Gregor von Rezzori – Bloemen in de sneeuw

Bloemen in de sneeuw is een uniek portret van Boekovina, dat door het Hitler-Stalinpact definitief is ondergegaan. In 1940 werd het land in tweeën gescheurd.

Wanneer de 75-jarige Gregor von Rezzori (1914-1998) in 1989 een bezoek brengt aan het Oekraiense Tsjernivitsji betreedt hij een abstracte stad, een kopie van het oude Czernowitz, ooit de hoofdstad van het Oostenrijkse kroonland Boekovina, waarin de schrijver van Bloemen in de sneeuw (1989) in 1914 geboren werd.

De oude Rezzori mist in Tsjernivitsji vooral de ‘dierbaar vertrouwde geluiden uit het verleden’: het ‘ho’ van de Joodse huurkoetsiers, het rinkelen van de trams en het getsjilp van de mussen tussen de paardenvijgen.

De bejaarde schrijver wordt geconfronteerd met een stad ‘zonder geest en zonder leven’. Van de ooit demonische aard van het Oostenrijkse Czernowitz en het latere Roemeense Cernauti (1918- 1940) vindt Rezzori in het Oekraïense Tsjernivitsji geen spoor terug.

Het is alsof de schrijver met een onwerkelijkheid wordt geconfronteerd: ‘Ik begon het idee te krijgen dat ik Czernowitz had bedacht, en daarmee mijzelf.’

Bloemen in de sneeuw is een uniek portret van Boekovina, dat door het Hitler-Stalinpact definitief is ondergegaan. In 1940 werd het land in tweeën gescheurd. Het noordelijke deel (inclusief de hoofdstad) werd aan Oekraïne toegewezen, het zuidelijke aan Roemenië.

De Joden verdwenen in de uitroeiingskampen, de etnische smeltkroes werd gehomogeniseerd. Dat betekende een onschatbaar verlies voor iedereen.

Voor Rezzori werd het Czernowitz/Cernauti uit zijn kinderjaren de mythische bron van zijn schrijverschap. Daaraan hebben we Bloemen in de sneeuw te danken, een onvergetelijk (en uitstekend vertaald) memorieboek waarin de historische werkelijkheid reëler wordt door de atmosferische intensiteit waarmee de schrijver ze bezweert in een symbiose die mensen, voorwerpen, anekdoten, geuren en emoties met elkaar verbindt middels de magie van de taal.

Wreed, komisch, ontroerend, hartverscheurend, en onmisbaar.

Piet de Moor