Jan Braet kijkt naar kunst en het leven, in bloei en verval, zoals de rozen. Deze week de expo Kuifje in Train World.
Hij verdwijnt in het niet, de kleine stripfiguur in de wereld van de grote treinen, uitgestald in hun eigen museum bij het spoorwegstation van Schaarbeek. Her en der langs het parcours achtergelaten: Kuifjes reiskoffertjes, met albums, postkaartjes en herinneringen aan de reportages waarbij de held met eeuwige onschuld de zwaarste uitdagingen aanging die hem op het internationale spoorwegnet te wachten stonden. Op de plaatjes lijken zelfs de grootste krachttoeren vanzelfsprekend. Hier, in deze hoge hallen, oog in oog met de echte locomotieven en stellen uit het stoomtijdperk, wijkt de verbeelding plots wel heel ver af van de realiteit: wie ook maar een vinger uitstak naar deze stalen kolossen uit de werkplaatsen van Cockerill, werd er meteen door vermorzeld. Niet Kuifje maar de volwassen kapitein Haddock moet dat af en toe halvelings beseft hebben. Zijn fles Loch Lomond, single malt, zit in het valiesje memorabilia uit het album De zwarte rotsen, en is tot op de bodem leeggedronken.
Naar de Sovjet-Unie, Amerika, Congo, China of Peru: Hergé stuurde zijn knaap zowat overal ter wereld de sporen op, haast even ondernemend als de Belgische treinbouwers zelf. Van de 16.000 stoomlocomotieven die ze tussen 1835 en 1939 produceerden, voerden ze er 10.000 uit. In China legden ze zelf spoorlijnen aan, en zetten achttien indrukwekkende rangeerlocomotieven van het type 51 in op de lijn Peking-Hankou, die koning Leopold II in concessie had. Geen wonder dat Hergés verbeelding er een hoge vlucht nam. In het album De blauwe lotus raakt Kuifje ongewild betrokken bij de bomaanslag op de spoorlijn in het door China en Japan betwiste Mantsjoerije, en moet hij vanuit de trein lijdzaam toezien hoe de spoorbaan overstroomd raakt, waarop hij een jongetje, genaamd Tchang, uit het kolkende water van de Jangtsekiang haalt.
Zelf was hij niet zo’n globetrotter, Hergé. Zijn belangstelling voor wereldpolitiek, reizen, technologie en cultuur uitte hij tot zijn zestigste uitsluitend aan de tekentafel, daarbij geholpen door het archief dat zijn vader Alexis voor hem bijhield. Sommige van zijn dada’s verloor hij gaandeweg wel een beetje uit het oog, zoals helaas ook de treinen. Zolang hij rook uit de schoorsteen van een stoomlocomotief kon laten komen, zette hij Kuifje regelmatig op de sporen. Met de toenemende elektrificatie van het net, werd dat plots heel wat minder. En, toegegeven, de elektrische locomotief die hij voor de versie uit 1966 van De zwarte rotsen moest tekenen, ziet er een beetje schaapachtig uit in vergelijking met de Type Princess die in 1943 met een enorme witte rookontwikkeling uit een tunnel gedenderd komt.
Had hij de treinen graag robuust en performant, stations mochten er best aardig en zelfs een beetje romantisch uitzien. Hij tekende er niet minder dan zestien, van Genève, het verzonnen Redskincity en Santa-Clara tot het iconische Molensloot/Moulinsart, de plek waar Haddock zijn residentie had. In werkelijkheid ging het om het plaatsje Sart-Moulin, waar Hergé zelf graag vertoefde. Uit oude postkaartjes blijkt hoe trouw het stationnetje is weergegeven in het album De 7 kristallen bollen uit 1948. Pure nostalgie, in 1961 werd het uit de dienst genomen, later verkocht en aangepast voor privégebruik.
Kuifje volgen in Train World leidt onbedoeld ook tot de ontdekking van een blinde vlek. Dwalend door het parcours kan men bij een goederenwagon belanden, een deportatiewagen van het type waarmee tijdens WO II 28 konvooien met Joden en zigeuners uit Mechelen vertrokken naar het uitroeiingskamp Auschwitz. Zo’n wagen staat niet in een album, want de tekenaar had er geen oog voor.
Tot 16/4 in het station Schaarbeek.
Door Jan Braet
Zolang hij rook uit de schoorsteen van een stoomlocomotief kon laten komen, zette Hergé Kuifje regelmatig op de sporen.
