De ngo’s Ligue des Droits Humains en CNAPD hebben een kortgeding aangespannen tegen de Waalse regering om toegang te krijgen tot informatie over wapenexport. Dat hebben Le Soir en Knack vernomen. Op dinsdag 17 september vindt de inleidingszitting plaats voor de rechtbank van eerste aanleg in Namen.
Wapenexport ligt gevoelig in Wallonië, omdat het Waalse Gewest voor 100 procent eigenaar is van wapenfabrikant FN Herstal. Deze zomer nog werd de Waalse wapenexport naar Saudi-Arabië ter discussie gesteld. En ook tijdens de onderhandelingen over een nieuw Waals regeerakkoord tussen PS, MR en Ecolo, afgelopen week, was wapenexport een van de hete hangijzers.
In die context is het uitkijken naar het kortgeding dat de ngo’s Ligue des Droits Humains (de Franstalige mensenrechtenliga) en Coordination Nationale d’Action pour la Paix et la Democratie (CNAPD) hebben aangespannen tegen het Waalse Gewest, vertegenwoordigd door de Waalse regering. Le Soir en Knack konden de dagvaarding inkijken.
De ngo’s vragen een overzicht van alle wapenexportlicenties die het Waals Gewest sinds 29 oktober 2017 heeft toegekend voor uitvoer naar Saudi-Arabië. Met onder meer informatie over het betrokken bedrijf en de uiteindelijke bestemmeling. Ze willen ook toegang tot de adviezen die de bevoegde commissie daarover heeft afgeleverd. Per dag vertraging eisen ze een dwangsom van 500 euro van het Waalse Gewest.
Achter gesloten deuren
‘Onze voornaamste doelstelling is te voorkomen dat wapens worden geëxporteerd naar Saudi-Arabië of andere landen die het internationale humanitaire recht ernstig schenden’, zegt onderzoeker Manuel Lambert van de mensenrechtenliga. ‘Daarnaast willen we aantonen dat het Waalse decreet van 2012 (over de invoer, uitvoer, doorvoer en overdracht van civiele wapens en van defensiegerelateerde producten, nvdr) problematisch is, omdat het transparantie over en democratische controle op deze kwestie niet toestaat.’
We willen voorkomen dat wapens worden geëxporteerd naar Saudi-Arabië of andere landen die het internationale humanitaire recht ernstig schenden.
‘Concreet vragen we in dit kortgeding toegang tot administratieve documenten’, zegt Lambert. ‘We begrijpen dat er bezorgdheid bestaat rond vertrouwelijkheid – als het gaat om bedrijfsgeheimen, bijvoorbeeld. Maar over het type bewapening of over de bestemmeling moet er transparantie komen. Nu wordt alles beslist achter gesloten deuren. Het is de Waalse minister-president die over exportlicenties beslist. Hij kan daarvoor een advies vragen aan een adviescommissie, maar hij moet dat niet volgen. Bovendien is de samenstelling van die commissie niet publiek.’
Korter op de bal
In Vlaanderen publiceert de dienst Controle Strategische Goederen maandelijks een onlineverslag met informatie over geweigerde en goedgekeurde exportlicenties. Daarin worden de landen van bestemming en eindgebruik, de aard van de goederen en de waarde van de transactie aangegeven. Lambert: ‘In Wallonië is er alleen een jaarverslag. Soms is er een tussentijds rapport, na zes maanden, maar dat wordt veel later verzonden. Bovendien is de informatie fragmentarisch. Je kunt er niet uit afleiden om welk type vergunning of bewapening het gaat en of een vergunning uiteindelijk is uitgevoerd. Het parlement krijgt pas laat een vaag beeld. Wij willen hier, net als in andere regio’s of landen, een controle die korter op de bal speelt.’
Volgens Lambert maakt het nieuwe Waalse regeerakkoord een opening om een dialoog met alle betrokken stakeholders rond de problematiek van wapenexport tot stand te brengen. Lambert: ‘Als de deur openstaat voor ngo’s, zullen wij daar positief op antwoorden. We willen de nieuwe regering alle kansen geven. In die zin mogen onze juridische stappen niet verkeerd worden begrepen. Ze zijn een logische voortzetting van onze eerdere acties. We willen de discussie ook graag buiten de rechtbank voortzetten. Maar als zo’n dialoog onmogelijk blijkt, zoals in het verleden het geval was, dan zal een beroep op de rechtbank nodig zijn.’
Onze juridische stappen mogen niet verkeerd worden begrepen. We willen de discussie ook graag buiten de rechtbank voortzetten.
In mei onthulden Knack, Le Soir, VRT en Lighthouse Reports in het onderzoeksproject BelgianArms dat Saudi-Arabië Belgische wapens en militaire technologie inzet in Jemen, waar al jaren een burgeroorlog woedt.
En in juni trok de Raad van State de vergunningen in van de Waalse wapenproducenten FN Herstal en CMI Defence om wapens te exporteren naar Saudi-Arabië. Daarmee bekrachtigde de Raad een eerder verbod uit juni 2018. In oktober 2017 had FN Herstal de toelating gekregen om wapens uit te voeren naar Saudi-Arabië voor een bedrag van 153 miljoen euro.
Wat voorafging
Op 15 mei hadden de ngo’s informatie over Waalse exportlicenties al eens opgevraagd door een beroep te doen op de Wet op de Openbaarheid van Bestuur (WOB). Op die vraag ging het Waalse Gewest niet in, verwijzend naar privacy en bedrijfsgeheimen. Op 15 juli leverde de Waalse commissie voor de toegang tot bestuursdocumenten een advies af over de kwestie: ze oordeelde dat de gevraagde documenten overgemaakt moesten worden – met uitzondering van informatie over bedrijfsgeheimen of informatie die de internationale betrekkingen van de regio kan aantasten. Volgens de ngo’s heeft de Waalse minister-president Willy Borsus (MR), bevoegd voor deze materie, dat advies naast zich neergelegd. Daarop spanden ze het kortgeding aan.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
