Nee, premier De Croo probeert u geen bitcoin aan te praten

Premier Alexander De Croo. © belga

Het blijft een plaag op het internet: misleidende advertenties die misbruik maken van de naam van beroemdheden om mensen te lokken naar platformen waar cryptomunten worden verhandeld. Waarom valt dat fenomeen zo moeilijk te stoppen?

Iedere week zoekt Knack naar misleidende informatie op het internet.

Belgische Facebookgebruikers zijn de voorbije weken opnieuw overspoeld met tientallen advertenties die informatie beloven over een ‘nieuw geheim project’ van miljardair Elon Musk, topman van Tesla en SpaceX. Wie op de advertenties klikt, wordt prompt omgeleid naar een online artikel – meestal een vervalste pagina van Het Laatste Nieuws of The Guardian – waarin ‘Musk’ reclame maakt voor een platform om cryptomunten zoals bitcoin te verhandelen. Maar die artikels zijn volledig nep.

De overgrote meerderheid van die advertenties maakt gebruik van Musks naam en foto. Daar is een logische oorzaak voor: de mediagenieke miljardair is daadwerkelijk fan van bitcoin, en ook zijn bedrijf Tesla heeft in cryptomunten belegd. Maar tussen de advertenties vind je er ook terug met het logo van Belgische banken, en zelfs eentje met de foto van premier Alexander De Croo (Open VLD). Die vertelt er zogezegd over een ‘maas in de wet om rijk te worden’.

Nee, premier De Croo probeert u geen bitcoin aan te praten

Al jaren circuleren soortgelijke advertenties die misbruik maken van de naam en foto van bekende Vlamingen, zoals Marc Coucke, Gert Verhulst of Philippe Geubels. VRT NWS maakte er al in 2019 een reportage over. Sindsdien is het fenomeen onstuitbaar gebleken. De extra tijd die we tijdens coronalockdowns online doorbrachten, hebben de oplichtingspogingen bovendien nog doen toenemen.

‘Bitcoin Prime’

Het procedé is telkens hetzelfde. De Facebookreclame is geschreven in clickbaitstijl, met een nieuwsgierig makende belofte van geheime informatie waarmee je steenrijk kunt worden. Er wordt gesproken over een project dat ‘uitgelekt’ is, of iemand die ‘zijn mond voorbijpraatte’ en zo het geheim achter zijn vermogen verklapte.

Wie erin trapt en verder klikt, komt terecht op schimmige platformen met namen als Immediate Edge en Bitcoin Prime. Daar zou je met een kleine investering grote geldsommen kunnen verdienen door te handelen in cryptomunten, al dan niet met behulp van een ‘revolutionaire software’. Dit soort oplichting op afstand bestaat al langer onder andere vormen – boilerroomfraude met waardeloze aandelen, virtuele beleggingen in wijn en diamanten enzovoort – maar spitst zich de voorbije jaren steeds vaker toe op cryptomunten.

De federale waakhond FSMA – de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten – waarschuwde in december 2020 nogmaals voor de frauduleuze online beleggingsplatformen die ronselen via nepadvertenties op sociale media: ‘Na het klikken op de advertentie en het invullen van contactgegevens, worden de slachtoffers doorgaans snel opgebeld door de oplichters met een concreet beleggingsvoorstel […]. Deze platformen gaan hierbij erg agressief te werk.’ En uiteindelijk verdwijnen je spaarcenten met de noorderzon.

Advertenties voor cryptoplatformen, zogezegd aangeprezen door beroemdheden, zijn overigens niet enkel op Facebook te vinden. Je ziet ze ook almaar vaker terug in reclamefilmpjes op YouTube, in gesponsorde tweets op Twitter, en zelfs in privéberichten die je toegestuurd worden door fake profielen op LinkedIn. Geen enkel sociaal netwerk blijft ervan gespaard. Wanneer oplichters gebruikmaken van Google AdSense, staan de misleidende advertenties zelfs gewoon verspreid over het hele internet. Je zag ze de voorbije maanden regelmatig opduiken op de websites van grote Vlaamse kranten met honderdduizenden bezoekers.

Chinese porno

Waarom slagen platformen als Facebook, Google en YouTube er niet in om dit fenomeen met misleidende reclame in te dijken? Hoe is het mogelijk dat zulke nepadvertenties terechtkomen op de homepagina van Het Laatste Nieuws, of vlak voor het Disney-filmpje dat je wilt bekijken op YouTube?

De advertenties worden niet aangekocht door de frauduleuze tradingplatformen zelf. Het gaat om affiliate marketing, waarbij die stap uitbesteed wordt aan een soort onderaannemers. Het cryptoplatform in kwestie belooft in ruil een commissie uit te betalen per aangeleverde nieuwe ‘klant’. Dat kan een vast bedrag zijn, gaande van enkele tientallen euro’s tot meer dan duizend euro, maar sommige frauduleuze platformen bieden aan affiliate marketeers ook percentages aan van de sommen die ze kunnen buitmaken bij argeloze leads, zolang die maar zijn aangeleverd via jouw advertenties.

De Facebookreclame is geschreven in clickbaitstijl, en belooft geheime informatie waarmee je steenrijk kunt worden.

De nepadvertenties komen dus niet van vaste profielen of van makkelijk te identificeren websites die eenvoudig geblokkeerd kunnen worden. De oplichters blijven de controlemechanismen een stapje voor, door te opereren vanaf steeds nieuwe, onschuldig ogende socialemediaprofielen. In het beste geval zijn die aangekocht: er bestaat een actieve online markt waar mensen bestaande Facebook- of Instagramaccounts doorverkopen aan de hoogste bieder. Hetzelfde gebeurt met recent vervallen domeinnamen van websites: ze worden opgekocht en gebruikt om valse artikels op te plaatsen. Maar in het slechtste geval gaat het ook om gehackte accounts en sites.

Neem nu de Facebookadvertentie met Alexander De Croo. Die werd verspreid vanaf het profiel Party Game Life, een Chinese pagina over videospelletjes die waarschijnlijk recent werd doorverkocht aan oplichters. De website waar je op belandt, heette dan weer Cleancartalk.com – een Canadese site rond elektrische auto’s. Ook die is recent overgenomen: de Canadese elektrische auto’s zijn vervangen door Chinese porno, en door een fake HLN-artikel over bitcoin. ‘Party Game Life’ en ‘Cleancartalk’ klinken echter onschuldig genoeg om bij Facebook geen belletjes te doen rinkelen wanneer langs die weg advertenties worden aangekocht. En als Facebook toch actie onderneemt, staan er duizenden andere profielen klaar om het opnieuw te proberen.

Een eindeloze stroom nepadvertenties voor cryptoplatformen maakt misbruik van de identiteit van beroemdheden en politici.
Een eindeloze stroom nepadvertenties voor cryptoplatformen maakt misbruik van de identiteit van beroemdheden en politici.

Cowboys

Lucratieve affiliate marketing-aanbiedingen van frauduleuze cryptowebsites leiden er dus toe dat oplichters gaan investeren in de aankoop van profielen op sociale media en van vervallen websiteadressen, om daarmee een stroom advertenties aan te kopen. De sector van affiliate marketing trekt bepaald veel cowboys aan die niet terugdeinzen voor illegale praktijken. Een van de extreemste voorbeelden, waarover het magazine Vice recent berichtte, is het fenomeen van hackers die socialemediaprofielen ‘gijzelen’ en de eigenaars verplichten om promovideo’s op te nemen voor bitcoinscams. Die video’s worden dan gedeeld met de volgers van het gehackte profiel, om zo nieuwe slachtoffers te maken.

Valt er iets aan te doen? Enkel een nauwgezettere screening van de inhoud van advertenties kan het fenomeen stoppen. Maar dat betekent dat platformen als Google en Facebook de facto zullen snijden in hun verdienmodel: advertenties zijn hun voornaamste bron van inkomsten. De enige manier om de oplichtingspogingen echt te doen stoppen, is meer alertheid bij de consument. Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, is dat ook meestal zo.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content