je rustig je huiswerk kan maken en waar er ook speelruimte in de buurt is. In Antwerpen is dat helaas geen realiteit. Meer dan 20.000 Antwerpenaren staan op een wachtlijst voor een sociale woning. In plaats van in te zetten op betaalbare huurwoningen, bouwt de stad de huurwaarborgen af. Dit duwt gezinnen die zo’n huurwaarborg niet zelf kunnen betalen, richting de huisjesmelkers.

Natuurlijk kan een stad als Antwerpen niet alles zelf doen. Maar het heeft wel de morele plicht om hard op tafel te kloppen bij de hogere overheden. Bijvoorbeeld om de kinderbijslag aan te passen en de leeflonen te doen stijgen boven de armoedegrens. Iedereen weet dat het leefloon kan pas echt een doeltreffende rol spelen in de strijd tegen armoede als de bedragen substantieel worden opgetrokken tot op het niveau van de nationale armoederisicodrempel. De stad kan tijdelijk zelf een toelage voorzien en op federaal niveau ervoor ijveren om het op te trekken tot boven de armoedegrens. Jammer genoeg blijft het vanuit onze mooie Scheldestad oorverdovend stil.

Met de torenhoge armoedecijfers in Antwerpen zouden alle alarmbellen op rood moeten staan. Op zo’n moment terugvallen op een ideologische model van persoonlijke verantwoordelijkheid, is erg cynisch. Want armoede moet je aanpakken, punt. Wat werkt, wat niet? Daar moet je je beleid op afstemmen. Niets doen omdat het je overtuiging is dat armoede een persoonlijke verantwoordelijkheid is, noem ik onmenselijk, koud en kil. Een ideologische strijd voer je niet op de kap van zwakkeren, en al helemaal niet op die van kinderen.

Ikrame Kastit

Gemeenteraadslid Antwerpen voor Groen