Juncker over Albanië en Noord-Macedonië: ‘Historische vergissing’

Zware woorden van Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en Europees president Donald Tusk na afloop van de Europese top vrijdag. Dat de 28 lidstaten geen groen licht gegeven hebben voor het opstarten van toetredingsgesprekken met Noord-Macedonië en Albanië, noemt Juncker ‘een zware historische vergissing’. Tusk is naar eigen zeggen beschaamd.

Ondanks een positief rapport van de Commissie om zowel met Skopje als Albanië onderhandelingen op te starten over een toekomstig EU-lidmaatschap, gaven de staatshoofden en regeringsleiders geen gevolg aan die aanbeveling. De noodzakelijke consensus kon, ondanks een urenlang debat donderdagavond, niet worden bereikt. ‘Ik ben erg ontgoocheld’, reageerde Europees Commissievoorzitter Juncker vrijdag.

Hij benadrukte dat het opstarten van toetredingsgesprekken hoe dan ook niet betekent dat het betrokken land meteen tot de Europese Unie kan toetreden. ‘Maar toch zijn sommige van onze lidstaten zijn hier niet klaar voor. Dit is een zware historische vergissing.’

Als het in de wereld gerespecteerd wil worden, moet Europa zijn woord houden, zei Juncker. ‘We hebben deze landen publiekelijk beloftes gedaan.’

Ook Donald Tusk spreekt van een vergissing. ‘Ik ben echt beschaamd. Beide landen slaagden voor hun examen, maar ik kan niet van alle EU-lidstaten hetzelfde zeggen.’

Frankrijk ligt dwars

Volgens Tusk steunden 24 of 25 lidstaten het opstarten van toetredingsgesprekken, maar hielden de anderen een consensus tegen. Hij noemde geen namen, maar het is geen geheim dat met name Frankrijk dwars lag. President Emmanuel Macron gaf na de top toe dat ‘een overweldigende meerderheid’ van lidstaten de gesprekken met Noord-Macedonië wilde opstarten, maar dat er veel minder animo was om met Albanië hetzelfde te doen. Dat land heeft volgens hem nog voorbereidende hervormingen te doen. De gesprekken met Noord-Macedonië wel opstarten, maar niet met Albanië, dreigde volgens hem de Westelijke Balkan in lichterlaaie te zetten.

Tusk wil niet gehoord hebben dat deze mislukking het einde van het Europese uitbreidingsbeleid is, ook niet nu Macron vraagt om een hervorming van het gebruikelijke toetredingsproces. ‘Ik ben er zeker van dat dit een kortetermijncrisis is’, zei de Pool. De leiders komen op een volgende Europese top terug op het uitbreidingsbeleid. Ze willen niet met lege handen naar de top met de landen van de Westelijke Balkan trekken, die in mei 2020 in de Kroatische hoofdstad Zagreb plaatsvindt.

Ook premier Charles Michel betreurt dat een consensus gevonden kon worden.

‘Jammer genoeg kon geen unanimiteit bereikt worden’, zei premier Michel vrijdagochtend. Over het rapport van de Europese Commissie, waarin de start van gesprekken met Skopje en Tirana aanbevolen wordt, bestaan ‘verschillende interpretaties’, aldus Michel. ‘Het dossier gaat nu naar de Raad (de ministers, nvdr.), we zullen zien hoe het verder gaat.’

Volgens Michel is de westelijke Balkan een belangrijke regio voor de Europese Unie, maar proberen ‘veel actoren’ er een rol te spelen. Het is een waarschuwing die ook de Bulgaarse premier Boyko Borissov donderdag gaf, maar dan explicieter. Als Europa zijn blik afwendt, zullen landen als Rusland, China of Turkije ervan profiteren om in het gat te duiken, zo verklaarde hij.

België kan echter niet wegen op het debat. ‘Gezien de lopende zaken hebben we een mandaat om een consensus te steunen, maar we kunnen geen actieve rol spelen’, zei premier Michel. Hij heeft over het dossier een persoonlijke mening, maar zeker als toekomstig voorzitter van de Europese Raad – en ‘honest broker’ – moet hij zich neutraal opstellen, zo verklaarde hij.