Het Europese voorzitterschap mag dan al veel van de Belgische aandacht vergen en als het zo uitkomt ook een geschikte bliksemafleider worden voor binnenlandse politieke perikelen, de opmaak van de begroting voor 2002 belooft opnieuw een aardig steekspel in de schoot van de regering-Verhofstadt op te leveren. De eerste schermutselingen tussen liberalen en socialisten zijn al achter de rug en wijzen op een heruitgave van de paars-groene wrijvingen van een jaar geleden. Toen lagen de plannen van de SP-ministers Johan Vande Lanotte en Frank Vandenbroucke voor de pensioenen en de gezondheidszorgen lange tijd in de weegschaal met de liberale ambities om de belastingen fors te verlagen. Door het uitsmeren van de effecten van diverse beslissingen tot ver voorbij deze regeerperiode kon de balans enigszins worden bewaard.
Ondertussen is niet meer te ontkennen dat de economische conjunctuur slabakt, dat de stijging van de werkgelegenheid afzwakt en dat er dus keuzes moeten worden gemaakt omdat de bomen voor de staatskas niet tot in de hemel groeien. Boeiende conflictstof schuilt daarbij in het Zilverfonds, dat vanaf 2010 de razendsnelle toename van het aantal gepensioneerden moet helpen opvangen. Hoewel de indruk anders kan zijn omdat dat fameuze fonds al anderhalf jaar meegaat in de publieke opinie, moet het nog altijd worden opgericht. De wet op het Zilverfonds haalde pas voor het zomerreces de parlementaire eindstreep en het startkapitaal (7 miljard frank of 173 miljoen euro van een goudverkoop door de Nationale Bank en 18 miljard frank of 446 miljoen euro van de tegenvallende opbrengst van de verkoop van de UMTS-licenties) ligt enkel op papier vast. Bovendien zou er tegen het einde van deze regeerperiode al 100 miljard (2,47 miljard euro) in die demografische spaarpot van Vande Lanotte moeten zitten. In goed twee jaar dient er zodoende nog heel veel geld op tafel te komen en daarover moet elke begrotingsronde opnieuw worden beslist.
De SP-begrotingsminister kijkt nu in eerste instantie naar de mogelijke overschotten in de sociale zekerheid. Hij stapt daarmee niet buiten de afspraken die destijds over het Zilverfonds werden gemaakt. Maar ook anderen hebben hun oog op die miljarden laten vallen, hoewel de optimistische ramingen nog behoorlijk kunnen worden onderuitgehaald als de economie slap blijft presteren. De vakbonden bijvoorbeeld nemen ze graag mee naar de sociale rondetafelconferentie van Vandenbroucke om de uitkeringen te verhogen. De werkgevers herinneren aan de regeringsbelofte van een nieuwe lastenvermindering van 32 miljard frank (793 miljoen euro) en hebben daarvoor de steun van VLD-minister Rik Daems die in één adem ook het aanslepende geruzie over de hervorming van de vennootschapsbelasting beslecht wil zien.
Op zijn ministeriële website blijft Vande Lanotte onbewogen. In een nota over de toekomst van de begroting zegt hij dat de kosten van de vergrijzing in de hiërarchie van de prioriteiten voor alle andere komen. ‘Keuzes zullen gemaakt moeten worden nadat het Zilverfonds is gespijsd, niet daarvoor.’ Het zal snel duidelijk worden hoezeer het voor paars-groen menens is met sparen voor later.
Patrick Martens
