‘Stel dat een blad nu een verkiezing zou organiseren voor de ‘Politicus van het Jaar’ (m/v/x), dan zou er geen enkele twijfel bestaan over de uitkomst’, stelt Walter Pauli.
Werkelijk niemand van alle ministers of partijvoorzitters die we ‘toppolitici’ plegen te noemen kwam het voorbije jaar in de buurt van de eerste minister. Bart De Wever legde op 3 februari de eed af. Hij is de eerste Vlaams-nationalist die premier van België werd.
Hij kreeg een federale regering gevormd, dat was een eerste prestatie. Het regeerakkoord van tweehonderd bladzijden bevat hervormingen die – of u nu voor of tegen die hervormingen bent – een plaats verdienen in elke politieke of sociaaleconomische geschiedenis van België. Denk aan de afschaffing van de Senaat of de beperking van de werkloosheidsvergoeding in de tijd.
De publieke opinie beschouwt het verzet van De Wever tegen de eenzijdige Europese inbeslagname van de Russische tegoeden bij Euroclear als het pièce de résistance van zijn premierschap. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog spanden een Duitse voorzitter van de Europese Commissie en een Duitse bondskanselier opzichtig samen om Rusland hard te treffen. Voor het eerst sinds de stichting van de Europese Unie lag een Belgische eerste minister openlijk dwars. De Belg hield vol en won – toch voorlopig. Nadien was de hele Kamer De Wever erkentelijk, van het Vlaams Belang tot de PVDA. L’union fait la force – Eendracht maakt macht: zijn er eigenlijk voorgangers van De Wever die de Belgische wapenspreuk zo opzichtig in de praktijk hebben gebracht?
Superman
Dat maakt van De Wever natuurlijk nog geen superman, laat staan een heilige. In werkelijkheid miste De Wever het voorbije jaar meer dan eens daadkracht, durf en verbeelding. Hij haalde zijn timing niet, toonde niet veel respect voor sociale partners en raakte net zoals vroeger veel te snel geïrriteerd als hij kritiek kreeg. Dat neemt niet weg dat hij complexloos de belangrijkste politicus was en beslissingen nam die bakens verzetten. Richting rechts, zoals van een gewezen N-VA-voorzitter wordt verwacht.
Bart De Wever dus als Politicus van het Jaar, zo vanzelfsprekend is dat.
Of misschien toch niet helemaal.
Bart De Wever is premier geworden omdat hij opnieuw de winnaar was van de verkiezingen – ook al verloor de N-VA licht in procenten en zetels. Maar ook omdat hij steun had van de koning. Die steun was discreet, maar onverdroten en haast onvoorwaardelijk. En zelfs dan was het voor De Wever nog een hele klus om zijn beoogde meerderheid op één lijn te krijgen. De formatie duurde 239 ellenlange dagen. Al die tijd zorgde koning Filip ervoor dat De Wever het stuur van de regeringsvorming in handen hield. Eerst als informateur, dan als preformateur en vervolgens als formateur.
Van 23 augustus tot 2 september werd even een beroep gedaan op Maxime Prévot (Les Engagés) als ‘bemiddelaar’, maar dat was alleen omdat er behoefte was aan een korte rustpauze. Nadien mocht De Wever weer formateur zijn. Al zou het nog bijna een half jaar duren eer hij zijn regering gevormd had. Al die tijd stond de koning pal achter de man die premier móést worden.
Koning Filip lijkt in Bart De Wever een eerste minister te hebben gevonden met wie hij nog jaren zou kunnen doorgaan.
De N-VA is de enige partij die ooit waarlijk staatsbedreigend is geweest, tussen pakweg 2005 en de vrachtwagens met nepgeld en 2014 en de eerste federale regeringsdeelname. Koning Filip is erin geslaagd om die partij helemaal in te kapselen in het Belgisch bestel. De N-VA levert de premier, de minister-president, de ministers van Financiën en Defensie. Straks komt daar de gouverneur van de Nationale Bank bij.
De vraag kan gesteld worden: bezet de N-VA ‘de Belgische instellingen’ of wordt niet stilaan het omgekeerde waar? Bij de N-VA zullen ze er vermoedelijk alles aan doen om de nieuw ‘afgedwongen’ invloedssfeer in die instellingen te behouden en zo mogelijk te vergroten. Filip kijkt ernaar.
Dit is de eerste premier van België die zowel de Vlaamse beweging in zijn zak heeft, ethisch conservatief is en sociaaleconomisch uitermate liberaal denkt en handelt. Dat benadert de wensdroom van het klassieke Belgische establishment, inbegrepen het Hof.
Filip lijkt zich steeds nadrukkelijker te ontpoppen tot een jongere en best moderne variant van zijn oom Boudewijn. In de jaren tachtig maakte koning Boudewijn er geen geheim van dat hij in Wilfried Martens de ideale premier zag. Koning Filip lijkt in Bart De Wever een eerste minister te hebben gevonden met wie hij nog jaren zou kunnen doorgaan. In zijn laatste kersttoespraak steunde Filip woordelijk De Wevers aanpak in de zaak-Euroclear als ‘ons standpunt in de kwestie van de Russische tegoeden’.
Zo functioneren de premier en het staatshoofd, in wederzijds respect en in goede verstandhouding. Ze zullen hen niet temmen, de politici van het Jaar.
