‘Is strijd tegen kernenergie dan belangrijker dan de CO2-uitstoot?’

‘Het is niet te begrijpen dat een regering die uitpakt met het groenste regeerakkoord ooit, een kernuitstap wil doorvoeren’, schrijft Michiel Dubbeldam. ‘Kernenergie kan net een wapen zijn in de strijd tegen klimaatverandering.’

“Helaas beschermt idealisme iemand niet tegen onwetendheid, dogmatisme en dwaasheid.”, zo sprak de Canadees pragmatisch filosoof Sydney Hook ooit. Deze uitspraak beschrijft exact het gevoel dat veel jongeren hebben als ze vandaag het klimaat en kernenergiedebat volgen. Want ondanks de vaststelling dat kernenergie bij bekende klimaatjongeren zoals Greta Thunberg en Anuna De Wever soms nog wat in het verdomhoekje lijkt te staan, wordt het door vele anderen juist als een oplossing gezien om het klimaat te redden. Tegelijk is er een groep jongeren, die het klimaatprobleem eveenzeer wil aanpakken, die erg enthousiast zijn over kernenergie als instrument in de strijd tegen de klimaatverandering. Daarom heb ik de website stopdekernstop.be gelanceerd, waar je een petitie kan tekenen om de dure en vervuilende kernuitstap een halt toe te roepen.

Op dit moment is kernenergie een energiebron die altijd en overal tegen lage prijzen CO2-arme elektriciteit produceert. Het maakt niet uit of de wind waait, of het koud is en of de zon schijnt. In Doel en Tihange zetten duizenden arbeiders zich in om in één van onze meest essentiële behoeften te voorzien. Onze hele maatschappij is tenslotte gebouwd op betrouwbare elektriciteitsvoorziening en we kunnen niet meer zonder. Denk maar aan de beademingsapparaten in de ziekenhuizen en alle computers om te telewerken tijdens de coronacrisis. Juist onze huidige kerncentrales leveren hier een gigantische bijdrage aan. Geen enkele andere energiebron doet ze dit na. Momenteel is zo’n 80% van de CO2-arme stroom in België afkomstig van kerncentrales.

De ‘rook’ uit de koeltorens is niet afkomstig van de verbranding van fossiele brandstoffen, maar is louter waterdamp. De CO2-uitstoot (van de hele energiecyclus) is lager dan die van zonnepanelen en vergelijkbaar met die van wind op zee. Maar die laatste zijn geheel overgeleverd aan de weergoden. Onder meer daarom verbazen de plannen van de huidige regering om door te zetten met de kernuitstap. Met hernieuwbare energie alleen redden we het niet, we hebben daarnaast nog een stabiele en schakelbare energiebron nodig. Hierdoor is het onvermijdelijk dat bij een kernuitstap de CO2-uitstoot van de elektriciteitssector zal stijgen.

Ook de meerderheid van de bevolking lijkt ondertussen van kernenergie overtuigd. De Stemming van de VRT wijst uit dat 66% van de Vlamingen kernenergie in onze energiemix wil behouden na 2025. Ook andere onderzoeken van Kantar en Ipsos komen met gelijkaardige cijfers.

Toch formuleerde deze regering de ambitie om de kernuitstap -waarover oorspronkelijk beslist werd in 2003- uit te voeren: alle zeven centrales zullen binnen korte tijd sluiten en vervangen worden door dure en vervuilende gascentrales. Hierdoor zal België het enige land in de EU zijn dat in 2030 meer fossiele brandstoffen voor elektriciteitsproductie verbruikt dan nu. Waar we nu nog beter scoren dan het EU-gemiddelde, hebben we in 2030 het één na meest vervuilende elektriciteitsnet van Europa. En dat dan onder een regering die uitpakte met “het groenste regeerakkoord ooit”.

Om de sluiting op te vangen wordt ingezet op gascentrales. Maar die zijn peperduur en onrendabel, daarom zijn er honderden miljoenen subsidie voor nodig. Die gascentrales veroorzaken extra CO2-uitstoot, en ze maken ons land opnieuw afhankelijk van een fossiele energiebron. Wie de stijgende gasprijzen van de afgelopen maanden bekijkt, kan zich alleen maar afvragen welke invloed dat dan op onze energiefactuur zal hebben.

Ook speelt er nog een moreel dilemma, want onze energievoorziening wordt zo -in tijden van stijgende gasprijzen- indirect nog meer afhankelijk van landen zoals Rusland. Landen waar het woord burgerrechten niet in het vocabulaire voorkomt. Ooit kozen we juist voor kernenergie omdat we niet afhankelijk wilden zijn van gruwelijke en wispelturige regimes. Nu geven we wrede autocraten controle over onze elektriciteitsvoorziening.

Laatst zei Groen-voorzitter Meyrem Almaci het volgende: “Het is nu voor iedereen duidelijk dat we naar een definitieve sluiting van de kerncentrales gaan. De afgelopen 17 jaar is er eindeloos gedebatteerd, maar dat debat is nu gestopt.” Dit was volgens haar “één van de grootste verdienste van het regeerakkoord.”

Tegelijk leek ze op Radio 1 de deur op een kier te zetten voor een mogelijke verlenging van de levensduur van de twee jongste kerncentrales van België, als dit najaar blijkt dat de stroomvoorziening de komende jaren niet verzekerd kan worden.

Hoewel je de vraag kan stellen of een regeerakkoord tot taak heeft om een democratisch debat te ‘stoppen’, is ook het protest van de MR binnen de regering een teken dat ook het politiek debat nog niet beslecht is. Ten tweede is de kerncentrales sluiten om ze te vervangen door fossiele gascentrales, helemaal niet groen of klimaatvriendelijk. En ook het kostenplaatje zou wel eens kunnen tegenvallen. Een beslissing als die over de kernuitstap -die zoveel invloed heeft op het dagelijks leven van alles en iedereen- zou moeten genomen worden door het volk, via een referendum. Daarvoor staat er te veel op het spel.

Het lijkt erop dat de strijd tegen kernenergie voor Groen belangrijker is dan de strijd tegen de CO2-uitstoot, belangrijker dan de energierekening, en de toekomst van de buitengewoon innovatieve nucleaire sector. Zelfs een zekere afhankelijkheid van het gas van dictators en notoire mensenrechtenschenders kan opeens door de beugel als we die kerncentrales maar kunnen sluiten. Hongarije moet gestraft worden vanwege een antihomo-wet, maar Rusland, waar LHBTI’ers het vele malen slechter hebben dan in Hongarije, kan indirect wel instaan voor gas hier. Wat zijn onze hoge morele standaarden waard wanneer het gaat om de CO2-uitstoot?

De wet op de kernuitstap stamt uit 2003, een tijd waarin klimaat en CO2-emissies nog niet zo prominent op de agenda stonden. De publieke opinie is veranderd door grote maatschappelijke ontwikkelingen, en terecht. Ondertussen bereiken ons ook hoopgevende signalen vanuit China waar recent een experimentele thoriumreactor is opgestart. En recent nog kondigde de Franse president Macron extra investeringen aan in het onderzoek naar kernenergie.

Onze regering blijft helaas volharden in het anti-nucleaire dogma en het ziet ernaar uit dat ze die beslissing koste wat kost doorvoeren. De energiefacturen zullen nog verder stijgen, net zoals de CO₂-uitstoot. Het is alleen nog afwachten of de bevoorradingszekerheid onder druk komt te staan.

Michiel Dubbeldam (18) is student Economie en Bedrijfseconomie. Hij woont in Antwerpen en studeert in Tilburg, en is initiatiefnemer van een petitie tegen de geplande kernuitstap.