Schakeringen van wit

Een geestelijke, een ridder en een boer, ca. 1285.

In 2005 was veelgeprezen historisch letterkundige Frits van Oostrom nog een roepende in de woestijn. In zijn bijdrage Multiculturele medioneerlandistiek schreef hij dat de middeleeuwse epiek op het eerste gezicht een bont geheel lijkt, maar dat ‘op het niveau van interpretatie het tot op heden allemaal schakeringen van wit’ zijn. Hij stelde vast dat de wetenschappelijke bestudering van de Middeleeuwen vooral een kwestie was van ‘door, voor en over’ blanke Europeanen.

Terwijl andere menswetenschappen overspoeld werden door golven van kritische theorieën en vernieuwende onderzoeksvragen, ging de politisering voorlopig nog aan de mediëvistiek voorbij. Vooral door toedoen van ‘Medievalists of Color’, een organisatie van wetenschappers die ‘diversiteit’ hoog op de middeleeuwse onderzoeksagenda probeert te krijgen, komt deze discipline in beweging. De directe aanleiding is dat allerlei extreemrechtse personen met ‘de Middeleeuwen’ aan de haal lijken te gaan. Tijdens de (uit de hand gelopen) demonstraties in Charlottesville liepen neonazi’s rond met vlaggen met Angelsaksische runentekens en verwijzingen naar de Tempeliers. In Christchurch (Nieuw-Zeeland) rechtvaardigde een extremist de moord op vijftig personen in moskeeën met een verwijzing naar de Kruistochten. Het lang gehuldigde standpunt dat in de Middeleeuwen religie er meer toe deed dan huidskleur, zal de komende jaren ongetwijfeld genuanceerd gaan worden. Of, zoals Van Oostrom tegen een journalist verklaarde: ‘de de-europeanisering van Middeleeuwen en mediëvistiek is een tamelijk urgente opgave’.

Partner Content