‘Net nu iedereen beseft dat onze zorg beter verdient, wil Vlaanderen de misser van de eeuw doorvoeren’

‘De komende dagen zullen bepalend zijn voor de toekomst van onze zorg, voor de principes die we als samenleving zo belangrijk vinden’, schrijft Bieke Verlinden over de geplande decreetswijziging. ‘Dit zal de zorgsector ziek maken. De bedoeling is niet om de zorg beter te maken, enkel goedkoper.’

Begin juli leggen CD&V, Open VLD en N-VA in het Vlaams Parlement een wetsvoorstel op tafel dat de privatisering van de zorg mogelijk maakt. Hun voorstel zou wel eens de meest dramatische misser van de eeuw kunnen zijn voor onze zorg. Aangezien de drie meerderheidspartijen het indienen, kunnen we er vrijwel zeker van zijn dat het goedgekeurd zal worden. En dat na een jaar waarin iedereen het eens was dat de zorg beter verdiende. De zorg van de toekomst zal mogelijk niet meer betaalbaar zijn voor iedereen. Lees even mee waarom we hier tegenin moeten gaan.

Dit decreet zou bedoeld zijn om het ongelijke speelveld (de financiering van zorg) tussen de publieke zorg, private zorg en het middenveld gelijk te trekken. Maar in plaats daarvan reserveert het de voordelen enkel voor publieke zorg die de stap naar privatisering zet. Lokale overheden zullen weinig andere keus hebben dan hun openbare zorgvoorzieningen om te toveren tot private spelers. Ze gaan private bedrijven moeten oprichten en zich mee laten financieren door private spelers. De zorg wordt zo in de uitverkoop gezet. Zorg van u en mij, zorg voor onze ouders, voor onze kinderen. Zorg, waarvoor wij bijdragen via onze belastingen, mag vanaf nu winst maken voor grote financiële spelers zoals vastgoedbedrijven.

Vandaag bestaat er een mooi evenwicht tussen de verschillende sectoren (publiek, privaat en middenveld). Ze houden elkaar in balans op vlak van kwaliteit en betaalbaarheid van zorg. Maar dit wetsvoorstel haalt dat evenwicht onderuit en dwingt de publieke sector en het middenveld om op te schuiven in de richting van privatisering. Het is dus niet de vraag óf de lokale besturen gaan privatiseren, wel wanneer ze dat gaan doen: nu of na de volgende bestuurswissel?

Privatisering, herkenbaar begrip?

Als u aan een goede gezondheidszorg denkt, denkt u dan aan de Verenigde Staten of het Verenigd Koninkrijk? Ik vrees van niet. De VS en het VK zijn misschien wel de voorbeelden bij uitstek voor wat privatisering van de zorg kan aanrichten. De beste zorg is voorbehouden voor wie haar kan betalen. Wie zorg niet kan betalen, tja … we kennen de verhalen. Op een markt staat niet de patiënt, maar de prijs waaraan je kan verkopen voorop, en dat altijd met een winstmarge. Dan is de beste zorg niet langer iets waar we recht op hebben, maar steeds meer iets voor wie het kan betalen.

Waarom zou je dat doen?

“Private spelers zijn efficiënter en dus minder duur!” – Is dat zo? Dit wordt vaak voor waar aangenomen, maar geen enkel onderzoek wijst uit dat het effectief zo is. Integendeel. Er is veel meer geld nodig voor marketing en administratie. Er moet winst worden gemaakt om uit te keren aan aandeelhouders. We weten dat de prijs van private zorg gemiddeld hoger ligt dan die van publieke zorg.

“Dat zal de kwaliteit verhogen!” – We weten ook dat de kwaliteit van private zorg niet per se beter is. Zo staan op de ‘zwarte lijst’ van de Vlaamse zorginspectie voornamelijk private woonzorgcentra.

“Dat zal de prijs voor de zorgvrager verlagen!” – Als we kijken naar de gemiddelde dagprijs van een openbaar woonzorgcentrum in 2019, dan bedraagt die gemiddeld 56,27 euro. Bij een woonzorgcentrum van een private aanbieder ligt dat gemiddelde op 64,66 euro.

“Meer handen aan het bed!” – Een leuze die elke partij al in de mond nam, zeker het voorbije coronajaar. In 2019 was het aantal personeelsleden per 100 bewoners in openbare woonzorgcentra 44. In private woonzorgcentra slechts 33. De vakbonden zijn terecht ongerust dat het decreetvoorstel – door hen terecht het privatiseringsdecreet genoemd – de loon- en arbeidsvoorwaarden in de zorgsector onder druk zullen zetten. Daarbij zal opnieuw de zorgbehoevende het gelag betalen.

“De privé zorgt voor innovatie!” – Zeker, maar de publieke zorg ook. Publieke zorg is verplicht om in zorg te voorzien voor iedereen. Ze moet inspelen op iedere mogelijke zorgnood, hoe duur of complex ook. Publieke zorg móet dus innovatief zijn en ook zorg bieden die moeilijker is of meer kost, en daarom voor de markt minder interessant is.

“De patiënt moet zelf kunnen kiezen welke zorg hij wil!” – Klopt, de rechten van de patiënt en het recht op aangepaste zorg zijn prioritair. Maar als zorg koopwaar wordt in plaats van een recht, dan zal de private aanbieder kunnen kiezen welke patiënt hij wil verzorgen – liefst een die opbrengt en niet te veel kost. Wanneer een slechts een aantal aanbieders overblijven – geen onterechte vrees – zal onze laatste keuzevrijheid verdwijnen.

“Zorgbedrijf, targets, core business …” – Taal doet ertoe. We nemen steeds meer woordenschat over van bedrijven en beginnen meer en meer aan bedrijfsvoering te doen in de zorg. De dagelijkse verzorging van onze (groot)ouders, familie en vrienden is geen core business van een zorgbedrijf maar vraagt goede zorg voor iedereen ongeacht hun situatie.

Dit decreet maakt de zorgsector ziek

Dit decreet wil onze zorg niet beter maken, enkel goedkoper. Als dit wordt goedgekeurd, dan stevenen we af op een verregaande privatisering van de hele zorg. Uw en mijn belastinggeld zal worden afgeroomd naar private bedrijven die winsten uitkeren aan hun aandeelhouders en die niet noodzakelijk weer herinvesteert in meer of betere zorg. Dit maakt de zorgsector ziek en treft ons allemaal.

De komende dagen zullen bepalend zijn voor de toekomst van onze zorg, voor de principes die we als samenleving zo belangrijk vinden. Vergeet niet dat we er ooit in ons leven allemaal afhankelijk zullen zijn. Dit is onze zorg waar we, allemaal samen, zorg voor horen te dragen.