Werelddag tegen obesitas: is suiker de echte motor van de obesitascrisis?

Suiker zit overal, zowel in zoete als in zoute producten of pikante sauzen. De consumptie blijft stijgen en draagt bij tot de obesitasepidemie. Het is niet duidelijk of suiker de grote boosdoener van de obesitascrisis is, maar het is wel zeker dat we er te veel van eten.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn 7 op de 10 overlijdens het gevolg van niet-overdraagbare ziekten, zoals kanker en hart- en vaatziekten. Een belangrijk deel van deze aandoeningen heeft te maken met ongezonde eetgewoonten en te weinig lichaamsbeweging. ‘Door gezonder te eten zouden we de overlijdens als gevolg van niet-overdraagbare ziekten met minstens 20 procent kunnen terugdringen’, stelt professor Nicolas Paquot, diensthoofd diabetologie en metabole ziekten van het universitair ziekenhuis in Luik. Volgens Paquot speelt suiker zeker een rol bij slechte voedingsgewoonten. Toch de geraffineerde, industrieel bereide suikers.

25 klontjes

Suiker is nochtans de cruciale brandstof voor onze hersenen. ‘Ons brein heeft dagelijks het equivalent van 25 klontjes nodig. Althans, in de vorm van glucose. Niet alle suikers zijn bruikbaar.’

Suiker krijgen we uitsluitend via onze voeding binnen. Sinds de industriële revolutie is de vorm waarin we suiker opnemen drastisch veranderd. Voorheen ging het hoofdzakelijk om suikers uit groenten en fruit. Dat zijn suikers met een lage glycemische index: ze doen de concentratie in het bloed langzaam stijgen. We noemen dat de complexe suikers.

Tegenwoordig nemen suikers uit geraffineerde producten het leeuwendeel van de suikeropname voor hun rekening. Dat zijn de eenvoudige suikers met een hoge glycemische index. Ze doen het suikergehalte in het bloed veel sneller stijgen, wat het risico op diabetes verhoogt. ‘Sinds de 20ste eeuw is de suikerconsumptie gestegen tot meer dan 70 kg per persoon per jaar’, stelt Paquot.

Zo’n hoge suikerconsumptie draagt bij tot overgewicht en obesitas en tot het ontstaan van metabole aandoeningen, zoals het metabool syndroom en diabetes. Wat het precieze aandeel van suiker is in het ontstaan van welvaartsziekten is moeilijk in te schatten. ‘Je kunt de factor suiker niet echt isoleren uit het geheel van voedingsgewoonten’, klinkt het. ‘Dat is niet te onderzoeken.’

Een verband tussen suiker en welvaartsziekten is daarom niet noodzakelijk een oorzakelijk verband, er zijn ook andere beïnvloedende factoren. Mensen die veel geraffineerde suiker eten gaan zich vaker te buiten aan een hoge consumptie van verzadigde vetten en zout, kenmerkend voor ongezonde eetgewoonten. Bovendien is er een verband tussen ongezonde eetgewoonten enerzijds en alcoholconsumptie, roken en sedentarisme anderzijds. Vaak treffen die aandoeningen mensen met ongezonde leefgewoonten.

Verborgen suikers

De Wereldgezondheidsorganisatie vindt dat we onze suikerconsumptie moeten terugdringen. Obesitas veroorzaakt gigantische gezondheidsproblemen, waaronder diabetes en hart- en vaatziekten. Bedoeld worden de geraffineerde suikers, waaronder glucose, fructose, sucrose en tafelsuiker, die in geïndustrialiseerde producten verwerkt worden, zoals snoep, koekjes, sauzen, gebak, frisdrank, ontbijtgranen, enzovoort. Daarnaast wordt gewezen op de vele verborgen suikers in producten zoals ketchup, fruityoghurt en kant-en-klare soepen. Ook siropen, fruitsap en honing krijgen een veeg uit de pan: die producten bevatten vaak wel natuurlijke suikers, maar in erg hoge concentraties. Vallen hier buiten schot en zijn wel gezond: de koolhydraten in groenten en fruit. Ook dat zijn suikers.

Anne Collin