‘De gespleten verontwaardiging van onze politici over de Eandis-deal is een bekentenis van onbekwaamheid’

‘Wij lopen de Chinese muur plat met handelsmissies, maar zodra zij naar hier komen, breekt bij onze politici gele koorts uit’, schrijft Jean-Marie Dedecker over de Eandis-saga van de afgelopen weken. Hij richt zijn pijlen ook richt op de intercommunales. ‘De ziekte van ons bestuurdersmodel is het affairisme en het cliëntelisme.’

China is een slapende reus, het is beter hem niet wakker te maken, zei Napoleon 200 jaar geleden al. Vandaag is hij ontwaakt en hij bezorgt onze slapende energienetbeheerders en ingedompelde politieke regenten een nachtmerrie. Het Chinese State Grid, de grootste energieleverancier en het tweede grootste bedrijf van de wereld met 1.7 miljoen werknemers, had een deal gesloten met Eandis, de distributienetbeheerder van 230 gemeenten. Ze wilde 14% van haar aandelenpakket inkopen voor 830 miljoen euro.

Te elfder ure ontdekte onze Staatsveiligheid dat State Grid Europe Limited een staatsonderneming is. Niet moeilijk nochtans, het staat in de naam. Om te weten dat het bij een fraude van 4,8 miljard dollar betrokken is, hoef je ook geen spionnen naar Beijing te sturen. De grootste belastingfraudeurs in China zijn immers de staatsbedrijven, in 2011 nog goed voor een ontduiking van 157 miljard dollar.

Volgens een intern rapport van de Chinees centrale bank zijn er op twee decennia zo’n 18.000 corrupte functionarissen uit het land gevlucht met een illegaal bezit van 120 miljard dollar. In de communistische heilstaat werden de laatste vijf jaar 668.000 partijleden bestraft wegens omkoperij, geknoei en verduistering. 350 werden er ter dood veroordeeld wegens corruptie.

Het moreel gedrag wordt er getekend door geld. Elke week sterven er in de mijnen gemiddeld 60 kompels om hun kolengestookte elektrische centrales draaiende te houden. De rechten van de mens kun je er neerpennen op een bierviltje. Vraag het maar aan de Tibetanen, de zeehondjes van de mensenrechtenbeweging.

Dat de Chinese elektriciteitsboer zich hier inkoopt om zijn eigen producten met staatsteun te dumpen en toegang tot de verbruikersdata te krijgen, is zelfs een economische wetmatigheid. Daarvoor hoeft de staatsveiligheid geen anoniem alarmbriefje op te sturen. Om onze knowhow te kopen hoeven de Chinezen het niet te doen. Elk jaar studeren er daar zo’n miljoen ingenieurs af, meer dan Eandis klanten heeft.

Rechtsonzekerheid van een bananenrepubliek

We hebben onze elektriciteitsproductie al verpatst aan de Fransen en nu zetten we onze distributie in de etalage. Om een kapitaalsverhoging te financieren zou Eandis nochtans met succes de Vlaamse spaarder kunnen aanspreken in plaats van het Chinese “Trojaanse paard”. Voor een gegarandeerd rendement van 4% procent haalt elke Vlaamse huisvader wel zijn spaarboekje leeg.

Maar sedert 5 februari onderhandelen en akkoorden afsluiten met State Grid om dan een kortsluiting te veroorzaken met een boterbriefje van de Staatsveiligheid is schaamteloos en vernederend. Het creëert de rechtsonzekerheid van een bananenrepubliek. Ons landje loopt de Chinese muur plat met ontelbare handelsmissies o.l.v. koning, prinsen en allerhande politieke pierenwaaiers, smekend om in ons tochtgat aan de Schelde te investeren.

Maar van zodra de Chinezen komen breekt de gele koorts uit. Dan krijgt onze zelfverklaarde Antwerpse metropool de zakenethiek van een plattelandsdorp. Hun zoetwaterpolitici opteren voor zeven dwerg-intercommunales in plaats van één netbeheerder.

De gespleten verontwaardiging van onze politici over de Eandis-deal is een bekentenis van onbekwaamheid, gebrek aan dossierkennis en pretentieuze lompheid. De Chinese leider Deng Xiaoping zei ooit: “De Verenigde Staten gaan prat op hun politieke stelsel, maar de president zegt het ene tijdens de verkiezingen, het andere wanneer hij aantreedt, weer iets anders halverwege zijn ambtstermijn, en nog weer iets anders bij zijn vertrek.” De zelfverklaarde Kennedy van Oostende, Bart Tommelein, is meester in Chinese tegeltjeswijsheid: in zijn eigen stad stemt hij voor de Eandis-deal en als energieminister roept hij de andere gemeenten op om tegen te stemmen. Voor hem is zijn huik naar de wind hangen geen visserslatijn maar een populistisch overlevingsmotto.

Giftig rioolwater

Het beheer van onze nutsbedrijven overlaten aan politici draagt al het gevaar voor elektrocutie in zich. Gemeenten zijn altijd financieel armlastig. Politici geven per definitie meer uit dan dat er binnenkomt. In 2003 verkletsten steden als Sint-Niklaas, Leuven en Dendermonde met cross-border-leases zelfs hun rioleringsstelsels aan belasting ontwijkende Amerikaanse bedrijven. Je hoeft geen rioolwater te drinken om te weten dat dit giftig is. De ziekte van ons bestuurdersmodel is het affairisme en het cliëntelisme.

Vlaanderen telt een 93-tal intercommunales. Hun bestuursorganen zijn overbevolkt met lucratieve bijbaantjes voor partijgetrouwe politici. Kennis van de materie is mooi meegenomen maar niet vereist. Bij de volksvertegenwoordigers zijn de Open VLD-ers kampioen met gemiddeld 3.7 betaalde mandaten per hoofd, gevolgd door de socialisten met 3 zitjes , de N-VA 2.9 en de CD&V 2.8. In het Europees Parlement is Guy Verhofstadt kampioen van de graaicultuur, net zoals zijn partijgenoot Geert Versnick bij de provinciale gedeputeerden. Naast ondervoorzitter bij Eandis passeert hij nog 12 keer in de snoepwinkel (zijn jobke bij Optima heeft hij ondertussen noodgedwongen ingeleverd). Provincieraadsleden graaien gemiddeld 6.3 keer in de mandatentrommel. De rest van de 4.000 mandaten wordt verdeeld door de bestuursmeerderheden van de gemeenten. Diegenen die naast een schepenmandaat grepen krijgen dan bijvoorbeeld een mandatenverzameling als troostprijs om de sociale vrede in hun partij te bewaren.

In zijn lovenswaardig boek “Dorpstraat-Wetstraat, pleidooi voor beter beleid” geeft Peter Reekmans een accurate doorlichting van de politieke zelfbediening en de bestuurlijke verrommeling bij de Intercommunales en dito publieke bedrijven. Bij de 28 intercommunales voor milieu en afval staan er bijvoorbeeld 1.012 politici aan het roer. Dan begrijpt de burger meteen dat zijn afvalverwerking duurder is dan bij een privébedrijf.

Het Oostendse I.V.O.O. belegde haar centen bij Optima. Ze kon ze zowel in haar eigen afvaloven gegooid hebben, net zoals een kleine honderdtal andere gemeenten. FARYS, het vroegere TMVW, is een drinkwatermaatschappij, maar amper 35% van haar activiteiten haalt ze nog uit die bedrijvigheid. Ze slaagt er al anderhalf jaar lang niet in om haar statuten aan te passen aan de realiteit en de vigerende wetgeving.

Ze is een makelaar in alles, van onroerend goed tot zwembaden, sporthallen en voetbalstadions. Ze is verzekeringsconsulent en gemeentelijk bankier met een kredietlijn bij Belfius van 400 miljoen euro. Gemeenten gebruiken die hulplijn om hun begrotingen in evenwicht te houden en hun schulden te camoufleren met buitenbalansstructuren. Zo’n tiental gemeenten smukten de voorbije jaar hun financieel plaatje al op met 736 miljoen van FARYS.

Alle kosten van de intercommunales worden schaamteloos doorgerekend aan de verbruiker, zelfs de vennootschapsbelasting die ze zelf moeten ophoesten. Onze elektriciteitsrekening is een verkapte belastingbrief, amper één derde dient om ons verbruik te betalen.

Een dwerg wordt niet groter door op de schouders van een reus te gaan staan. Maar éé klauw van een pandabeer kan al dodelijk zijn.