Hij heet zwaar gehypet te zijn, maar je zult er maar mee zitten. De griep en de ondergang van de wereld hangen voor cultuurpessimisten noodzakelijk samen.
De schilder begeleidde zijn jonge, zwangere vrouw naar haar laatste rustplaats in Wenen. Het was oktober 1918. Hij voelde een rilling langs zijn lijf lopen en een paar dagen later was hij zelf dood. Egon Schiele mocht als soldaat heelhuids door de Eerste Wereldoorlog gekomen zijn, tegen de Spaanse griep had hij geen verhaal. Wereldwijd had het virus 50 miljoen mensen weggemaaid, een veelvoud van het aantal dat de oorlog had geëist. Cultuurpessimisten zagen onmiddellijk het verband tussen beide gesels, en voegden er nog de Russische revolutie van 1917 en de Duitse novemberrevolutie van 1918 aan toe. Allemaal tekenen van de naderende ondergang van de wereld. In christelijk perspectief stond dit gelijk aan de komst van de antichrist.
Onzin natuurlijk. Wie zoals de Spaanse koning Alfonso XIII bij de eerste opstoot van koorts een volle fles Bacardi-rum had geledigd, ware er in een mum van af geweest. Onzin, maar niet zonder grond. Een kwaal van internationaal kaliber, snel in de tijd gevolgd door een andere, verhoogt de gevoeligheid van mensen voor de prediking van algemene ondergang. Ook vandaag, te midden van de zwaarste financiële en economische crisis sinds 1930, is de neiging groot om een parallel te zien tussen de roekelozen met hun rommelkredieten en degenen die, door zich zonder inenting onder het volk begeven, verantwoordelijk zijn voor de bliksemsnelle verspreiding van het moordende Mexicaanse virus. Zo zijn het telkens de risicozoekers die de toekomst van de wereld op het spel zetten. En de defensieve beleggers en langdurig ingeënten die mee de dieperik in worden gesleurd.
Het is nog niet de ondergang van de wereld, maar het is ook helemaal geen loze hype. Het is wel degelijk een gemotiveerde angst voor de griep, een echt varken, hoewel het hoevedier zelf er niet aan kan bezwijken. Een overdreven vrees is uit den boze, want we beschikken over doeltreffende tegenmiddelen. Met het staatsinvesteringsplan van president Obama ter waarde van 700 miljard dollar wordt eerst de Amerikaanse en dan de internationale economie genezen. En met 1 miljard dollar creëert de weldoener in het Witte Huis een moratorium tegen de varkensgriep. Dat de president onlangs in Mexico City de hand schudde van de directeur van het Nationaal Antropologisch Museum – een man die een week later overleed aan een verdacht met het varkensvirus gelieerde ziekte – toont alleen aan dat zelfs de machtigste man op aarde niet onkwetsbaar is.
De toestand in België oogt bevredigend, stemt tot voorzichtigheid zonder paniek. De overheid haalde bij de uitbraak van de vogelgriephype een voorraad van de virusremmer Tamiflu in huis om het gros van de bevolking tegen een echte aanval te beschermen. Had ze evenveel voorzorg genomen om gulzige bankiers, verzekeraars en risicobeleggers tijdig een halt toe te roepen, dan hadden cultuurpessimisten nu geen poot meer om op te staan. Hoed u niettemin, kom niet te dicht bij een gedupeerde van Fortis, laat hij met zijn hete adem uit uw nek blijven. Gebruik een mondmasker.
door Jan Braet
