INFO: Jeremy Rifkin is de schrijver van ‘The Hydrogen Economy: The Creation of the World Wide Energy Web and the Redistribution of Power on Earth’ (Polity Press: October 2002).

De paniek slaat toe. Experts voorspellen dat olie binnenkort 80, 90 of zelfs 100 euro per vat zal kosten. De wereldeconomie vertraagt en overal wordt gevreesd voor een diepe recessie die decennia kan duren.

We worden geconfronteerd met het feit dat we een oliesamenleving zijn. Ons voedsel groeit met de hulp van meststoffen op basis van petroleum. Plastic, geneesmiddelen, kleding; allemaal zijn ze – helemaal of gedeeltelijk – afgeleid van petroleum. Transport, verwarming, elektriciteit en verlichting zijn afhankelijk van petroleum.

President Bill Clinton zei ooit: ‘It’s the economy, stupid!’ Beter zou zijn: ‘It’s oil, stupid!’

Te midden van al die ophef publiceerde de Europese Commissie onlangs een 46 pagina’s tellende Green Paper. Het gaat om een gedetailleerde ‘overlevingsgids’ waarin staat wat elk individu, elke familie, elke gemeenschap en elk land kunnen doen om de olieschok te doorstaan. In het rapport staat dat alleen al de Europese lidstaten hun huidige energieconsumptie met 20 procent kunnen terugschroeven. Dat komt neer op een besparing van 60 miljard euro. De VS zouden nog veel meer kunnen besparen omdat het land op dit moment 50 procent meer energie verspilt dan Europa.

Overheden moeten een hele reeks strategieën uitwerken om de overgang te maken naar een echte energie-efficiënte samenleving. Al die investeringen zullen miljoenen jobs opleveren – ten minste één miljoen in de Europese Unie alleen. Het geld dat bespaard wordt door het zuiniger omspringen met energie kan dan weer gebruikt worden om andere investeringen in duurzame ontwikkeling te financieren.

De samenleving moet daarnaast ook meer gebruikmaken van hernieuwbare energiebronnen, zoals wind, zon, waterkracht, waterstof en biomassa.

Die overgang moet worden betaald door milieuheffingen. Duitsland heeft een gefaseerde verhoging ingevoerd van belastingen op benzine, stookolie en elektriciteit. Met de opbrengst ervan worden de lasten op arbeid verlaagd. Het gebruik van benzine daalde met 5 procent tussen 1999 en 2001, en het aantal mensen dat gebruikmaakte van carpooling steeg met 25 procent. Momenteel zijn milieuheffingen slechts goed voor 3 procent van de wereldwijde belastinginkomsten. Een heffing op fossiele brandstoffen zou meer dan 1000 miljard dollar kunnen opleveren. Per jaar. Het schrappen van subsidies aan vervuilende industrieën is nog eens goed voor 500 miljard per jaar. Interessant is ook dat deze heffingen bedrijven dwingen om energieverslindende installaties te elimineren, waardoor ze competitiever worden. Studies tonen aan dat ‘landen met de hoogste milieuheffingen ook de meest competitieve industrieen hebben’.

Elk land zou een ‘nationale noodtoestand’ kunnen uitroepen en een vijfjarenplan kunnen uitdokteren om de suggesties van de Green Paper van de Europese Unie ten uitvoer te brengen. We mogen geen tijd verliezen.

Jeremy Rifkin