De zorgwet van president Barack Obama werd ruim acht jaar geleden aangenomen door het Congres en doorstond in die tijd vele juridische aanvallen. De Republikeinen hopen nog altijd gaten te kunnen schieten in de wet, of hem zelfs helemaal te kunnen schrappen, door steeds creatievere argumenten aan te voeren.
In een rechtbank in de Texaanse stad Fort Worth wordt binnenkort besloten of het Amerikaanse zorgstelsel (weer) flink op de schop moet. Twintig Republikeinse staten proberen daar om de zorgwet van Barack Obama, in de volksmond bekend als Obamacare, van tafel te laten vegen.
Frappant detail is dat ze zich met hun rechtszaak richten tegen het Amerikaanse ministerie van Justitie, dat normaal gesproken de huidige stand van zaken verdedigt. Maar onder president Donald Trump heeft het ministerie laten weten belangrijke delen van de wet niet te zullen verdedigen. Daarom is een coalitie van zestien Democratische staten ingesprongen als derde partij in de rechtszaak, die probeert om Obamacare in zijn geheel in stand te houden.
Het gevecht over de toekomst van het Amerikaanse zorgstelsel is de afgelopen week vrijwel geheel ondergesneeuwd in de Amerikaanse media, verloren tussen de chaos in het Witte Huis en de hoorzittingen over de aanstelling van Brett Kavanaugh tot het Hooggerechtshof. Maar voor miljoenen Amerikanen met chronische ziektes kan de rechtszaak in Texas enorme gevolgen hebben. Mocht Obamacare inderdaad sneuvelen of worden ingeperkt, dan verliezen zij hoogstwaarschijnlijk hun zorgverzekering.
‘Absurde’ argumenten?
In 2012 leek het definitief voorbij te zijn met de pogingen om Obama’s zorgwet ongeldig te laten verklaren. In de belangrijkste Obamacare-rechtszaak besloot het Hooggerechtshof toen dat Amerikanen inderdaad verplicht kunnen worden om een zorgverzekering te nemen. Die plicht, die het ‘individuele mandaat’ wordt genoemd, was voor Republikeinen een doorn in het oog, evenals de boete die er stond op het onverzekerd zijn. Maar die boete was in feite een belasting die niet in strijd was met de wet, oordeelde het Hooggerechtshof.
Twee jaar later werden de belangrijkste elementen van Obamacare van kracht. Sindsdien is het aantal Amerikanen met een zorgverzekering met rond de 20 miljoen gegroeid.
Toch heeft de Republikeinse Partij na de verkiezing van Trump al meermaals geprobeerd om Obamacare op nieuwe manieren in te perken. Een belangrijke stap werd eind vorig jaar genomen, toen de boete op onverzekerd zijn werd afgeschaft.
De nieuwe situatie die daardoor is ontstaan – verzekerd zijn is verplicht, maar wie zich niet verzekert wordt niet gestraft – heeft de Republikeinen nieuw juridisch kruit verschaft om een brede aanval op het zorgstelsel te openen. Het argument dat de Republikeinse staten in de Texaanse rechtbank aanvoeren, gaat als volgt: omdat er geen boete meer is, kan het individuele mandaat ook niet meer worden gezien als een belasting. Daardoor is het mandaat nu alsnog ongrondwettelijk. En als het individuele mandaat moet worden geschrapt, een essentieel onderdeel van het zorgstelsel als geheel, dan moet de hele Obamacare-wet ongeldig verklaard worden.
Volgens experts is die redenering niet waterdicht. Zelfs de libertijnse hoogleraar Jonathan Adler, die eerder kritiek had op Obamacare, zei deze week tegen Vox dat de juridische argumenten van de Republikeinse staten ‘absurd’ zijn. Samen met enkele liberale professoren riep hij de rechtbank op om de rechtszaak te verwerpen.
Toch kan een zaak als deze onverwacht grote gevolgen hebben. Kijk maar naar de eerdere Obamacare-rechtszaak die het uiteindelijk tot het Hooggerechtshof schopte, zei advocate Amy Sanders Morgan tegen NPR News. ‘Dat begon als een kleine zaak, waar niemand aandacht aan besteedde. En het werd uiteindelijk een serieuze beproeving in het Hooggerechtshof.’
Witte Huis hinkt op twee gedachten
De regering-Trump zelf lijkt moeite te hebben met de zaak. Het ministerie van Justitie wil het individuele mandaat niet verdedigen, en is ook bereid om de bescherming van mensen met pre-existing conditions (al gediagnosticeerde aandoeningen) te laten vallen. Daardoor zou het voor verzekeraars weer mogelijk worden om veel hogere premies te vragen aan mensen met chronische ziektes, of simpelweg aan mensen met een hogere leeftijd. In de praktijk zouden sommige mensen weer helemaal onverzekerbaar worden, waarschuwen critici.
Desondanks wil het Witte Huis niet dat het Obama-zorgstelsel helemaal verdwijnt, zoals de eisers in de rechtszaak wel bepleiten. De procureur-generaal van Texas, Ken Paxton, heeft de rechtbank in Fort Worth gevraagd om de Obamacare-wet helemaal op te schorten terwijl de zaak wordt behandeld. Het ministerie van Justitie zag zich genoodzaakt om dat af te raden, omdat dit ‘chaos op de zorgmarkt’ zou veroorzaken.
De regering-Trump hinkt dus op twee gedachten. Aan de ene kant moet Obamacare worden ingeperkt, maar volledige afschaffing van het zorgstelsel gaat weer te ver, zeker vlak voor de tussentijdse verkiezingen van november. Als miljoenen mensen in de komende maanden te horen zouden krijgen dat ze hun verzekering verliezen, zou dat vermoedelijk weinig goeds betekenen voor de verkiezingsresultaten van Trumps partij. Rechter Reed O’Connor heeft beloofd om ‘zo snel mogelijk’ een besluit te nemen over de eis van de Republikeinse staten.
Of Obamacare de rechtszaak in Texas nou wel of niet heelhuids overleeft, er bestaat een kans dat de zaak uiteindelijk opnieuw terechtkomt bij het Hooggerechtshof. Tegen die tijd zal daar dan vermoedelijk Trumps kandidaat Brett Kavanaugh zijn geïnstalleerd.
Hoe waarschijnlijk het is dat de hoogste rechtbank van de VS zijn uitspraak van 2012 dan ook daadwerkelijk zou terugdraaien, valt te betwisten. Kavanaugh vervangt Anthony Kennedy, die dit jaar met pensioen ging en die eerder juist één van de vier stemmen tégen Obamacare was. Hoe dan ook blijven er dus vijf rechters bij het Hof die het zorgstelsel eerder al goedkeurden.
Democraten ruiken een kans
Ondertussen bestaat er in de publieke opinie beduidend minder onenigheid over het belang van Obamacare en de beschermingen die de wet biedt. Negen van de tien Amerikanen vinden dat het verboden moet blijven om zieke mensen meer te laten betalen voor hun verzekering, bleek deze week uit een peiling van Kaiser Health. Driekwart van de ondervraagden vindt dat zelfs ‘zeer belangrijk’.
Daarom wordt de houding van de regering-Trump nu al gretig aangegrepen door de Democraten in staten en districten waar spannende verkiezingen worden verwacht. Alarmerende tv-reclames waarschuwen voor een toekomst waarin Obamacare verdwijnt en het weer net zo moeilijk wordt om een zorgverzekering te bemachtigen als voor 2014.
Het punt is duidelijk: de Republikeinen van Trump proberen om jóuw zorgverzekering af te nemen. In de swing states zou dat nog wel eens een effectieve boodschap kunnen zijn.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
