In plaats van de langdradige situatie die we nu kennen, zouden we beter af zijn met een harde lockdown, meent professor Dirk Devroey. ‘Hoe langer de maatregelen duren, hoe minder effectief ze worden en hoe meer schade ze aanrichten.’
Een paaspauze is geen lockdown. Dat mag ondertussen al wel gebleken zijn als we tijdens deze eerste zonnige lentedagen afgaan op de vele bubbels (letterlijk en figuurlijk) in de parken en de overvolle treinen naar de kust. De kans dat bubbels zich gaan vermengen wordt steeds groter. En dat is gevaarlijk.
Nochtans hadden verschillende virologen en andere experten in plaats van de invoering van een zogenaamde “paaspauze” van vier weken gepleit voor een nieuwe harde lockdown om de coronapandemie opnieuw onder controle te krijgen, waarbij niet alleen de scholen, maar ook bedrijven sluiten en we geen niet-essentiële verplaatsingen meer afleggen.
Professor Huisartsengeneeskunde aan de Vrije Universiteit Brussel Dirk Devroey vreest dat we zonder een lockdown naar analogie met de maatregelen van maart vorig jaar de heropening van de cafés en restaurants op 1 mei mogen vergeten. Tijdens de digitale lesmarathon over covid-19 aan de VUB legt hij uit waarom.
Aanmodderen
‘Als je te lang de maatregelen aanhoudt, worden ze minder effectief’, zegt Devroey. ‘We doorlopen nu al een vrij lange periode van allerlei maatregelen. Dat creëert een soort uitzichtloosheid bij de bevolking waardoor de regels op de duur niet meer gevolgd worden. Zo zag je dat mensen de voorbije maanden opnieuw naar het werk gingen, al was het maar voor de gezelligheid. Deze aanmodderende situatie is nog schadelijker voor de economie en het mentaal welzijn. Hoe langer de situatie duurt, hoe meer ze gaat wegen op de mentale gezondheid met mogelijk relatieproblemen, huiselijk geweld en verhoogd middelengebruik tot gevolg. De brede bevolking raakt steeds meer verdeeld in twee kampen: zij die voor een strenge lockdown zijn en zij die tegen zijn.’
Met een korte, krachtige lockdown van twee tot vier weken zal het minder lang duren om opnieuw een normaal leven te hebben en zal de impact op langere termijn minder groot zijn, meent Devroey. ‘De eerste lockdown had een groot effect. Je zag geen verkeer meer, het sociale leven lag helemaal stil. Dat was niet alleen omdat we toen veel schrik hadden van het virus, maar ook omdat we een aantal zaken wilden voorkomen. We beschikten nog niet over voldoende beschermingsmateriaal zoals mondmaskers, en we hadden ook nog niet voldoende testcapaciteit, bedden op intensieve zorg en beademingsapparaten.’
Iedereen opgesloten
Theoretisch gezien is een absolute lockdown zoals in China, waarbij iedereen als het ware wordt opgesloten, de meest efficiënte. In België is dat er nooit geweest. De vraag is of dat bij ons wel maatschappelijk te organiseren valt.
Devroey: ‘Een harde lockdown zorgt voor een reset van het aantal infecties, maar een absolute lockdown bestaat niet. Er zijn altijd essentiële diensten, zoals huisvuilophaling en veiligheidsdiensten, die gegarandeerd moeten blijven. Ook ziekenhuizen en woonzorgcentra moeten open blijven, maar dan moet iedereen die daar werkt er blijven overnachten zoals men dat in China deed. Daar legde men ook het openbaar vervoer stil, wat in Wuhan leidde tot een vermindering van het aantal infecties en een daling van het reproductiegetal van 4 naar 1. In België ligt dat allemaal veel moeilijker, want hier bestaat misschien de kans dat mensen met vijf in een auto kruipen en zo elkaar besmetten. Maar je kan ook kiezen voor een intelligente lockdown waarbij bepaalde activiteiten nog wel zijn toegestaan. Al stelt zich ook hier weer de vraag: welke sectoren houden we open? Ook dat is heel moeilijk.’
Imagoprobleem
Bovendien kampt het fenomeen ‘lockdown’ de laatste tijd met een perceptieprobleem omdat de media te veel de nadruk leggen op wat verboden is’, zegt de VUB-professor. ‘Beter zou zijn om een lockdown te verwerken door te benadrukken wat wel nog mag. Je mag met vier buiten gaan wandelen. Je mag een knuffelcontact thuis ontvangen, zelfs twee als je single bent.’
Een lockdown kan nochtans enorm snel tot een daling leiding, zo is al gebleken. In de Verengde Staten bleek in de staten met een lockdown dat de epidemie veel sneller onder controle raakte dan in de staten waar dat niet het geval was. En toch is er in de wetenschappelijke literatuur weinig evidentie dat een lockdown wel degelijk werkt, geeft ook Devroey toe. ‘Je hebt evenveel studies die aantonen dat bijvoorbeeld een avondklok effectief is als studies die het tegenovergestelde concluderen. Andere studies vertonen den weer hiaten. Zo valt er wel een en ander op te merken op de vaak aangehaalde studie uit augustus 2020 die stelt dat een lockdown geen enkele impact heeft op de mortaliteit en dus nutteloos is. De duur van die studie was veel te kort en er werd al onmiddellijk na het opheffen van de lockdown gekeken naar de impact.’
Laatste piek
Toch is Devroey ondanks het smeulend vuurtje dat momenteel opnieuw aan het ontbranden is, ervan overtuigd dat dit de laatste piek is die we zullen zien in de curve. Dankzij het stilaan op gang komen van de vaccinatiecampagne, verwacht hij dat we tegen september uiteindelijk dan toch opnieuw stilaan een redelijk normaal leven zullen kunnen leiden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
