Transcripties van opera’s door Serenata Forlana.
Het was een heerlijke belevenis. Ik had een nieuwe cd beluisterd met muziek van Mozart: transcripties van diens opera’s voor blaasoctet, vertolkt door het ensemble Serenata Forlana. Het was zo verkwikkend dat ik die zilveren schijf ’s avonds nog eens heb opgelegd, maar nu erbij genietend van een Château Cap de Mourlly, 1980. Een goddelijk moment zoals we dat eeuwig zullen meemaken als we ooit in de hemel belanden, in de veronderstelling dat die echt zou bestaan.
Bij die tweede beluistering bleven mijn gevoelens niet enkel rond de muziek zelf hangen. Omdat je de melomanen, onder wie u, op deze fijne productie attent wil maken, denk je na over het een en ander. Bijvoorbeeld over de muziek van Mozart, en je vraagt je af waarom die zo aanspreekt, zo pakkend is en je recht in het hart grijpt. Eens te meer ervaar je de betoverende eenvoud, de spaarzaamheid in noten en toch overweldigende emotie. En eens te meer blijf je jezelf het antwoord schuldig.
Ik moest wel even denken aan dat fragment in de befaamde Amadeusfilm; ik bedoel de episode dat Mozarts vrouw Konstanze bij Salieri is die Wolfgangs composities doorleest, terwijl zij pralines aan het snoepen is. De verbaasde commentaar, op de achtergrond muzikaal geïllustreerd, die Salieri dan bij het doorkijken van de partituren geeft, ontsluiert een iètsje van dat Mozartmysterie. Het is het onverwachte, het verrassende.
Geholpen door de wijn dacht ik ook aan andere dingen. In een wazige verte zag ik al doemdenkers opduiken, hun neus ophalend voor dat waar ik zo van aan het genieten was. Op deze cd staan namelijk “transcripties”, en daarbij zijn het nog – o hemel – transcripties van opera’s van Mozart, zijnde Le Nozze di Figaro, Die Zauberflöte en Don Giovanni. Want welke onverlaat durft het in zijn hoofd te halen om zo te rommelen aan de Grootse Werken van de Meester?
Een transcriptie is het herschrijven van een bepaalde compositie voor een andere bezetting of voor een ander instrument. Bijvoorbeeld een operaduet voor een fluitduo. Laat u niet van de wijs brengen: dat hoeft geen “rommelen”, geen geknoei of artistieke afbraak te zijn. Het is zelfs uitermate belangrijk geweest, dat er populaire arrangementen werden gemaakt. Nu kennen we de mechanische en elektronische verspreiding van muziekwerken, maar in Mozarts tijd vervulden transcripties deze lp- en cd-functie.
De componisten waren er blij mee. Ze maakten hen bekend bij het grote publiek. Haydn bijvoorbeeld was erg happy met de bewerking van zijn “Die Jahreszeiten” voor blaasoctet door Jin Druzecky. Zo was het bij Mozart ook, behalve dat die het enkel om financiële redenen eigenlijk liever zelf had gedaan: transcripties waren namelijk erg lucratief. Tegen het maken ervan was hij absoluut niet. Hij deed het trouwens zelf, zoals klavierfuga’s van Bach voor strijkkwartet. Bovendien werden zijn opera’s voor blazersoctet herschreven door goeie vrienden, de hofmusici Johann Nepomuk Went (“Le Nozze” en “Die Entführung”), Joseph Heidenreich (“Die Zauberflöte”) en Joseph Triebensee (“Don Giovanni”). Op hun vakwerk als arrangeur vond hij niets aan te merken.
KNAPPE ARTIESTEN
Op deze cd staan niet de volledige arrangementen. Van “Don Giovanni” brengt Serenata Forlana slechts acht nummers van de in totaal twintig. Dito voor de twee andere opera’s. Maar de keuze is goed. Voordeel is ook dat je met deze beperking voeling krijgt met de drie opera’s tegelijk die elk op zich een eigen sfeer en karakter uitademen.
Het ensemble “Serenata Forlana” dat deze selectie speelt, is een elastische groep. De basis is het klassieke blazersoctet, maar ze kunnen ook optreden in grotere of kleinere bezetting. Het is ontstaan op initiatief van enkele Belgische soloblazers die naast hun internationale carrière als orkestmusicus, docent en solist samen het rijke domein van de kamermuziek willen exploreren. Bij deze vertolking hier zijn ze met negen. De oorspronkelijke partituur is geschreven voor acht musici, maar de baslijn wordt traditioneel versterkt met een contrabas of, zoals hier, door een contrafagot. Een heerlijk instrument trouwens, die contrafagot: een instrument met ingewanden.
Het zijn bij elkaar negen schitterende musici. Ze brengen deze Mozarttranscripties heel verfijnd en beschaafd, met – hoewel vijf van hen als solist in het Nationaal Orkest zitten, dat niet bepaald uitblinkt in Mozartinterpretaties – een pak stijlkennis die heel wat zogenoemde authentieke jongens hen mogen benijden. Ook de gekozen tempi zijn prettig; soms vlugger dan gebruikelijk, maar daardoor pittig. Opvallend is dat je voelt met hoeveel plezier er gemusiceerd wordt. Nu weet iedereen wel dat blazers doorgaans vrolijker jongens zijn dan violisten die vaak gekweld en bedrukt door de muziekwereld sjokken, maar toch…
Hoewel hier en daar (Zauberflöte) de juiste volgorde van de nummers om een of andere reden door elkaar ligt, krijg je toch sterk de indruk dat de heren van Serenata Forlana ook tekstueel weten wat ze spelen. Zonder dat zouden ze trouwens niet zoveel expressie kunnen brengen. Anderzijds is het voor hen die luisteren eveneens een groter genoegen als zij op hùn beurt weten waar het over gaat.
U zal deze “zomerse cd” (heerlijk voor in de tuin) niet in de winkel vinden. U moet ze bestellen op onderstaand adres. Wees er maar gauw bij.
W.A. Mozart. Opera transcriptions. Serenata Forlana. EMC 9725. Prijs 750 frank (verzendkosten inbegrepen) op nr 961-1890872-46 van vzw Serenata Forlana, Hemelrijkstraat 15, 9150 Kruibeke. Tel & fax (03) 774.04.71.
Fons de Haas
