Kroniek van de week: verkiezingsfraude en politieke benoemingen

Sihame El Kaouakibi © belga
Ewald Pironet

Het ging de voorbije week merkwaardig genoeg nog altijd niet over het vermoeden van verkiezingsfraude door een Vlaams Parlementslid. Wel was er wat aandacht voor allerlei postjes die de regering-Jambon moet verdelen. De politieke zelfbediening draait als vanouds op volle toeren. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.

1. Verkiezingsfraude

‘Vermoedelijk is hier dus wel degelijk sprake van verkiezingsfraude.’

Bart Maddens (KU Leuven) over de verkiezingsuitgaven van Sihame El Kaouakibi, Knack.be, 18 februari.

Herinnert u zich nog de verontwaardiging en ophef, enkele weken geleden, over het vele geld dat de politieke partijen aan zichzelf hebben toegekend? In de slipstream van de val van Open VLD-coryfee Sihame El Kaouakibi, die van de partij 103.000 euro had ontvangen voor haar verkiezingscampagne, ging het even over de partijfinanciering. De bekende cijfers werden toen opnieuw geciteerd en blijven duizelingwekkend: in 2019 ging zo’n 72,2 miljoen euro belastinggeld naar de politieke partijen. Allemaal samen hebben ze een nettovermogen van rond de 120 miljoen euro. Inderdaad, de politieke partijen hebben zichzelf goed bediend.

Naar aanleiding van de zaak-El Kaouakibi werd opnieuw gezegd en geschreven dat de partijfinanciering hervormd moet worden. Ook partijvoorzitters spraken erover. En niet voor het eerst. Hebt u daar nog iets van gehoord? ‘Samen met mijn collega’s aan de KU Leuven formuleer ik al twintig jaar voorstellen om de regels rond campagne- en partijfinanciering te verbeteren’, schreef de Leuvense politoloog Bart Maddens, dé specialist in partijfinanciering, in een opiniestuk op deze site. Maar niets wijst erop dat er nu werk van wordt gemaakt, het blijft ook dit keer bij wat ‘gepalaver’, aldus Maddens.

Het zou geen kwaad kunnen als wordt nagegaan of Sihame El Kaouakibi zich heeft schuldig gemaakt aan verkiezingsfraude.

Ook rond het dossier-El Kaouakibi, oprichtster van jongerenproject Let’s Go Urban, is het stil geworden. Nochtans schreef Maddens in zijn opiniestuk dat er ‘vermoedelijk (…) wel degelijk sprake is van verkiezingsfraude’. Het gaat met name over de 33.000 euro die El Kaouakibi van Open VLD kreeg voor een persoonlijke medewerker. Maddens: ‘Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert verklaarde doodleuk dat zulke uitgaven volgens zijn partij niet “aangifteplichtig” zijn. En dat naar analogie van de kosten voor de gewone medewerkers van de partij.’ Maddens noemde dat ‘van de pot gerukt’ en schreef dat El Kaouakibi ‘waarschijnlijk beduidend meer heeft uitgegeven dan wettelijk toegestaan en zo de electorale concurrentie heeft vervalst’. Dat is geen geringe beschuldiging.

Egbert Lachaert (Open VLD) op 16 januari 2021.
Egbert Lachaert (Open VLD) op 16 januari 2021.© Belga

Onder meer de speurders van de Centrale Dienst voor Bestrijding van Corruptie (CDBC) moeten klaarheid scheppen in het kluwen rond Let’s Go Urban. In afwachting daarvan zou het geen kwaad kunnen om na te gegaan of El Kaouakibi, in 2019 verkozen als Vlaams Parlementslid, en/of haar partij en geldschieter Open VLD zich schuldig hebben gemaakt aan verkiezingsfraude, zoals Maddens oppert. Daarvoor zou binnen het Vlaams Parlement de commissie Verkiezingsuitgaven kunnen worden samengeroepen. Dat voor zover bekend merkwaardig genoeg nog niet gebeurd.

De Vlaamse commissie Verkiezingsuitgaven zou kunnen worden samengeroepen. Dat is merkwaardig genoeg nog niet gebeurd.

Dat de Vlaamse regeringspartijen N-VA, CD&V en zeker Open VLD niet staan te springen om de Vlaamse commissie voor Verkiezingsuitgaven samen te roepen om de zaak-El Kaouakibi onder de loep te nemen, ligt voor de hand. Dat de Vlaamse oppositiepartij SP.A daartoe niet het initiatief neemt, is als moeilijker te begrijpen, alhoewel de Vlaamse socialisten na de opvallende demarche van de socialistische topman Johan Vande Lanotte ten voordele van El Kaouakibi in een moeilijk parket zitten. Waarom Vlaams Belang, Groen en PVDA het niet doen, is onduidelijk. Ook Vlaams Parlementsvoorzitster Liesbeth Homans (N-VA) zou het kunnen. Maar ook op dat vlak lijkt er niets te bewegen.

2. Geldstroom

‘De reusachtige kabinetten die de regeringspartijen zichzelf geven, vormen een indecente geldstroom.’

Guy Tegenbos, columnist, De Standaard, 25 februari

De partijfinanciering is niet los te zien van de kabinetten die de regeringspartijen installeren zodra de ministers benoemd zijn. ‘De reusachtige kabinetten die de regeringspartijen zichzelf geven, vormen een indecente geldstroom’, schreef politiek commentator Guy Tegenbos onlangs in De Standaard. Hij hamert daar al jaren op, zonder dat er iets gebeurt. Ja, het is te vergelijken met de strijd die Bart Maddens al decennia voert om de regels voor campagne- en partijfinanciering te wijzigen.

‘Dat we veel ministers hebben in dit land, is niet zo erg’, schreef Tegenbos. ‘Wel dat die busladingen partijmedewerkers hebben. Ook dat is een verslaving (zoals die aan het geld van de partijfinanciering, nvdr). In alle andere landen ter wereld zijn ministers in staat om te regeren met hun administratie, zonder een hofhouding van partijmedewerkers.’

Rik Van Cauwelaert, politiek commentator in De Tijd, verwoordde het zo: ‘Het is een publiek geheim dat de uitgebreide kabinetsbezetting neerkomt op een vorm van partijfinanciering. Men lijkt ook niet te beseffen dat de morbide obesitas van de ministeriële kabinetten en de buitenmaatse partijfinanciering al langer wrevel opwekken in kringen van de Europese Commissie.’

De Belgische ziekte heeft zich goed in de deelstaten genesteld.

Ook in de Kroniek is er al een paar keer op gewezen: ondanks de mooie beloften van de partijen die deel uitmaken van de regering-De Croo telt zij toch meer kabinetten. Ook in de deelstaten tieren de kabinetten trouwens welig. Ook op dat vlak heeft de Belgische ziekte zich goed in de deelstaten genesteld. Bij de federale regering gaat het om 838 kabinetsleden. De Vlaamse regering heeft er 300, de andere deelstaten hebben er samen een veelvoud daarvan. Die kabinetten zijn interessant om getrouwen aan een goede job te helpen. Het is een onderdeel van de zelfbediening die in de Wetstraat onuitroeibaar lijkt.

3. Politieke benoemingen

‘Benoemingscarrousel draait ook al voor zitjes die nog niet vrij zijn.’

Titel in De Standaard, 4 maart.

Een andere manier om getrouwen te belonen is om ze op het gepaste moment een mooi postje te bezorgen. Ook dat is een vorm van zelfbediening, waarbij regeringspartijen zich graag inlaten met koehandel om de beschikbare jobs te verdelen. Het belang van de betrokken instellingen of bedrijven staat daarbij nooit voorop. De bekwaamheid van de kandidaat is ondergeschikt. De politieke kleur is doorslaggevend: dát is de essentie van een politieke benoeming.

Kroniek van de week: verkiezingsfraude en politieke benoemingen
© BELGA

We hebben in Knack ooit een overzicht gemaakt van de begerenswaardige cadeaujobs voor (ex-)politici en wat ze schuiven, van senator en provinciegouverneur over allerlei internationale jobs (zoals bij de Europese Rekenkamer of de Europese Investeringsbank) tot de lucratieve banen dichter bij huis, zoals in een of andere participatiemaatschappij of bedrijf waar de overheid aandelen of een vinger in de pap heeft. Er zijn véél plaatsen waar de partijen hun mensen kunnen droppen.

De regering-De Croo doet rustig mee aan de politiekebenoemingencarrousel, ondanks alle mooie woorden over politieke vernieuwing.

De regering-De Croo doet rustig mee aan die politiekebenoemingencarrousel, ondanks alle mooie woorden over politieke vernieuwing. Er zijn momenteel 75 bestuurfuncties te verdelen, omdat er tussen de val van de regering-Michel in december 2018 en de start van de regering-De Croo in oktober 2020 geen benoemingen waren. Volgens krantenberichten wil de regering-De Croo zich daartoe nu niet beperkten. Ze wil ook al overgaan tot de verdeling van de posten die tegen het einde van de regeerperiode vrijkomen.

Als alles samentelt, kom je aan het dubbele aantal postjes die de zeven partijen van Vivaldi mooi onder elkaar kunnen verdelen. Het gaat onder andere om topfuncties bij de NMBS, de Nationale Bank, beurswaakhond FSMA, Infrabel, de Nationale Loterij, investeringsmaatschappij FPIM, energiewaakhond CREG, Proximus, Bpost, Brussels Airport enzovoort.

In Vlaanderen is het trouwens niet anders. Zo staat de vervanging van Luc Van den Brande (CD&V) als voorzitter van de VRT door Geert Bourgeois (N-VA) in de steigers. Hier en daar werd ook Siegfried Bracke (N-VA) voor die functie genoemd, maar hij is door het kabinet van Cultuurminister Jan Jambon (N-VA) gevraagd om voorzitter te worden van het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF), zoals deze site gisteren uitbracht. Bracke heeft laten weten dat hij daarvoor ‘beschikbaar’ is. Hij zou dan Kenneth Taylor, liberaal en provincieraadslid in Oost-Vlaanderen, opvolgen.

Politieke benoemingen lijken in ons land onuitroeibaar, zoals de grote geldstroom naar de politieke partijen en kabinetten.

Al decennia wordt gezegd dat er iets gedaan moet worden aan de politieke benoemingen. Inderdaad, net zoals aan de partijfinanciering en de kabinetten. En er gebeurt niets. Politieke benoemingen lijken in ons land even onuitroeibaar als de grote geldstroom naar de politieke partijen en kabinetten. De partijen willen overal hun pionnen en spionnen blijven plaatsen. En zo kunnen ongelukkige politici worden getroost en anderen beloond. ‘Alle partijvoorzitters maken gretig gebruik van de aalmoezenpot die wordt gevoed door functies om ontgoochelde partijleden te sussen. Hij stut de voorzitterszetel’, schreef ooit oud-voorzitter van de FOD Sociale Zekerheid Frank Van Massenhove, die zelf jarenlang kabinetschef was.

De Leuvense expert in publieke financiën Wim Moesen zegt altijd: ‘Zijn wij een samenleving van grabbelaars die cliëntelisme in stand willen houden? Of zijn wij een samenleving die wordt aangestuurd door staatsmannen en -vrouwen die het algemeen belang dienen? Het antwoord is duidelijk het eerste.’

De manier waarop bij ons de politieke partijen sloten geld ontvangen, de kabinetten worden opgericht en bevolkt, en politieke benoemingen de normaalste zaak blijven, geeft de indruk dat alles zomaar kan in België. En misschien is dat ook zo. Voor fatsoen moet je niet bij de politieke partijen zijn.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content