Abonneer
Abonneer
Wereld

Onhandige gebarentaal tussen Obama en Raúl Castro

Castro grijpt de arm van Obama en wil die in de lucht steken. Obama is niet happig op het fotomoment © REUTERS
Redactie Knack
21-03-2016, 23:10 Bijgewerkt op: 20-01-2021, 19:31

Op een heel bescheiden manier gaf de Amerikaanse president Obama kritiek op het mensenrechtenbeleid in Cuba. Raúl Castro van zijn kant ontkende dat er politieke gevangenen in zijn land zijn: “Geef me de lijst en tegen vanavond zijn ze vrij”. De onhandigheid bereikte een hoogtepunt toen Castro vergeefs een zegegebaar met Obama probeerde te maken.

De Cubaanse staatsleider Raúl Castro mijdt anders persconferenties, maar bij het historisch bezoek van de Amerikaanse president Barack Obama werden toch enkele vragen toegestaan, volgens de Amerikaanse pers onder milde druk van Obama.

Op zondag, de dag dat Obama arriveerde, werden 180 mensenrechtenactivisten en dissidenten, die hun wekelijkse manifestatie hielden, opgepakt en kortstondig vastgehouden. Daarbij ‘vrouwen in het wit’ die elke week de vrijlating van hun echtgenoten of andere naaste familieleden eisen, en die dan geregeld opgepakt worden.

Barack Obama maande bij zijn historische bezoek aan tot meer vrijheid van mening in het socialistische land. “Amerika gelooft in democratie”, zei Obama na de bijeenkomst met Raúl Castro. Daartoe behoort ook vrijheid van meningsuiting”, verklaarde Obama, die als eerste president in 88 jaar een bezoek aan Cuba brengt. Obama zei ook dat hij Cubaanse kritiek op het Amerikaans beleid apprecieert, zoals inzake gratis onderwijs of gelijk loon voor gelijk werk. Obama vermeed, wat sommigen in de VS nochtans hadden verhoopt: een Ronald Reagan-moment. Reagan riep in 1987 Sovjetleider Mikhael Gorbatsjov op om de muur neer te halen: “Mister Gorbatsjov, tear down this wall”.

Niets van dergelijke proportie bij Obama.

Maar Castro was toch niet gediend van de kritiek: “Alles wat moet veranderen, is uitsluitend een zaak van de Cubanen”. Hij ontkende dat er politieke gevangenen zijn in Cuba: “Geef mij de lijst van politieke gevangenen en tegen vanavond zijn ze vrij”, antwoordde hij ietwat verontwaardigd op een vraag van een CNN-journalist met Cubaanse ouders. De Cubaanse staatsleiding argumenteert dat andersdenkenden niet om politieke redenen zijn veroordeeld, het gaat om huurlingen die uit het buitenland gefinancierd worden om Cuba te destabiliseren. Of er worden andere delicten als verraad aangegeven als reden.

Castro zei ook dat Cuba, zoals de meeste landen, niet voldoet aan alle normen van internationale mensenrechtenverdragen.

Onhandige dans

Obama benadrukte dat ondanks alle verschillen dit het eerste bezoek van een Amerikaanse president in Cuba is sinds 1928: “Es un nuevo día” (“Dit is een nieuwe dag”). “We gaan vooruit en kijken niet om”. Nij 50 jaar van embargo en vijandschap is het tijd om iets anders te proberen, aldus Obama.

Hij kondigde bijkomende stappen aan voor een toenadering van de jarenlange vijanden: zo zal American Airlines dit jaar nog rechtstreekse vluchten van de VS naar Cuba invoeren. Castro wil meer toeristen in zijn land – en daarmee een stijging van de staatsinkomsten.

Het einde van de persconferentie was zo weinig hartelijk als de persconferentie zelf. Castro greep Obama arm en probeerde hem tot een zegegebaar te brengen. Obama had duidelijk geen zin in zo’n foto en hij probeerde aan de greep te ontsnappen. Zo kwam er een zegegebaar met een slap handje.

In het Paleis van de Revolutie had Obama eerder met Castro over een verdere verdieping van de betrekkingen gesproken, het proces was eind 2014 begonnen. Voor Obama was enkel Calvin Coolidge als Amerikaans president in 1928 op bezoek in Cuba geweest, na de revolutie van 1959 kwam het tot hevige conflicten en een Amerikaans handelsembargo. Voor het eerste klonk voor het bezoek van Obama het Amerikaans volkslied voor een Amerikaanse president in het Paleis van de Revolutie.

Castro wil de complete opheffing van het handelsembargo en de teruggave van de sinds 1903 onder Amerikaanse controle staande militaire basis Guantanamo. Na de revolutie van 1959 en de verandering naar een socialistische staat heerste er decennialang vijandschap tussen beide landen. Cuba werd een bondgenoot van de Sovjetunie en in 1962 stond de wereld op het randje van een atoomoorlog na de stationering van Sovjetraketten op Cuba. De VS straften Cuba met een embargo, dat naast een handelsboycot toeristische reizen van Amerikaanse burgers en rechtstreekse vluchten verhinderde en zaken van Amerikaanse bedrijven met Cuba verbood. Die toestanden werden ten langen leste een voor een versoepeld. Zo kunnen voortaan toeristen uit de hele wereld in de populaire Airbnb privéverblijven overnachten. Tot nog toe was het aanbod van het Amerikaans bedrijf enkel voor Amerikaanse burgers bestemd. Vanaf 2 april wordt dit ook aan reizigers uit andere landen aangeboden, deelde Airbnb mee. Dat werd mogelijk door een speciale toestemming van de Amerikaanse regering. Tot nu toe zijn er al 4.000 dergelijke onderkomens in Cuba. Obama was zondagavond in Havana geland.

Weinig belangstelling

Ondanks de historische visite begroette Castro Obama -anders dan de presidenten van enkele andere landen, en anders dan de pausen- niet persoonlijk op de luchthaven, maar stuurde hij zijn minister van Buitenlandse Zaken Bruno Rodríguez.

Er was ook opvallend weinig publiek voor het bezoek, onder meer omdat de autoriteiten geen programma hadden gepubliceerd en geen openbaar vervoer hadden voorzien.

Bij zijn aankomst regende het pijpestelen.

Obama liet de Cubanen via Twitter begroeten: “Que bolá Cuba?”, (“Hoe gaat het, Cuba?”). Een ontmoeting tussen Obama en de revolutionaire leider Fidel Castro is niet gepland. Elizardo Sánchez, leider van de verboden Cubaanse commissie voor mensenrechten en nationale verzoening, had kritiek op de vele arrestaties en intimidatiepogingen in de marge van het bezoek. “Enkelen onder hen werden hardhandig aangepakt”, zei Sánchez.

President Obama verklaarde na de ontmoeting aan de Amerikaanse zender ABC dat hij herhaaldelijk lijsten met gevangen dissidenten aan Castro heeft overhandigd, en dat er van tijd tot tijd inderdaad vrijgelaten zijn. Begin januari zou Cuba als teken van goodwill 40 gevangenen hebben vrijgelaten.

(Belga/RR)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content