Werken aan slagvaardiger overheidsapparaat

Beweren dat er te veel ambtenaren zijn, is vooral een ideologische uitspraak. Ze gaat te vlug voorbij aan het feit dat we moeten werken aan een slagvaardiger overheidsapparaat.

Wielrenner Lance Armstrong was niet de enige die vorige week eindelijk bekende wat niet langer te ontkennen viel: ja, hij had zijn zeven Touroverwinningen behaald met het gebruik van verboden prestatiebevorderende middelen. Bijna gelijktijdig kwam de gouverneur van de Nationale Bank, Luc Coene, in de zakenkrant De Tijd met een bekentenis over iets wat iedereen al lang wist maar wat door de directe betrokkenen tot nu toe werd betwist. De gouverneur gaf toe dat er onder de paarse regering-Verhofstadt tussen 1999 en 2007 weinig was gebeurd om de overheidsfinanciën gezond te maken. De financiële meevallers werden onmiddellijk uitgedeeld aan lastenverlagingen voor bedrijven en gebruikt om extra ambtenaren aan te werven.

Die verklaring van Coene, ex-kabinetschef van premier Guy Verhofstadt (tot 2003), veroorzaakte niet zoveel ophef als het gehypete interview met Armstrong. Onterecht, want de gevolgen van het desastreuze financiële beleid onder Paars zijn voor ons allen veel groter dan die frauduleuze overwinningen van een Amerikaanse renner. Er is ondertussen berekend dat onder Paars pakweg 25 miljard euro is verbrast. Dat komt ongeveer neer op de besparing die de huidige regering-Di Rupo moet leveren om tegen 2015 het begrotingsevenwicht te bereiken dat Europa oplegt.

De gouverneur had het vorige week ook over de ‘ontsporing’ van het aantal ambtenaren, dat tussen 2000 en 2010 met bijna 15 procent toenam. En waar hij dus zelf mee verantwoordelijk voor was. Maar Coene viseerde vooral de regio’s en gemeenten, en waarschuwde: ‘Als we dit niet aanpakken, halen we in 2015 geen begrotingsevenwicht.’ Vlaams-minister president Kris Peeters betreurde daarop dat de gouverneur gestopt was met tellen in 2010, want sindsdien was het aantal Vlaamse ambtenaren in elk geval verminderd. Hij wees er ook nog fijntjes op dat Vlaanderen de enige regering in ons land heeft die een begroting in evenwicht realiseert. En hij vond dat een gouverneur ‘boven het mêlee moet staan’ en dus geen partijpolitieke standpunten moet vertolken.

De uitspraak van Coene dat ons land te veel ambtenaren telt, wordt wat graag bijgetreden door de werkgeversorganisaties en de liberalen. Maar of de stelling klopt, hangt vooral af van wat een overheid zelf doet en welke taken ze uitbesteedt aan de privésector. Volgens Frank Van Massenhove, hoofd van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid, wil Coene dan ook vooral betogen dat het overheidsbeslag te hoog is, dat er te veel geld naar de staat vloeit. ‘Maar dan moet je niet kijken naar het aantal ambtenaren, dan moet je je afvragen wat we verwachten van een staat en wat dat mag kosten’, verklaarde hij afgelopen weekend op Eén in De Vrije Markt. En volgens Wim Moesen, professor overheidsfinanciën in Leuven, zit daar precies het probleem: ‘Vandaag is de performantie van de Belgische overheden ondermaats in verhouding tot de middelen die erin worden gepompt’, zei hij niet zo lang geleden in Knack.

Hendrik Bogaert, staatssecretaris voor Ambtenarenzaken, werkt nu aan een hervorming van het ambtenarenapparaat, waarbij men carrière zal kunnen maken op basis van prestaties en evaluaties en niet langer op basis van anciënniteit. De vakbonden lieten al weten dat ze er niet gerust op zijn en gaan op 7 februari betogen. Nochtans heeft Van Massenhove bij de FOD Sociale Zekerheid aangetoond dat je van een duffe overheidsdienst een performante organisatie en zelfs een van de meest sexy werkgevers kunt maken.

Beweren dat er te veel ambtenaren zijn, zoals de gouverneur dat deed, is vooral een ideologische uitspraak. Ze gaat te vlug voorbij aan het feit dat we moeten werken aan een slagvaardiger overheidsapparaat. Maar zich vastklampen aan voorbijgestreefde gewoontes en verworven rechten, zoals de vakbonden nu doen, draagt daar zeker niet toe bij.

Ewald Pironet