Er zit een constructiefout in ons kleuteronderwijs, en het ziet er niet naar uit dat de nieuwe Vlaamse regering daar iets aan wil doen. Dat zegt gezinspedagoog Michel Vandenbroeck deze week in Knack.
‘Om de kwaliteit ook in het kleuteronderwijs te verhogen, vrijwaren we maximaal de lestijd door het aandeel zindelijke kleuters te laten stijgen.’ Dat was de voorbije weken wellicht de meest besproken zin uit het nieuwe Vlaamse regeerakkoord. Dat de regering-Jambon zich zelfs wil bezighouden met de zindelijkheidstraining van Vlaamse kleuters verbaast ook gezinspedagoog Michel Vandenbroeck (UGent). ‘Ze legt de vinger op de verkeerde wonde’, zegt hij. ‘Het probleem is niet dat ouders hun kind niet zindelijk maken tegen de tijd dat het naar school gaat, maar wel dat het terechtkomt in een school waar ze daar niet mee om kunnen gaan. Men is het model van het lager onderwijs op almaar jongere kinderen gaan toepassen. Loopt het mis, dan is dat de schuld van de ouders.’
Het kleuteronderwijs gaat er nog van uit dat moeders geen job hebben.
Volgens Michel Vandenbroeck is het probleem dat het kleuteronderwijs nog altijd op een achterhaalde realiteit is afgestemd. Zo is decretaal vastgelegd dat een school van een kwartier voor de lesuren tot een kwartier erna verantwoordelijk is voor de kinderen. Terwijl de lunchpauze al snel meer dan een uur duurt. Vroeger zat daar een logica achter: moeders kwamen hun kinderen tussen de middag ophalen en brachten hen na het eten terug. Maar tweeverdienersgezinnen, die vandaag de norm zijn, kunnen dat niet meer. ‘Het lijkt wel alsof de Vlaamse regering kinderen wil aanpassen aan een systeem dat niet meer van deze tijd is’, zegt Vandenbroeck.
Volle brooddozen
Dus moet het Vlaamse kleuteronderwijs dringend op de nieuwe realiteit worden afgestemd. ‘Er zijn maar twee mogelijkheden: ofwel probeer je de kinderen zo veel mogelijk aan de onderwijsinstelling aan te passen, ofwel pas je de instelling aan de kinderen aan. Pedagogisch gezien is die tweede optie natuurlijk te verkiezen’, vindt hij. ‘Nu de meeste vaders en moeders een job hebben, moeten we afstappen van het idee dat alle zorgtaken thuis moeten gebeuren. Vandaag zitten kleutertjes van 2,5 jaar tussen de middag met vijftig of zelfs honderd andere kinderen in een drukke refter. Geen wonder dat 10 procent van hen te moe is of te veel stress heeft om te eten. Op Vlaamse kleuterscholen zijn niet alleen lege maar ook volle brooddozen tegenwoordig een probleem. Veel van die kinderen worden tijdens de speeltijd overweldigd door de drukte en staan dan in een hoekje te wachten tot het voorbij is. Sommigen zouden na de middag ook nog moeten kunnen slapen, maar in veel scholen is daar geen plaats voor. Dat is zeker voor de jongste kleuters heel moeilijk.’
Instapklassen vindt Vandenbroeck al helemaal een aberratie. ‘In september begint een kleuterleidster – want het zijn nog steeds haast allemaal vrouwen – er met misschien 15 kleuters, maar tegen de zomervakantie zijn dat er al 25 of zelfs 30’, legt hij uit. ‘Allemaal kinderen die nog moeten wennen aan het schoolgebeuren, vaak nog niet zindelijk zijn en hulp nodig hebben om hun jas en schoenen aan- en uit te trekken. Het zou veel beter zijn om die jongste kleuters te verspreiden over de klassen met drie- en vierjarigen. Dan kunnen ze ook van de oudere kinderen leren.’
