Frankrijk speelt vilein machtsspel in het nucleaire dossier

Is het toeval dat er van stroomuitval sprake is net nu premier Michel met de top van Engie onderhandelt over de kosten die met de kernuitstap gepaard gaan?

We moeten rekening houden met stroomuitval in november, januari en februari, waarschuwde hoogspanningsnetbeheerder Elia. Ook in december kunt u maar beter kaarsen bij de hand houden, en niet alleen om sfeervol kerst te vieren. Nu is België, als het over energie gaat, al meer dan een decennium een wingewest van Frankrijk. Het Franse Suez/Engie verwierf in verschillende etappes onze elektriciteitsproducent Electrabel. De verantwoordelijke politici deden niets om te beletten dat zo’n strategische sector in buitenlandse handen kwam. Toen Suez/Engie in 2005 de volledige controle kreeg over Electrabel, verkochten ze dat nog als een ‘ opération franco-belge‘. Toen Suez drie jaar later fuseerde met Gaz de France (GDF), werd duidelijk dat het om een volledig Franse operatie ging: Frankrijk, de belangrijkste aandeelhouder van GDF Suez, kreeg toen het energiemonopolie in België. Vandaag is het land nog altijd onze belangrijkste energieleverancier.

Zowel in het nucleaire dossier als rond de F-16 speelt Frankrijk een vilein machtsspel.

Premier Guy Verhofstadt (Open VLD) beweerde destijds dat hij alles onder controle had. In de zogenoemde Pax Electrica II had hij met de topman van Suez, Gérard Mestrallet, afgesproken dat België in GDF Suez een gouden aandeel zou krijgen: een vetorecht waarmee het nationale strategische energiebelangen kon verdedigen. Nauwelijks één jaar later bleek dat België zich tevreden moest stellen met een ‘permanent overlegcomité’ – een veredelde praatbarak. Dat was een blamage voor Verhofstadt en zijn opvolger Yves Leterme (CD&V), die altijd hadden geroepen dat zelfs de Franse president hun garanties op een gouden aandeel had gegeven.

Sinds de paars-groene regering-Verhofstadt in 2003 over de kernuitstap besliste, hebben de Belgische regeringen geen energiepolitiek gevoerd. Zij – de regering-Michel inbegrepen – zullen niet vrijuit gaan als straks het licht uitgaat omdat zes van de zeven kerncentrales buiten dienst zijn. Federaal minister van Energie, Christine Marghem (MR), speelt Electrabel en Engie de zwartepiet toe, omdat zij verantwoordelijk zijn voor de timing van het onderhoud van de centrales, en dus voor het mogelijke stroomtekort. De minister wees er subtiel op dat Electrabel en Engie ervoor gezorgd hebben dat de heisa over de stroomuitval ’toevallig’ samenvalt met de besprekingen die premier Charles Michel (MR) met Engie voert over de kosten die gepaard gaan met de ontmanteling van de kerncentrales en het – voor honderden jaren – opslaan van het radioactieve afval.

Die kosten zijn hoog. Een paar jaar geleden berekende Electrabel-dochter Synatom dat er 4,5 miljard euro nodig is voor de ontmanteling en 8,8 miljard om het afval op te slaan. De bedoeling is dat de elektriciteitsproducenten daarvoor nu al geld opzij zetten, de zogenoemde ‘nucleaire spaarpot’. Maar er wordt getwijfeld of de totaalsom van 13,3 miljard euro wel volstaat. Sommige experts zeggen dat er eerder 19,5 miljard nodig zal zijn. De Zwitsers denken voor het verwijderen van hun vijf kerncentrales – twee minder dan in ons land – 30 miljard euro nodig te zullen hebben.

Sinds de paars-groene regering-Verhofstadt in 2003 over de kernuitstap besliste, hebben de Belgische regeringen geen energiepolitiek gevoerd

In de nucleaire spaarpot, beheerd door Synatom, zit nu al iets meer dan 10 miljard euro. Maar driekwart van dat bedrag is uitgeleend aan… Electrabel. De energieonderneming gebruikt dat geld voor buitenlandse projecten, en daarover groeit ongerustheid. Wat als ze de lening niet kan terugbetalen? Hoe zeker zijn we ervan dat het Franse Engie, dat Electrabel voor 100 procent in handen heeft, de kosten voor de ontmanteling van de centrales en de opslag van het afval zal dragen? Of zal onze regering, en dus de Belgische belastingbetaler, voor de miljardenfactuur opdraaien? Engie wil in elk geval af van de verplichting om de nucleaire spaarpot voldoende te vullen. Daarover voert de multinational gesprekken met premier Michel waarbij ook de Franse president Emmanuel Macron betrokken is.

Sommigen koppelen aan dit dossier nog een ander dossier: de vervanging van de F-16. De Fransen hebben de voorbije maanden enorme druk uitgeoefend, opdat ons land toch de Rafale zal kopen, zelfs buiten de procedure om. Daarbij wijzen ze erop dat de drie ondernemingen achter het Rafale-consortium – Dassault, Safran en Thales – vestigingen in ons land hebben en dreigen ze ermee die activiteiten terug te schroeven. Even eraan herinneren dat Engie in ons land 11.000 mensen in dienst heeft.

Zowel in het dossier van de nucleaire spaarpot als rond de F-16 speelt Frankrijk een vilein machtsspel, waarbij chantage niet wordt geschuwd. Dat België daar weinig tegen kan inbrengen, is de tol van jarenlang non-beleid.